Skessuhorn - 08.01.2020, Blaðsíða 20

MIÐVIKUDAGUR 8. JANúAR 202020
Björgunarsveitir á Vesturlandi
Björgunarsveitin Ok er staðsett á
jaðarsvæði þar sem sveitin þarf að
vera vel búin til að takast á við fjöl-
breytt verkefni. Að sögn Jóhannes-
ar Bergs, formanns Björgunarsveit-
arinnar Oks, er svæði sveitarinn-
ar nokkuð krefjandi. „Við þurfum
að eiga öflug tæki, öfluga jeppa og
beltabíla til að sinna því sem þarf að
sinna á svona svæði og erfiði hlut-
inn er að fjármagna þetta allt,“ seg-
ir Jóhannes. Björgunarsveitin Ok
er með húsnæði í Reykholti sem
heitir Þorsteinsbúð, en það er nefnt
eftir bróður Jóhannesar. „Það hag-
ar þannig til að bróðir minn týnist
árið 1963, þá þriggja ára gamall, og
var þá safnað saman hópi manna til
að leita að honum,“ segir Jóhann-
es en því miður fannst bróðir hans
ekki á lífi. Upp frá þessu hófst sam-
tal í sveitinni um að stofna björgun-
arsveit. „Það var svo örfáum árum
síðar, um 1965 held ég, að það týn-
ist rjúpnaskytta, Jóhannes Leví að
nafni. Þá fór fjöldi manns til leit-
ar og meðal annarra þeir sem komu
að því að leita að bróður mínum.
Maðurinn fannst á lífi en hann var
eitthvað kalinn á höndum og fót-
um alla tíð eftir þetta. En þetta var
svona upphafið af þessari björg-
unarsveit og því heitir húsið okkar
Þorsteinsbúð,“ útskýrir Jóhannes.
Fóru þrjú í útkall
á Norðurland
Hús sveitarinnar er um 220 fer-
metrar að stærð. „Það má segja að
við séum alltaf að berjast við að hús-
næðið sé of lítið,“ segir Jóhannes.
Þá er sveitin nokkuð vel búin tækj-
um. „Við eigum tvo breytta jeppa,
tvo snjóbíla, gamlan Scania vöru-
bíl, fjórhjól, sexhjól, rúmlega fjög-
urra metra langan slöngubát og jet
ski,“ segir Jóhannes. Spurður hver
hafi verið stærstu verkefni sveitar-
innar á liðnu ári segir Jóhannes það
án efa vera útkallið á Norðurlandi
um miðjan desember, bæði vegna
óveðursins og drengsins sem leit-
að var en lést í krapaflóði. „Við fór-
um þrjú saman á einum bíl frá Oki.
Við vorum á ferðinni þegar mesta
veðrið var yfir staðið en við keyrð-
um Heydalinn og Laxárdalsheið-
ina. Þegar við vorum komin yfir
heiðina og fórum inn Hrútafjörð
komum við að Hólmavíkurlínunni
sem liggur yfir veginn svona í fram-
rúðuhæð. Þá voru þegar komn-
ir tveir bílar frá Rarik og biðu þeir
eftir leyfi frá Orkubúi Vestfjarð-
ar, sem átti línuna, til að klippa lín-
una í sundur svo hægt væri að keyra
áfram.“
Upplifðu að fólk hefði
orðið fyrir áfalli
„Við keyrðum svo að Hvamms-
tanga og öll Vestur Húnavatnssýsl-
an var í svarta myrkri, allt rafmagns-
laust. Við keyrðum framhjá Stað-
arskála án þess að taka í raun eft-
ir því, það var bara allt slökkt. Þeg-
ar við vorum að koma að Hvamms-
tanga var greinilega einn bær með
varaafl því þar var eina ljósið,“ seg-
ir Jóhannes. Þegar þau komu á
Hvammstanga voru menn þar bún-
ir að vera að vinna í um einn og
hálfan sólarhring og orðnir afar
þreyttir. „Þeir voru að ljúka verk-
efnalistanum til að geta komist til
hvíldar. Það var allt rafmagnslaust,
meira að segja heilbrigðisþjónust-
an. Sem betur fer var hiti á húsun-
um á Hvammstanga en það var ekki
alls staðar í nágrenninu. Við vorum
send áfram inn í Blöndudal að vitja
fólks á bæjum þar. Sumir bæir voru
bara að kólna niður og fólk hafði
ekki getað komist í neitt samband
við íbúana í langan tíma og enginn
vissi neitt um ástandið. Við komum
að einum bæ stutt frá Blönduvirkj-
un en samt var þar allt rafmagns-
laust og ástandið vægast sagt slæmt.
Það hefur örugglega verið svipað á
mörgum bæjum þarna en á þess-
um bæ var kúabú. Ungi bóndinn á
bænum sagði okkur frá því að kýrn-
ar hefðu ekki verið mjólkaðar í tvo
daga og voru því farnar að veikjast
og sáu þau fram á að þurfa að láta
þær fara. Gafl hafði fokið af fjár-
húsunum og þak af nautgripahúsi
svo það snjóaði bara inn á gripina.
Það eina sem var í lagi þarna var að
hægt hafði verið að gefa skeppnun-
um. Bærinn var að kólna niður og
tvær konur á bænum keyrðu með
lítið barn á annan bæ þar sem var
rafmagn því ekki var talið hægt að
hafa barnið í þessum kulda. Eldri
bóndinn kom út á móti okkur og
sagði okkur allt sem hafði gengið á
og ég upplifði bara að hann þurfti
að létta á sér og tala við einhvern
um þetta og segja frá ástandinu.
Hann hafði bara orðið fyrir áfalli,“
segir Jóhannes.
Fóru að leita
að drengnum
Eftir þetta héldu þau í Oki áfram á
Blönduós til að gista en þá var búið
að kalla eftir aðstoð þeirra við leit
að 16 ára dreng sem hafði týnst í
krapaflóði í Núpá. „Við fórum
þarna til að aðstoða og vorum bara
að moka bakkana þar sem hann fór
út í. Það var nýbúið að segja okkur
að vaktinni okkar væri lokið og aðr-
ir væru að koma til að taka við þeg-
ar við heyrum bara kallað í talstöð-
ina: „Alvara, alvara, alvara.“ Það er
að koma krapaflóð niður og allir
þurfa að fara upp.“ Eftir það komu
tvö svona flóð í viðbót. „Þá áttaði
fólk sig almennilega á hættunni
sem þarna var og fólk fékk ekki að
fara niður í gilið aftur, nema með
sérstökum viðbúnaði. Við fórum
því bara í bakkaleit eftir það. Það
var svo í hádeginu daginn eftir sem
drengurinn fannst,“ segir Jóhann-
es. En er ekki erfitt að hugsa sér að
fara í svona útköll? „Nei, þetta var
landsútkall og ef maður er í þessu
björgunarsveitastarfi á annað borð á
maður að sinna þessu. Þegar svona
útkall berst upplifir maður ákveðna
skyldu og það eiga bara allir að fara
sem geta,“ segir Jóhannes.
Þetta er lífsstíll
Þá segir Jóhannes að fyrir utan
þetta útkall norður hafi ekki mörg
stór útköll verið á liðnu ári, en það
skal tekið fram að síðar sama dag og
blaðamaður spjallaði við hann barst
útkall með beiðni lögreglu um leit
að týndum manni í Hnappadal.
„Við erum alltaf svolítið að sinna
ferðalöngum á Kaldadal og Ux-
ahryggjum en það var minna um
það á síðasta ári en oft áður. Við
fórum líka í eitt útkall á Langa-
vatnsdal í haust vegna flóða,“ seg-
ir Jóhannes og bætir því við að stór
hluti starfsins í sveitinni snúist um
fundi, æfingar, vinnukvöld og fjár-
aflanir. „Við seljum neyðarkallinn
sem er frekar stór fjáröflun hjá okk-
ur. Svo er flugeldasalan stærsta fjár-
öflunin. Við erum líka með dósa-
gáma þar sem við söfnum dósum
og flöskum,“ segir Jóhannes og
bætir því við að sveitin hafi þó ver-
ið í nokkru veseni með einn dósa-
gám í Skorradal á síðasta ári. Búið
er að brjóta upp fimm lása á gámn-
um og stela úr honum dósum. „Það
sem við höfum fengið úr þeim gámi
dugar varla fyrir kostnaði við að
kaupa nýja lása,“ útskýrir Jóhannes.
Aðspurður segir hann engin stór
verkefni fyrirhuguð hjá sveitinni á
næstunni. „Framundan er bara að
halda sjó, en það eru engar fram-
kvæmdir fyrirhugaðar,“ segir Jó-
hannes. Spurður hvað það sé í hans
huga að vera í björgunarsveit svarar
Jóhannes að það sé fyrst og fremst
lífsstíll en sjálfur hefur hann verið
viðloðandi starf sveitarinnar í um
þrjátíu ár.
arg
Björgunarsveitin Ok
„Þegar svona útkall berst upplifir maður ákveðna skyldu“
Frá leit í Núpá í desember. „Það var nýbúið að segja okkur að vaktinni okkar væri lokið og aðrir væru að koma til að taka við
þegar við heyrum bara kallað í talstöðina: „Alvara, alvara, alvara.“ Það er að koma krapaflóð niður og allir þurfa að fara
upp. Eftir það komu tvö svona flóð í viðbót. Þá áttaði fólk sig almennilega á hættunni sem þarna var og fólk fékk ekki að fara
niður í gilið aftur, nema með sérstökum viðbúnaði. Við fórum því bara í bakkaleit eftir það.“ Ljósm. úr safni/Björgunarfélag
Akraness.
Hvert er stofnár sveitarinnar?
1967
Hve margir félagar
eru í sveitnni?
Á milli 80 og 90
Hve margir eru á útkallslista?
Um 45
Hvert er starfssvæði
sveitarinnar?
Fram í Hvítársíðukrók, niður að
Árdal, um Kaldadal, Arnarvatns-
heiði og stóran hluta af Lang-
jökli.
Tryggvi Valur Sæmundsson, Jóhannes Berg og Símon Bergur Sigurgeirsson stóðu vaktina í flugeldasölunni þegar blaðamaður Skessuhorns ræddi við Jóhannes milli
hátíðanna.