Morgunblaðið - 17.12.2020, Qupperneq 18

SVIÐSLJÓS
Snorri Másson
snorrim@mbl.is
Það er mánudagsmorgunn í desem-
ber, það gránar fyrir degi (fullseint!)
og við erum staddir á mannlausu
Hafnartorgi. Við erum við gatnamót
tveggja nýrra gatna í miðbæ Reykja-
víkur, Kolagötu og Reykjastrætis.
Þessar götur eiga það sameiginlegt
að vera með allra yngstu götum í mið-
bænum, enda tóku þær ekki á sig
mynd fyrr en byggingarnar við þær
mörkuðu þeim farveg fyrst undir lok
ársins 2016. Þrátt fyrir að göturnar
séu svona ungar eru þær þegar
komnar á Google Maps og við þær
eru risin stórhýsi, sem nokkur starf-
semi er hafin í, H&M, COS og eitt-
hvað fleira.
Nýjar búðir, nýr bæjarhluti, ný
borg!
Myndi maður halda. Vandinn er sá
að það er eiginlega aldrei neinn
hérna. Hendi næst væri að skella
skuldinni á heimsfaraldurinn, en það
er ekki að sjá að götur eins og Lauga-
vegur og Austurstræti séu undir
sömu sök seldar núna á aðventunni.
Þar er grímuklætt fólk í stríðum
straumum. Skýringa hér hlýtur því
að vera að leita í öðrum þáttum og
það stendur ekki á svörum hjá þrem-
ur sérfræðingum, Einari Svein-
björnssyni veðurfræðingi, Páli Jakobi
Líndal, doktor í umhverfissálfræði,
og Hilmari Þór Björnssyni arkítekt,
sem slást í för með mér í stuttan
göngutúr þennan morgun.
Dæmigerð vindgöng
Kveikjan að þessum vangaveltum
er veðrið.
Það er norðaustanátt, um 5m/s,
lýsir Einar fyrir mér. Án sérþekk-
ingar myndi maður hins vegar, þar
sem við stöndum í miðju Reykj-
astræti, halda að hér væri við töluvert
miklu hvassari vind að etja. Sú er til-
finningin og hún stafar aðeins af einu:
„Við erum staddir inni í sérhönn-
uðum vindgöngum,“ segir Einar.
Reykjastræti gengur í boga frá
Tryggvagötu og svo langt sem augað
eygir eins og sjá má á myndinni hér
rétt að ofan, og svo nær það niður að
Hörpu. Það opnar þó vitaskuld ekki
að fullu fyrr en hótel og banki eru ris-
in. Norðan- eða norðaustanáttin
skríður á land á Austurbakka og hún
á greiða leið inn eftir Reykjastrætinu
og alveg að hjarta Hafnartorgs.
Einar kveður upp dóm sinn:
„Skipulagið á þessu öllu saman er
einfaldlega rangt hugsað. Þessar
byggingar hefðu þurft að liggja aust-
ur-vestur til að stoppa norðanáttina,
því að þegar hún er ekki vetr-
arvindur, þá er hún hafgola á sól-
ardögum.“
Að mati Einars eru þetta dæmi-
gerð vindgöng úr fræðunum sem
magna upp vindinn og þau eru komin
til að vera. Hægt væri að varna vind-
inum vegar með því að sá hálfum
skóg götuna endilanga en það stend-
ur ekki til, og enn síður kemur til
greina að koma fyrir stærðarinnar
glervegg við enda strætisins.
Það er síðan ekki aðeins á þessum
gatnamótum þar sem vindurinn næð-
ir um heldur einnig í Kolagötunni,
sem gengur þvert á Reykjastrætið.
„Eftir því sem það er þrengra, þeim
mun meiri verður vindmögnunin.
Meginreglan er sú að sundið þarf að
vera að minnsta kosti helmingur af
hæð byggingarinnar,“ segir Einar.
Sem það er ekki, eins og Hilmar arkí-
tekt bendir á. Að hans sögn áttu
byggingarnar í aðal- og deiliskipulagi
að vera fimm hæða og alls mest 16
metra háar, hugsanlega með inndreg-
inni sjöttu hæð eða alls um 19 metrar.
Þær urðu hins vegar 22 metrar í
götulínu á sumum stöðum, sem bitnar
með þessum hætti á hagsmunum
gangandi vegfarenda: Ójöfn hlutföllin
mynda streng þar sem hann þyrfti
ekki að vera. Svipað á að sögn Einars
veðurfræðings við Lækjargötu, þar
sem strengnum hefur vaxið ásmegin
eftir að byggingum sunnan Arn-
arhóls hefur fjölgað síðustu ár.
Hver á erindi hingað?
Í rannsókninni á fámenninu á
Hafnartorgi mætti láta staðar numið
að gerðri grein fyrir þessum óheppi-
legu veðurfarslegu aðstæðum af
mannavöldum. Fólk leitar frekar í
skjólið. En víðar er pottur brotinn,
vill Hilmar arkítekt meina, nefnilega í
því sem viðkemur sjálfri starfseminni
á svæðinu.
„Það á enginn erindi hingað nema
sá sem vill kaupa föt,“ segir Hilmar
en honum er svo sem ekki alveg al-
vara fyrr en hann skýrir betur hvað
hann á við: „Þegar maður hannar til
dæmis verslunarmiðstöðvar setur
maður matsölutorg í annan endann,
matvöruverslun í hinn, og þar á milli
fjölbreytta verslun. Í miðjunni er síð-
an göngugatan og meðfram henni er
eitthvað fyrir alla. Þess vegna kemur
fólk. Þannig eru líka góðar göngu-
götur: Fyrst kemur verslun, svo kem-
ur veitingastaður, svo kemur bóka-
búð, svo kemur bakarí.“
Á Hafnartorgi er skipulagið á aðra
lund: „Hérna erum við með tæplega
300 metra af gönguplássi sem fer
undir tvær verslanir með einn inn-
gang hvor, H&M og COS. Það nennir
enginn að ganga eftir slíkri götu.
Þessar verslanir ættu í mesta lagi að
vera í tveimur bilum og síðan á fleiri
hæðum, og síðan ætti að vera eitt-
hvað annað í næsta bili. En það virð-
ist ekki vera gert ráð fyrir því. Restin
eru síðan sömuleiðis erlendar fata-
verslanir og aðrar „pop-up“-búðir,
þar sem virðist erfitt að leigja þetta
út. Það skilar sér í mjög einsleitu
framboði af þjónustu.“
Hilmar telur einsýnt að á nýju
svæði sem þessu þurfi að vera að
finna fjölbreytta þjónustu, svo að sem
flestir eigi erindi þangað. „Þar með
taldar eru líka ríkisstofnanir,“ segir
Hilmar. „Stofnanir sem ættu tví-
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Óþarflega kalt Einar Sveinbjörnsson veðurfræðingur, Páll Líndal umhverfissálfræðingur og Hilmar Þór Björnsson arkítekt telja Hafnartorg ekki getað þjónað tilgangi sínum í núverandi mynd.
Þegar maður hafnar torgi
 Kuldalegt á Hafnartorgi í viðvarandi manngerðum vindstreng  Markmiðið „samverustaður með
lifandi og opinni götumynd“ en niðurstaðan „varla það sem stefnt var að“  Vinnur engin hjörtu svona
Kolagata
Geirsgata
Re
yk
ja
st
ræ
ti
Kortagrunnur: OpenStreetMap
Læ
kj
ar
ga
ta
Harpa
Austurhöfn
Hafnartorg
Arnarhóll
Vindstrengir
við Hafnartorg
 SJÁ SÍÐU 20
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Reykjastræti Frosnar hellur vegna slæms skjóls í hjarta torgsins.
18
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. DESEMBER 2020
Vindar blása um Hafnartorg