Víkurfréttir


Víkurfréttir - 11.11.2020, Blaðsíða 20

Víkurfréttir - 11.11.2020, Blaðsíða 20
Framkvæmdir eru hafnar við aðkomusvæði við Skagagarðinn. Síðastliðið sumar fékk Suðurnesjabær styrk úr Framkvæmda- sjóði ferðamannastaða sem lið í sérstöku fjárfestingarátaki stjórnvalda vegna COVID-19-faraldursins. Áætlaður kostnaður við verkefnið er alls 14.600.000 krónur og er styrkfjárhæð 11.680.000 krónur. „Aðkomusvæði við Skagagarðinn“ verður nýr ferðamannastaður í Garði. Verkefnið felur í sér hönnun og verklegar framkvæmdir. Mark- miðið er að gera Skagagarðinn sýni- legan og vekja athygli á honum. Skagagarður var um 1.500 metra langur hlaðinn garður sem lá á milli Útskála og Kolbeinsstaða. Talið er að hann hafi verið hlaðinn af bændum skömmu eftir landnám Íslands og hafi verið allt að einn og hálfur metri að hæð. Kristján Eldjárn, fornleifafræð- ingur og fyrrverandi forseti Íslands, vakti athygli á Skagagarðinum í grein sem hann birti í Árbók Ferða- félags Íslands árið 1977. Talið er að Garðinum hafi verið ætlað að halda sauðfé frá kornökrum á norðan- verðum skaganum en örnefni og fornar akurreinar benda til þess að korn hafi verið ræktað á Suður- nesjum fyrr á öldum. Enn sést móta fyrir garðinum í jörðinni og er hann eitt af mestu mannvirkjum sem sýnileg eru hér á landi frá land- námstíð. Í bók Jóns Böðvarssonar, Suður með sjó, frá árinu 1988 segir: „Nýjar rannsóknir jarðfræðinganna Guð- rúnar Larsen og Hauks Jóhannes- sonar hafa leitt í ljós að Skaga- garðurinn á Suðurnesjum er miklu eldri en áður var haldið. Niðurstöðu þessa fengu þau eftir að hafa grafið gegnum garðinn á þremur stöðum. Að sögn Hauks mælist garðurinn nú 1500 metra langur, og hefur náð meðalmanni í öxl fyrr á öldum…. Garðurinn er stöllóttur að innan- verðu en sléttur að utan, þannig að unnt hefur verið að reka fé út yfir hann án þess það kæmist inn aftur og hefur það líklega komið sér vel vegna akurreina innan garðsins. Ofan á Skagagarði er grjóthleðsla sem talin er jafngömul torfgarðinum. Haukur segir að aldur garðsins megi greina all nákvæmlega út frá ösku- lögum sem sjást þegar grafið er í gegnum hann. Ljóst er að hann hafi verið reistur skömmu eftir að öskulag, kennt við landnám, féll í upphafi tíundu aldar. Svokallað mið- aldalag er myndaðist við gos í sjó út af Reykjanesi árið 1226 lagðist ofan á garðinn, sem þá var að miklu leyti kominn í kaf vegna foks.“ Við miðjan Skagagarðinn standa standa bæjarrústir Skálareykja, Skagamegin, og má vera að þar hafi verið gæslumaður akranna og garðsins, ef bærinn er svo gamall eins og garðurinn. Á Skálareykjum sér enn móta fyrir túngörðum og bæjar- og húsarústum í meðallagi stórum. Er sagt að á Skálareykjum hafi hvílt sú skylda að verja akrana og girðingarnar fyrir ágangi af skepnum. Í örnefnalýsingum er ekki getið hvers vegna bærinn er kenndur við reyki. Má vera að það bendir til þess að á þessu svæði hafi fyrrum verið jarðhitar sem seinna hafi kólnað og með þeim jarðhita hafi akuryrkjan þar staðið og fallið. Sögur segja að á Skálareykjum hafi verið draugagangur sem setti bæinn í eyði en trúlegra er að það hafi verið vatnsskortur og fjarlægð frá sjó sem setti bæinn í eyði. ● Hof ● Kirkjuból ● Skálareykir Kolbeinsst aðir ● Garðskagaviti „Akurinn“ Útskálar ● Gerðar ● Hafurbjarnarstaðir ● Fornmannagrafir ● Líklegt þversnið garðsins í upphafi Sk aga gar ður inn San dge rðisv egu r Skagabraut Garðbraut Sa nd ge rð isv eg ur (m ala rv eg ur ) Skagagarðurinn gerður sýnilegur MIKIÐ MANNVIRKI FRÁ TÍUNDU ÖLD MILLI ÚTSKÁLA OG KIRK JUBÓLS Kort sem sýnir legu Skagagarðsins og annarra voldugra garða, s.s. við Hof og Hafurbjarnarstaði. Byggt á korti sem Morgunblaðið birti árið 1988. Framkvæmdir eru hafnar á áningarstað við Skagabraut í Garði þar sem Skagagarðurinn verður gerður sýnilegur á táknrænan hátt. Tölvugerð mynd af áningarstaðnum þar sem Skagagarðurinn verður gerður sýnilegur á táknrænan hátt. Hér sést móta fyrir Skagagarðinum í landslaginu. Frá Skálareykjum. Þar er talið að gæslumaður akranna og Skagagarðsins hafi haft búsetu. Skagagarðurinn var byggður á tíundu öld, skömmu eftir landnám. Skagagarðurinn hefur verið mikið mannvirki á sínum tíma og víða sést móta fyrir honum í landslaginu. Hilmar Bragi Bárðarson hilmar@vf.is 20 // vÍKurFrÉttir á SuðurneSJuM Í 40 ár

x

Víkurfréttir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Víkurfréttir
https://timarit.is/publication/1102

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.