Morgunblaðið - 23.05.2020, Blaðsíða 29

UMRÆÐAN 29
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. MAÍ 2020
Hafnargata 29, í miðbæ Keflavíkur
Nánari upplýsingar á skrifstofu s. 420 6070 eða eignasala@eignasala.is
Nýjar fullbúnar íbúðir í vönduðu fjölbýli.
Sjávarútsýni í meirihluta íbúða
Stæði í bílakjallara fylgir öllum íbúðum.
Verð frá aðeins kr. 39.900.000.-
Jóhannes Ellertsson
Löggiltur fasteignasali – s. 864 9677
Júlíus M Steinþórsson
Löggiltur fasteignasali – s. 899 0555
SÖLUSÝNING SUNNUDAGINN 24. maí frá kl. 14-15
Rými fyrir
ráðstefnur
í Hörpu
Taktu næstu stóru ákvörðun hjá okkur
Nánar á harpa.is/radstefnur
Snjóflóð sem féll á
Flateyri 15. janúar sl.
var þörf áminning
þess að hættur vegna
snjóflóða er að finna
víða um land og
áminning um nauðsyn
þess að koma í veg
fyrir að þau valdi
skaða á lífi og eign-
um. Þrátt fyrir mjög
kostnaðarsamar fram-
kvæmdir er ljóst að ekki er full
vörn í jafnvel dýrustu snjóflóða-
vörnum eins og þeim á Flateyri.
Þar varð mikið eignatjón en
mannslífum var þyrmt vegna þess
að gæfan var íbúum þar hliðholl í
þetta skiptið. Því má ljóst vera að
hér þarf að gera betur og ekki er
nægjanlega góð vörn í flóðgarða-
mannvirkjunum á Flateyri og víð-
ar þrátt fyrir feikilega fjárfestingu
í þeim.
Mikið verk er óunnið til þess að
tryggja íbúum svæða sem búa við
hættur vegna snjóflóða viðunandi
öryggi og ljóst að miklu þarf að
kosta til og þá ekki síst ef ekki
finnast hagkvæmar leiðir til að
tryggja öryggi íbúa og vegfarenda
á þessum svæðum. Miklu varðar
að nýta takmarkaða fjármuni sem
best til þess að koma upp við-
unandi vörnum gegn snjóskriðum
alls staðar þar sem mannslífum og
eignum er hætta búin. Enn eigum
við langt í land.
Með þetta í huga hafa það verið
mér undirrituðum mikil vonbrigði
að ekki hefur reynst vilji til að
skoða betur hugmyndir sem ég
setti fyrst fram fyrir aldarfjórð-
ungi um hvernig koma megi upp
snjóflóðavörnum fyrir miklu minni
tilkostnað og í þokka-
bót öruggari en þær
lausnir bjóða upp á
sem nú er treyst á.
Ég þykist þó hafa
sýnt fram á með til-
raunum að hugmyndir
mínar virka eins og til
er ætlast.
Snjóflóðavarnakerfi
mitt byggist upp á
einingum sem hver er
10 metra breið með
10 metra háum net-
poka sem grípur hluta
úr snjóflóðinu og nýtir orkuna úr
flóðinu og kallast þetta kerfi APS
(Avalanche Protection System).
Einingarnar raðast upp eins og
sérfræðingar segja til um. Snjó-
flóðavarnakerfið á að stöðva snjó-
flóðin áður en þau valda tjóni en
er ekki hannað til að stýra snjó-
flóðum þangað sem þau kynnu að
valda minna tjóni. Við sáum dap-
urlegar afleiðingar af þeirri hug-
myndafræði á Flateyri þar sem
snjóflóðið olli gífurlegu tjóni á
höfninni og bátaflotanum.
Aðalhugmyndin að baki því
byggist á eðlisfræði loftstrauma
og nýtingu orku snjóflóðsins til
varmamyndunar. Gerðar voru til-
raunir með þann útbúnað sem ég
hannaði í vindgöngum og í til-
raunastofu Háskóla Íslands með
doktor í eðlisfræði mér til að-
stoðar og leiðbeiningar.
Tilraunirnar sýna ótvírætt að
búnaðurinn virkar eins og til er
ætlast. Unnt reynist að stöðva
snjóflóð með því að færa orkuna
úr flóðinu til jarðar og til hita-
myndunar sem bræðir snjóinn, en
hitinn snögghækkar við sam-
þjöppun loftmassans sem er um
90% af snjóflóðinu þegar snjórinn
spýtist í gegnum möskva netpok-
ans. Snjórinn frýs síðan fyrir aft-
an varnirnar þegar loftþrýsting-
urinn snarfellur og bráðnar þegar
snjóa leysir. Verður þá hægt að
brjóta saman varnirnar og setja á
sinn stað og eru þær þá tilbúnar
að nýju. Gert er ráð fyrir að setja
upp nýjar varnir ofan á fyrra flóð
og tengja í fyrri festingar til að
taka við öðru væntanlegu flóði ef
þurfa þykir.
Í ljósi þess að tugum milljarða
króna hefur verið varið og á eftir
að verja til snjóflóðavarna er
óskiljanlegt hvers vegna Of-
anflóðavarnir ríkisins hafa ekki
viljað kanna hvernig ofangreint
kerfi gæti nýst til að tryggja ör-
yggi fjölda byggða um land allt.
Hér er verið að ræða um hug-
myndir sem aðeins myndu kosta
lítið brot af mannvirkjunum sem
hafa tíðkast hér og hafa þó ekki
dugað til.
Ég fer þess eindregið á leit að
búnaður minn verði reyndur af
Ofanflóðavörnum ríkisins. Það er
hægt að gera fyrir nokkrar millj-
ónir króna, sem eru smáaurar í
stóra samhenginu. Þar er hagur
minn af því að selja hugmynd
mína algjört aukaatriði. Mest er
um vert að fá hagkvæmari og
öruggar varnir, sem ég er sann-
færður um að þetta kerfi geti boð-
ið upp á fyrir þá landsmenn vora
sem búa við þá ógn og hættu sem
stafar af snjóflóðum sem hafa tek-
ið allt of mörg mannslíf og valdið
okkur öllum miklum búsifjum.
Þegar snjóflóð eru annars vegar
dugar tregðulögmálið lítt.
Tregðulögmálið dugar
lítt gegn snjóflóðum
Eftir Eggert
Ólafsson »Hér er verið að ræða
um hugmyndir sem
aðeins myndu kosta lítið
brot af mannvirkjunum
sem hafa tíðkast hér og
hafa þó ekki dugað til.
Eggert Ólafsson
Höfundur er fyrrverandi flugvirki og
rafverktaki.
eggert_thora@hotmail.com
Sagan segir okkur
af mistökum sem
maðurinn hefur gert
í árhundruð. Í elli
minni hef ég meiri
tíma til að lesa um
sögu manna. Markús
Árelíus kom mér á
óvart með heimspeki
sinni. Á skjánum í
dag eru hugleiðingar
hans.
Frá upphafi hafa menn upplifað
hörmungar af völdum sjúkdóms-
faraldra. Það var lærdómsríkt fyr-
ir mig að sjá að grafir þeirra látnu
voru á tímum Rómverja við veginn
sem lá að hliði þorpsins. Ferða-
menn lásu á grafsteinana og ef
þeir sáu að margar grafir voru ný-
legar sneru þeir við vegna þess að
þeir óttuðust að þarna væri
hættulegur sjúkdómur. Sagan seg-
ir okkur svo margt sem getur
bætt líf okkar.
Eftir hrunið 1929 í Bandaríkj-
unum ákvað Franklin Delano
Roosevelt meðal annars að ráða
níu milljónir atvinnulausra manna
til starfa. Rökin á bak við þessa
ákvörðun voru þau að það kostaði
ríkið lítið meira en atvinnuleysis-
bæturnar. Þeir atvinnulausu
myndu finna sig þarfa í þjóðfélag-
inu og minni líkur væru á sjálfs-
vígum. Störfin sem þeim var út-
hlutað voru endurbætur á vega-
kerfi landsins og endurbætur á
þjóðgörðum. Áhrifin af verkum
þeirra eru ómetanleg náttúru-
perlum Bandaríkjanna. Þarna er
hulinn veruleiki um hve auðvelt er
að nýta erfiða tíma til
að skapa ómetanleg
verðmæti.
Ferðamenn björg-
uðu slæmum efnahag
Íslendinga eftir hrunið
2008. Fjöldi þeirra var
slíkur að við ótt-
uðumst um viðkvæma
náttúru okkar. Núna
er rétti tíminn til þess
að gera betur. Við
sjáum erlendis að þar
sem verið er að opna
verslanir hreykja þeir sér af því
að þar sem áður var hægt að
ganga inn og út um tvennar dyr
er búið að setja einstefnu; aðrar
dyrnar fyrir inngang og hinar fyr-
ir útgang. Einstefna á göngustíg-
um myndi þýða fleiri göngustíga
en þeir þurfa kannski ekki að vera
hlið við hlið. Á sumum stöðum
væri hægt að hafa hringveg sem
gæfi ferðamönnum yfirgripsmeiri
sýn.
Nánast allar náttúruperlur okk-
ar þarfnast lagfæringa. Það kostar
peninga. Það kallar á vinnukraft.
Væri ekki upplagt að láta þetta
vinna saman?
Sýnum fordæmi í því að gefa
gestum okkar aðgang að nátt-
úruperlum okkar á ábyrgan og
heilsuvænan hátt. Veröldin mun
fagna því.
Verkefni til
framtíðarinnar
Eftir Gunnar
Vilhelmsson
Gunnar Vilhelmsson
»Núna er rétti
tíminn til þess að
gera betur.
Höfundur er búsettur í Portúgal.
gunnar.vilhelmsson@icetech.is
Þegar krísur ganga
yfir, náttúruham-
farir eða þaðan af
verra, þjappar
þjóðin sér saman og
gengur ekki hníf-
urinn á milli íhalds-
kurfs og krata,
bóndadurgs eða
lattelýðs. Þá erum
við allt í einu sam-
einuð og sterk,
tilbúin að taka á
móti dauða og djöfli
í krafti kynstofns
og þjóðernis.
Þá má tala opið
um hvað við inn-
byggjarar höfum streðað og strítt
við óblíð náttúruöfl frá kyni til kyns
og haft betur, því ekki erum við út-
dauð enn, þótt stundum hafi litlu
mátt muna fyrrum tíð. Sem sagt,
þegar veira gengur eða eldar eru
uppi, þá er sautjándi júní alla daga
og Íslendingar samrýnd þjóð.
Ekki orð um hálendisþjóðgarð,
plastpokabann eða annan hégóma,
heldur samstillt átak til að koma
þjóðinni yfir skaflinn, eins og sagt
er, og láta lífið halda áfram. Það er
grunnstefið í lífshugsun mannsins,
að huga fyrst að fjölskyldu, síðan
þjóðinni sem þú tilheyrir. Restin af
heiminum verður að bjarga sér. Við
höfum ekki lengri hendur en þetta.
En þegar veiran er úti, þá verður
gríman sett upp aftur. Og allt verður
eins og áður.
Sunnlendingur
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12.
Þegar gríman fellur
Samstillt átak Íslendingar eru samrýnd þjóð.