Morgunblaðið - 17.12.2020, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. DESEMBER 2020
ENGIN SKILYRÐI. ÞÚ ÞARFT HVORKI LYKIL NÉ KORT.
ÖNNUR VILDARKJÖR GILDA EKKI MEÐ LÆGSTA VERÐI ÓB.
ob.is
LÆGSTA
VERÐÓB
ARNARSMÁRI
BÆJARLIND
FJARÐARKAUP
HLÍÐARBRAUT AKUREYRI
Fimm kórónuveirusmit greindust
hér í fyrradag og voru tvö hjá fólki í
sóttkví. Öll smitin tengdust fyrir-
liggjandi smitum. Í gær voru 32
sjúklingar á sjúkrahúsi með Co-
vid-19 og þar af þrír á gjörgæslu.
Byrjað er að bólusetja gegn Co-
vid-19 í Bretlandi, Bandaríkjunum
og Kanada. Stutt er í að bólusetn-
ingar hefjist í EES-löndunum, þar á
meðal á Íslandi.
Bólusetningum geta fylgt auka-
verkanir en þær eru í langflestum
tilvikum vægar og hverfa fljótt, að
sögn Björns Rúnars Lúðvíkssonar,
yfirlæknis ónæmisfræðideildar
Landspítalans og prófessors í
ónæmisfræði við læknadeild HÍ.
Hann sagði að nú lægju fyrir tíðni-
tölur frá Pfizer/BioNTech vegna
bóluefnis þeirra og væntanlega komi
upplýsingar frá öðrum framleið-
endum á næstu dögum.
„Aukaverkanir bóluefnisins frá
Pfizer eru svipaðar og sjást alltaf frá
bóluefnum. Vægur hiti, slappleiki,
slen og eymsli á stungustað eru al-
gengastar. Í minna en 2-3% tilvika
fylgja vöðvaeymsli og einhver hiti og
verkir. Þetta eru hliðarverkanir sem
við vonumst til að sjá. Þær segja
okkur að ónæmiskerfið hafi verið
ræst og sé farið að vinna. Þetta
gengur yfir hjá flestum á nokkrum
klukkutímum,“ sagði Björn. Hann
kvaðst ráðleggja þeim sem hann
bólusetur t.d. við inflúensu að taka
panódíl, drekka vel og fara vel með
sig finni þeir fyrir slappleika.
Pfizer prófaði bóluefnið á meira
en 40 þúsund sjálfboðaliðum og búið
er að bólusetja vel á annað hundrað
þúsund manns í Bretlandi auk bólu-
setninga í Bandaríkjunum og Kan-
ada. Örfá dæmi eru um að fólk hafi
fengið bráðaofnæmiskast. „Í öllum
tilvikum var um að ræða fólk sem
átti sögu um endurtekin bráðaof-
næmisköst, sem eru mjög sjaldgæf-
ur sjúkdómur. Fólki í þeim hópi er
ráðlagt að láta ekki bólusetja sig. Þá
er haft eftirlit með fólki í 20-30 mín-
útur eftir að það er bólusett, til ör-
yggis,“ sagði Björn.
Meiri áhætta við að veikjast
Margfalt minni áhætta fylgir því
að láta bólusetja sig en því að fá Co-
vid-19. „Fólk getur orðið fárveikt og
ekki má gleyma því að hér hafa 28
manns látist vegna sjúkdómsins.
Með bólusetningu vinnum við fyrst
og fremst að því að verja viðkvæm-
ustu hópana eins og aldraða, fólk
með ónæmisgalla, yngstu börnin og
barnshafandi konur auk þess að
verja okkur sjálf,“ sagði Björn.
Sprautufælni er talsvert algeng
og getur valdið því að fólk vilji ekki
fá bólusetningu. „Ég hvet þetta fólk
til að tala við lækni eða hjúkrunar-
fræðing um sprautuóttann. Þeir
geta aðstoðað fólk við að komast yfir
hann,“ sagði Björn. gudni@mbl.is
Bólusetningin hefur oftast
nær vægar aukaverkanir
 Fimm smit greindust  Merki um að ónæmiskerfið virki
Kórónu-
veirusmit
Heimild:
covid.is
Nýgengi innanlands:
28,4 ný smit sl. 14 daga á 100.000 íbúa
129 eru með virkt smit og í einangrun
278 einstaklingar eru í sóttkví
32 eru á sjúkrahúsi, þar af 3 á gjörgæslu
Nýgengi, landamæri: 11,2
5 ný inn an lands smit greindust sl. sólarhring
28 einstaklingar eru látnir
um tímabundndar endurgreiðslur
til kvikmyndagerðar á Íslandi.
Drögin liggja nú frammi í samráðs-
gátt stjórnvalda og er hægt að gera
athugasemdir við þau fram til ára-
móta.
Lagt er til að lögin verði fram-
lengd til loka árs 2025 en jafnframt
að gerðar verði breytingar í sam-
ræmi við skýrslu Ríkisendurskoð-
unar um endurgreiðslukerfið sem
birt var í október á síðasta ári.
Hertar reglur um
endurskoðun
Skilgreina á betur hvers kyns
kvikmynda- og sjónvarpsefni fellur
undir endurgreiðslukerfið. Jafn-
framt er lagt til að reikningar fram-
leiðenda verði staðfestir af löggilt-
um endurskoðanda óháð fjárhæð
endurgreiðslu og skilyrt að þeir
verði endurskoðaðir í samræmi við
lögin sjálf.
„Eitt af lykilatriðum skýrslunnar
og gagnrýni hennar á kerfið er að
það sé misjafnt hvort verkefni sem
hljóta yfir 20 m.kr. endurgreiðslu
séu endurskoðuð með hliðsjón af
sértækum ákvæðum laga og reglu-
gerðar um tímabundnar endur-
greiðslur vegna kvikmyndagerðar á
Íslandi eða ekki. Enn fremur telur
Ríkisendurskoðun að verkefni sem
fá minna en 20 m.kr. endurgreiddar
þurfi einnig að skila staðfestu
kostnaðaruppgjöri,“ segir í umfjöll-
un um frumvarpið.
Íslandsstofa fái kynningarefni
Þá á að skerpa á skilgreiningu
þess hvaða kostnaður telst til fram-
leiðslukostnaðar. Talin er þörf á að
nefna sérstaklega ákveðna liði sem
teljast ekki til framleiðslukostnaðar
þó þeir geti talist vera rekstrar-
kostnaður framleiðslufélagsins.
Skoða á hvort þjónusta og um-
sýsla við nefnd um endurgreiðslur
verði færð frá Kvikmyndamiðstöð
Íslands, skylda á framleiðendur að
geta þess í kreditlista að verkið hafi
notið endurgreiðslu og Íslandsstofa
á að fá ókeypis aðgang að kynning-
arefni þeirra kvikmynda og sjón-
varpsþátta sem njóta endurgreiðslu
svo mögulegt sé að nýta það í mark-
aðsvinnu.
Eitt stærsta ár frá upphafi
í endurgreiðslu kostnaðar
 Kvikmyndaframleiðendur fengu 1,4 milljarða  393 milljónir vegna Thin Ice
Ráðherrann Framleiðandinn fékk
163 millj. endurgreiddar frá ríkinu.
13 82 26
94
307
165 187 90
219 190
315
593
959
1.574
796
1.514
961
359
1.116
1.353
Endurgreiðslur vegna kvikmyndagerðar 2001-2020
Milljónir kr.
Erlend verkefni
Samframleiðsla
Innlend verkefni
'01 '02 '03 '04 '05 '06 '07 '08 '09 '10 '11 '12 '13 '14 '15 '16 '17 '18 '19 20
Mynd: HBO
Heimild: Kvikmyndamiðstöð Íslands
BAKSVIÐ
Höskuldur Daði Magnússon
hdm@mbl.is
Endurgreiðsla vegna kostnaðar við
kvikmyndaframleiðslu hér á landi á
árinu nemur tæpum 1,4 milljörðum
króna. Framleiðendur kvikmynda
og sjónvarpsefnis eiga kost á
endurgreiðslu á allt að 25% fram-
leiðslukostnaðar sem fellur til hér á
landi. Miðað við það hlutfall má
áætla að kostnaður við framleiðslu
þeirra kvikmyndaverkefna sem
nutu endurgreiðslu hér í fyrra hafi
alls verið ríflega 5,4 milljarðar
króna.
Útlit er fyrir að árið í ár verði
það þriðja stærsta frá upphafi þeg-
ar horft er til endurgreiðslu, sam-
kvæmt yfirliti á vef Kvikmyndamið-
stöðvar Íslands. Stærstu árin voru
2014 og 2016 þegar stórmyndir á
borð við The Secret Life of Walter
Mitty og Fast & Furious 8 voru
teknar upp hér.
Ráðherrann fékk 163 milljónir
Hæstu endurgreiðsluna í ár
fengu norrænu þættirnir Ísalög,
Thin Ice, 393 milljónir króna. Þætt-
irnir voru að stórum hluta teknir
upp í Stykkishólmi.
Kvikmyndin Ghost Draft fékk
ríflega 205 milljónir króna endur-
greiddar og kvikmyndin Aether
rúmar 313 milljónir. Margumtöluð
Eurovision-kvikmynd Wills Fer-
rells fékk 135 milljónir króna. Af ís-
lenskum kvikmyndaverkefnum má
nefna að sjónvarpsþátturinn Brot
fékk 193 milljónir, Ráðherrann
fékk 163 milljónir og Héraðið fékk
46 milljónir. Þá voru 12,6 milljónir
króna greiddar úr ríkissjóði vegna
Áramótaskaups Ríkissjónvarpsins.
Lögin framlengd út 2025
Atvinnuvega- og nýsköpunar-
ráðuneytið hefur lagt fram drög að
frumvarpi til breytinga á lögunum
Þrátt fyrir hlý-
indi undanfarið
miðað við árs-
tíma er ekki lík-
legt að krókusar
gægist upp úr
moldinni eða
brum taki við sér
á sunnanverðu
landinu því flest-
ar plöntur eru í
djúpum vetrar-
dvala um þessar mundir, segir Guð-
ríður Helgadóttir garðyrkjufræð-
ingur. Það sé ekki einungis
hitastigið sem segi plöntum til um
árstíðina, skortur á birtu hjálpi líka
til við að stilla þær af í dvalanum.
Guðríður segir harla ólíklegt að
plöntur lifni óvænt upp á þessum
tíma. Hins vegar, ef svona vetrar-
hlýindi verði þegar fari aðeins að
birta, geti innfluttar plöntuteg-
undir látið gabba sig.
Marga daga fyrstu 15 daga des-
ember hefur hiti á suðvesturhorn-
inu farið í 7-8 stig yfir hádaginn.
Meðalhiti mánaðarins það sem af er
er 2,6 stig í Reykjavík. Það er 1,6
stigum ofan meðallags fyrri hluta
desember 1991 til 2020 og 2,4 stig-
um ofan meðallags síðustu 10 ára,
samkvæmt yfirliti Trausta Jóns-
sonar veðurfræðings. aij@mbl.is
Ólíklegt að
plöntur láti
gabba sig
Laukur Fallegur
krókus að vori.
Á fundi bæjarráðs Garðabæjar í
vikunni kom fram að í ár stefnir í að
kostnaður Garðabæjar vegna lang-
tímaveikinda nemi um 145 milljónum
króna. Miðað er við veikindi starfs-
manna sem vara í 30 daga eða lengur.
Kostnaður umfram fjárhagsáætlun
er alls um 120 milljónir. Af upphæð-
inni falla 82 milljónir undir fræðslu-
mál.
Af heildarfjölda starfsmanna
Garðabæjar er meðalfjöldi starfs-
manna í langtímaveikindum í ár 22,83
eða 1,59% að meðaltali, samkvæmt
upplýsingum frá bæjarfélaginu. Það
er heldur hærra en síðustu ár, en árið
2017 var hlutfallið 1,77% og meðal-
fjöldi einstaklinga 20,42.
145 milljónir vegna
langtímaveikinda