Skessuhorn - 18.03.2020, Qupperneq 10

MIÐVIKUDAGUR 18. MARS 202010
Covid 19
Á föstudag var lýst yfir samkomub-
anni vegna COVID-19 faraldursins
hér á landi. Er þetta í fyrsta sinn í
lýðveldissögunni sem slíkri aðgerð
er beitt. Bannið gildir í fjórar vikur
frá miðnætti á sunnudag, 15. mars
og takmarkast við 100 manns. Á
samkomum og viðburðum sem telja
færri en 100 manns verður gert ráð
fyrir fjarlægðamörkum, að minnst
tveir metrar verði á milli fólks. Við-
burðir þar sem fleiri en 100 koma
saman eru óheimilir. Þetta kom
fram í máli Svandísar Svavarsdótt-
ur heilbrigðisráðherra á blaða-
mannafundi á föstudaginn. Hún
sagði jafnframt gert ráð fyrir því
hér eftir sem hingað til að stjórn-
völd kunni að þurfa að endurmeta
áformin eftir því hver framvindan
verður. Samkomubannið nær ekki
til alþjóðahafna og alþjóðaflugvalla,
að því er fram kom í máli Þórólfs
Guðnasonar sóttvarnalæknis. Auk
þeirra fóru þau Katrín Jakobsdótt-
ir forsætisráðherra og Lilja Alfreðs-
dóttir menntamálaráðherra yfir
stöðu mála á fundinum.
Framhalds- og
háskólum lokað
Auk almenns samkomubanns hafa
stjórnvöld, í samráði við sóttvarna-
lækni, ákveðið að grípa til sérstakra
ráðstafana í menntakerfinu. Fram-
halds- og háskólum verður lok-
að og nemendur munu sinna sínu
starfi í gegnum fjarnám, að því er
fram kom í máli Lilju Alfreðsdóttur
menntamálaráðherra.
Grunn- og
leikskólar opnir
Kennslu í grunn- og leikskólum
landsins verður haldið áfram en
með takmörkunum og að sérstak-
lega uppfylltum ákveðnum skilyrð-
um, meðal annars að börn verði í
sem minnstum hópum og aðskilin
eins og kostur er. Verður það útfært
nánar á hverjum stað í samráði við
sveitarfélögin og skólana. „Okk-
ar mat er, að fenginni tillögu sótt-
varnalæknis, að þetta sé það langt
sem við eigum að ganga á þessum
tímapunkti,“ sagði Lilja. Í grunn-
og leikskólum var síðan starfsdagur
síðastliðinn mánudag þar sem starf-
ið næstu vikurnar var skipulagt.
Við erum almannavarnir
Katrín sagði markmiðið með að-
gerðunum eftir sem áður að; „verja
okkar viðkvæmustu hópa og tryggja
að heilbrigðiskerfið standist álagið
og að samfélagið geti komið heilt
út úr þessum faraldri,“ eins og
Katrín komst að orði. Vildi hún
ásamt sóttvarnalækni, mennta-
málaráðherra og heilbrigðisráð-
herra höfða til heilbrigðrar skyn-
semi landsmanna og ábyrgðartil-
finningu hvers og eins. „Eins og oft
hefur verið bent á, og ég þreytist
aldrei á að segja, þá eru almanna-
varnir við sjálf,“ sagði Svandís og
hin endurómuðu þau orð. „Þetta er
verkefni okkar allra. Boð og bönn
stjórnvalda munu ekki ráða úrslit-
um, það er undir okkur sjálfum
komið, hverjum og einum hvern-
ig við förum eftir þessum leiðbein-
ingum, hvernig útkoman verður,“
sagði sóttvarnalæknir.
Ekki lögreglueftirlit
Aðspurð sagði Katrín að bann-
inu yrði ekki framfylgt með lög-
reglueftirliti. Lögregla myndi ekki
vakta verslanir eða aðra samkomu-
staði, svo sem sundlaugar og lík-
amsræktarstöðvar. Bannið nær vita-
skuld til þeirra staða en staðarhöld-
urum á hverjum stað verður treyst
til að framfylgja banninu; þ.e. að sjá
til þess að aldrei verði fleiri en 100
manns saman komnir á sama tíma
í stórri verslun, til dæmis. „Við
munum treysta á að allt forystu-
fólk kynni sér tilmælin, það hefur
helgina til þess og til að leita ráð-
legginga heilbrigðisyfirvalda hvern-
ig best sé að útfæra samkomubann-
ið,“ sagði Katrín. Hið sama gildir
um stóra vinnustaði. Svandís sagði
COVID-19 faraldurinn þegar far-
inn að hafa áhrif á stóra vinnustaði,
sem sumir hverjir hefðu búið til
svæði og tryggt að ekki væri sam-
gangur á milli þeirra svæða.
Heilbrigðissjónarmið
trompa annað
Um hugsanleg efnahagsleg áhrif
samkomubannsins á þjóðarbú-
skapinn svaraði Katrín því aðspurð
að erfitt væri að reikna þau út. „Við
erum að vonast til að þessi útfærsla
valdi eins litlu raski og hægt er,“
sagði hún en bætti því við að efna-
hagsáhrifin væru stjórnvöldum ekki
efst í huga. „Heilbrigðissjónarmið-
in trompa efnhagsleg áhrif í þessu
samhengi,“ sagði Katrín.
Smitum fjölgar
dag frá degi
Í máli Þórólfs Guðnasonar sótt-
varnalæknis kom fram að tilfellum
smitaðra fjölgar dag frá degi hér-
lendis. Flest smit má enn rekja til
Íslendinga sem hafi verið á ferða-
lagi erlendis, einkum á skíðasvæð-
um í Ölpunum. Þannig væri mál-
um háttað á hinum Norðurlöndun-
um einnig. Aðalmarkmiðið væri að
reyna að finna þessa einstaklinga,
setja þá í einangrun sem væru smit-
aðir og aðra í sóttkví sem gætu ver-
ið útsettir fyrir smiti. Fjöldi tilfella
hefði verið greindur hjá Íslending-
um sem hefðu verið í sóttkví og
hefði ekki verið gripið til þeirra
aðgerða mætti ætla að þeir hefðu
smitað aðra.
Hins vegar hefðu komið upp tvö
tilfelli sem ekki hefur verið hægt
að gera grein fyrir. Þeir einstak-
lingar hafi ekki verið erlendis eða í
tengslum við einstaklinga sem vitað
er að hafi verið smitaðir. Því væri
ljóst að veiran væri komin út fyrir
þann hóp og rétti tímapunkturinn
til að grípa til samkomubanns nú,
með sérstakri áherslu á að vernda
viðkvæma hópa.
kgk
Ríkisstjórnin ákvað fyrir síðustu
helgi að fara með í gegnum flýti-
afgreiðslu á Alþingi þrenn lög sem
öll hafa það að markmiði að draga
úr því höggi sem atvinnulífið verð-
ur óhjákvæmilega fyrir vegna áhrifa
kórónaveirunnar.
Mega fresta greiðslu
opinberra gjalda
Í fyrsta lagi hefur nú þegar ver-
ið samþykkt á þingi tillaga fjár-
málaráðherra um að bjóða fyrir-
tækjum að fresta greiðslu opin-
berra gjalda sem komu til eindaga
mánudaginn 16. mars sl. Eindagi
á helmingi staðgreiðslu og trygg-
ingagjalds, sem vera átti síðastlið-
inn mánudag, verður færður til 16.
apríl. Fjármálaráðherra gerir ráð
fyrir að frumvarpið muni fresta
greiðslu allt að 22 milljarða frá
fyrirtækjum og í Ríkissjóð. Frum-
varpið var lagt fram með hraði og
með afbrigðum, þannig að það
hlaut afgreiðslu strax á föstudag-
inn. Sá mánuður sem nú líður fram
að gjalddaga 16. apríl verður nýtt-
ur til að smíða önnur úrræði fyrir
fyrirtæki sem lenda í greiðsluvanda
vegna áhrifa Covid-19 veirunnar.
Tekið var skýrt fram að fyrirtæki
sem eru í þeirri stöðu að þurfa ekki
að nýta sér greiðslufrest, ættu ekki
að gera það.
Laun í sóttkví
Þá lagði Ásmundur Einar Daðason
fram frumvarp til laga um tíma-
bundnar greiðslur vegna launa ein-
staklinga sem sæta sóttkví sam-
kvæmt fyrirmælum heilbrigðisyfir-
valda án þess að vera veikir. Ríkis-
stjórn Íslands samþykkti frumvarp-
ið fyrir sitt leyti á laugardag og gert
var ráð fyrir að það yrði afgreitt
sem lög eftir síðustu helgi. Mark-
mið frumvarpsins er að styðja at-
vinnurekendur sem greiða launa-
mönnum sem sæta sóttkví laun
þegar önnur réttindi, svo sem veik-
indaréttur samkvæmt kjarasamn-
ingum, eiga ekki við. Með því er
stefnt að því að einstaklingar geti
fylgt fyrirmælum heilbrigðisyfir-
valda um að fara í sóttkví án þess að
hafa áhyggjur af afkomu sinni.
Til að draga
úr uppsögnum
Loks hefur Ríkisstjórnin samþykkt
fyrir sitt leyti annað frumvarp Ás-
mundar Einars Daðasonar félags-
málaráðherra til breytinga á lögum
um atvinnuleysistryggingar og lög-
um um Ábyrgðarsjóð launa, vegna
sérstakra aðstæðna á vinnumarkaði.
Breytingunum er ætlað að koma til
móts við vinnuveitendur og launa-
fólk í ljósi fordæmalausra aðstæðna
hér á landi og raunar í heiminum
öllum, og miða að því að draga
úr neikvæðum áhrifum aðstæðn-
anna á vinnumarkaðinn. Breyting-
arnar gilda frá 15. mars til 1. júlí
nk. Markmið þeirra er að aðstoða
vinnuveitendur við að halda ráðn-
ingarsambandi við starfsfólk sitt,
þar til aðstæður batna. Hvatt er
til þess að vinnuveitendur minnki
frekar starfshlutfall starfsfólks tíma-
bundið í stað þess að grípa til upp-
sagna.
„Ég vonast til þess að atvinnu-
rekendur bregðist við þessum
breytingum á þann veg að halda
ráðningasamböndum við starfs-
fólk sitt eins og nokkur kostur er í
stað þess að ráðast í uppsagnir. Slík
niðurstaða væri samfélaginu öllu til
heilla,“ sagði Ásmundur Einar í til-
kynningu.
Í breytingunum á lögum um at-
vinnuleysistryggingar felst að þeg-
ar atvinnuleysisbætur eru greiddar
samhliða minnkuðu starfshlutfalli
vegna tímabundins samdráttar í
starfsemi vinnuveitanda koma föst
laun launamanns ekki sjálfkrafa til
skerðingar á fjárhæð atvinnuleysis-
bóta, enda hafi starfshlutfall ver-
ið lækkað hlutfallslega um 20%
hið minnsta og 50% hið mesta.
Greiðslur atvinnuleysisbóta á móti
launum frá vinnuveitanda greiðast í
hlutfalli af heildargreiðslum tekju-
tengdra atvinnuleysisbóta. Vinnu-
málastofnun hlýtur með breyting-
unni einnig sérstaka heimild til að
óska eftir upplýsingum og gögnum
frá vinnuveitendum þegar stofnun-
in telur ástæðu vera til í þessu sam-
hengi.
Heildargreiðslur til launafólks
munu þó ekki geta numið hærri
fjárhæð en 80% af meðaltali heild-
arlauna launþega á síðustu þremur
mánuðum fyrir minnkað starfshlut-
fall, og eigi meira en 650.000 kr. í
heildina. Sjálfstætt starfandi ein-
staklingar geta einnig nýtt sér þetta
úrræði enda þeir tilkynnt skattyf-
irvöldum um verulegan samdrátt
í rekstri sínum sem leiðir til tíma-
bundinnar stöðvunar á rekstri.
Breytingar á lögum um Ábyrgð-
arsjóð launa felast í því að þurfi
launamaður vegna gjaldþrots launa-
greiðanda hans að sækja launa-
greiðslur sínar á grundvelli laga
um Ábyrgðarsjóð launa mun þátt-
taka hans í þessu úrræði ekki skerða
möguleika hans að gera kröfu í
Ábyrgðarsjóð launa miðað við fullt
starfshlutfall. mm
Þrenn lög sem eiga að minnka höggið vegna kórónaveirunnar
Samkomubanni lýst yfir
Framhalds- og háskólum lokað en leik- og grunnskólar opnir
Frá blaðamannafundinum á föstudag. Þórólfur Guðnason sóttvarnalæknir, Svandís Svavarsdóttir heilbrigðisráðherra,
Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra og Lilja Alfreðsdóttir menntamálaráðherra fóru yfir stöðuna.