Morgunblaðið - 17.12.2020, Qupperneq 30

30 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. DESEMBER 2020
Margrét Þóra Þórsdóttir
Akureyri
„Það er í raun algjör forrétt-
indablinda að gera ráð fyrir að allar
fjölskyldur hafi aðgang að þeim
nauðsynlega tölvubúnaði og teng-
ingum sem nemendur á grunn- og
framhaldsskólastigi þurftu á að
halda til að geta stunduð nám sitt,“
segir Auðbjörg Björnsdóttir, for-
stöðumaður Kennslumiðstöðvar Há-
skólans á Akureyri.
Skólakerfinu frá grunn- og upp á
háskólastig var kollvarpað í kjölfar
heimsfaraldurs af völdum kór-
ónuveirunnar og segir Auðbjörg
mikilvægt að það verði metið í ljósi
þess að um hafi verið að ræða fjar-
kennslu í neyðartilvikum en ekki
sem hefðbundið fjarnám.
Auðbjörg segir gott fjarnám vera
tímafrekt í undirbúningi og skipu-
lagningu og ekki óalgengt að
nokkra mánuði eða upp í ár taki að
koma því í framkvæmd. „Það nám
sem færst hefur út á netið á þessum
kórónuveirutímum er í flestum til-
vikum nám sem hægt er að kalla
fjarkennslu í neyðartilvikum og það
byggir á svokallaðri heimsfarald-
urskennslufræði. Það er ekki sama
kennslufræði sem býr að baki námi
á netinu eða fjarnámi eins og við
köllum það,“ segir Auðbjörg. „Það
er ekki hægt að taka nám sem
hannað hefur verið fyrir stað-
kennslu og einfaldlega setja það
beint út á netið, stundum með
tveggja sólarhringa fyrirvara og
gera ráð fyrir að gæði þess séu við-
unandi.“
Bendir Auðbjörg á að vandað og
gott fjarnám samanstandi af gagn-
virkjum samskiptum milli kennara
og nemenda, það sé nemendamiðað,
með skýr lærdómsviðmið, krefjandi,
fjölbreytt og árangursríkt og bjóði
upp á kennara sem bæði er sýni- og
aðgengilegur. Helstu kostir fjar-
náms felist m.a. í auknu aðgengi,
það sé hægt að stunda óháð búsetu,
efnahag og fjölskyldugerð. Sam-
skipti kennara og nemenda í fjar-
námi geti verið mikil og um tíða
endurgjöf geti verið að ræða. Þá
hafi það í för með sér aukna ábyrgð
nemenda, það ýti undir sjálfstæðari
námsmenn sem ráði í meira mæli
yfir tíma sínum og þeir geti farið yf-
ir námsefnið aftur og aftur.
Fjarkennsla í neyðartilviki
Auðbjörg segir mikilvægt fyrir
framtíð fjarnáms að það nám sem í
boði hafi verið sem viðbragð við kór-
ónuveirunni sé ekki skilgreint sem
venjulegt fjarnám og fyrir því séu
nokkrar ástæður, sú helsta að um sé
að ræða fjarkennslu í neyðartilviki
en ekki beint fjarnám. Þá sé hætta á
að þær ályktanir verði dregnar að
það nám sem boðið var upp á sé lak-
ara en staðarnámið, en klisjur af því
tagi séu iðulega í gangi. Þannig gæti
það góða starf sem unnið hefur ver-
ið við að byggja upp gott fjarnám á
Íslandi beðið hnekki, einhverjir
gætu sagt að árangur af fjarnámi
væri slakur og fullreynt sé með það.
„Þetta getur svo leitt til þess að
kröfur okkar um gott fjarnám geta
minnkað með þeim afleiðingum að
til verður aukið framboð á stað-
arnámi sem einungis verður sett á
netið,“ segir hún.
Fjórða iðnbyltingin tróð sér
inn í skólana og heimilin
„Fyrir þau okkar sem tekið hafa
þátt í að þróa fjarnám undanfarin ár
er stórmerkilegt að sjá þær breyt-
ingar sem átt hafa sér stað í
tengslum við Covid-fjarkennsluna,
en mikil framfaraskref hafa verið
stigin í þegar kemur að stafrænni
kennslu. Það má í einhverjum til-
vikum tala um að fjórða iðnbyltingin
hafi troðið sér harkalega inn í
skólana, stofnanir og heimilin,“ seg-
ir Auðbjörg. Háskólar hafi verið
mun betur búnir undir það ástand
sem skapaðist þegar nám var fært
út á netið í stað staðarnáms, en til
að mynda hefði Háskólinn á Ak-
ureyri áður boðið upp á sveigjanlegt
nám þar sem gerð er krafa um að
nemendur sem það stundi eigi góð-
an tölvubúnað til að geta stundað
það. Það sama sé ekki hægt að
segja um framhalds- og grunnskóla.
Sumir skólar hafi yfir að ráða
spjaldtölvum sem eru notaðar í
skólunum og heima við en það gildi
alls ekki um þá alla. Þegar námið
fluttist heim og yfir á netið hafi
skólar brugðist við með misjöfnum
hætti.
„Það er sem dæmi alls ekki hægt
að gera ráð fyrir því að allar fjöl-
skyldur hafi aðgang að tölvubúnaði
sem nemendur á þessum skólastig-
um þurftu til að geta stundað nám
sitt. Það er í raun algjör forrétt-
indablinda að gera ráð fyrir því. Í
mörgum tilvikum voru notuð sam-
skiptaforrit eins og Google Classro-
om, Zoom eða Teams þar sem nem-
endur voru í beinni í tíma. Til þess
þurftu nemendur að vera með tæki
til að tengjast og góða nettengingu.
Ég heyrði frá framhaldsskólakenn-
urum þar sem nemendur þeirra
voru að lenda í vandræðum með að
skila verkefnum, einföldum rit-
vinnsluverkefnum þar sem tölvu-
búnaður þeirra var svo gamall að
hann studdi ekki við þau forrit sem
skólinn var að nota. Það voru líka
dæmi um að nemendur hefðu ekki
netaðgang,“ segir Auðbjörg.
Ójöfnuður kemur skýrt í ljós
„Ójöfnuðurinn í samfélaginu kom
skýrt fram í þessu ástandi, það sem
kallað hefur verið stafrænt bil þar
sem allir þessir þættir spila inni í,
eins og aðgengi að tölvubúnaði, staf-
rænt læsi, tæknikunnátta og mennt-
un foreldra/forráðamanna og eins
húsnæði þar sem í boði hafi verið
næði og pláss til að vera á fjar-
fundum. Það er mikilvægt fyrir okk-
ur að skoða þetta allt saman þegar
við lítum í baksýnisspegilinn og
metum hvað við getum lært af fjar-
kennslu á neyðartímum,“ segir Auð-
björg Björnsdóttir.
Stafræna bilið kemur skýrt fram
 Forstöðumaður hjá HA segir það forréttindablindu að gera ráð fyrir að allir hafi aðgang að tölv-
um og tengingum til að stunda fjarkennslu  Ástandið vegna kórónuveirunnar leiðir ójöfnuð í ljós
Morgunblaðið/Margrét Þóra
Neyðartilvik Fjarnám á kórónuveirutíma er ekki venjulegt fjarnám, segir
Auðbjörg Björnsdóttir, forstöðumaður Kennslumiðstöðvar HA.
Opið alla daga fram að jólum
Síðasti dagur póstsendinga
innanlands er 18.desember
Verslun | Snorrabraut 56, 105 Reykjavík | 588 0488 | Vefverslun á Feldur.is
HLÝJAR JÓLAGJAFIR