Morgunblaðið - 18.12.2020, Síða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 18. DESEMBER 2020
Það er ekki breska
þingið sem fær heiður-
inn af að frelsa bresku
þjóðina undan oki
Evrópusambandsins.
Það er baráttufólk og
almannasamtök utan
þingsins sem fá hann.
Mest áhrif hafði UKIP
sem barðist gegn ESB-
aðild í tvo áratugi og
fékk að lokum breska
þingið til að leggja málið fyrir bresku
þjóðina.
Íhaldsflokkurinn tók af skarið
Íhaldsflokkurinn kom á þjóðar-
atkvæðagreiðslu 23.6. 2016 sem er nú
að leiða til þessa að frelsi og lýðræði
Bretlands er verið að endurreisa. Það
var svo hið lýðræðislega kjörna
breska þing og ríkisstjórn sem fengu
verkefnið sem hefur reynst þrauta-
ganga í nærri hálfan ára-
tug. Það eru aðeins þeir
allra staðföstustu sem
treysta sér til að segja
húsbóndanum upp en svo
vel vill til að Bretar eru
ein staðfastasta lýðræð-
isþjóð heims. Þeirra
bestu mönnum datt aldr-
ei í hug að hvika frá þjóð-
arviljanum.
Þjóðþing hafa oft
reynst vanhæf til að verja
hagsmuni sinna þjóða í
stóru málunum, það hef-
ur þurft að vísa þeim til þjóðanna
sjálfra. Íslenska þjóðin hafnaði Ice-
save- fjárkúguninni, ekki Alþingi.
Norðmenn höfnuðu ESB-aðild tvisv-
ar í þjóðaratkvæðagreiðslum. En
ESB er ekki lýðræðisríki, þjóðarat-
kvæðagreiðslur þar eru meiningar-
lausar. „Stjórnarskrá“ ESB var kom-
ið á þótt þjóðir Frakklands (55-45%)
og Hollands (62-38%) hafi hafnað
henni.
Yfirþjóðlegt valdabákn
ESB vill ekki losa Breta undan
valdi sambandsins í mikilvægum
málum og hefur gert viðræðurnar
erfiðar og langdregnar. Þeim hefur
verið slitið og þær gangsettar gang
eftir annan fram á síðustu stund
vegna of mikils ágreinings um sömu
mál. ESB krefst þess að regluverk
sambandsins um umhverfismál,
samkeppnislög, ríkisstuðning, vinnu-
markað og fyrirtækjaskatta gildi í
Bretlandi. Forustulið ESB óar við að
bresk fyrirtæki losni úr reglukvik-
syndi ESB og verði samkeppnis-
hæfari.
Útgönguna vill ESB gera eins
ókræsilega og hægt er svo fordæmið
leiði ekki til að allar hinar þjóðirnar
sem vilja úr ESB komi á eftir. Stað-
festa Breta er óhögguð, þeir hafa
ákveðið útgönguna lýðræðislega. Það
er aukaatriði hvort næst að semja um
verslun fyrir áramót, sjálfstæðar
þjóðir þurfa stöðugt að standa í
samningum. ESB vill refsa Bretum
segir Boris Johnson. ESB mun setja
hömlur á samskipti Breta við ESB og
EES sem Ísland mun fá að kenna á
meðan EES er enn í gildi hér. En
ESB verður að virða alþjóðaviðskipta-
samninga Alþjóðaviðskiptastofnunar-
innar sem duga Bretum vel eftir að
þjóðfrelsið losar þá undan höftum
ESB. Og breskir sjómenn geta nú
aftur farið að koma með afla handa
fiskgráðugum löndum sínum.
Frelsið vann
Ástæða þess að Bretar vilja út úr
ESB er ekki viðskiptaleg, efnahagsleg
eða hernaðarleg. Ástæðan er sterk
þjóðfrelsisvitund, breska þjóðin kaus
að fá landið sitt aftur, taka aftur heim
yfirráð yfir sínum málum og setja sér
sjálf lög og reglur. Margir stórfjöl-
miðlar hér og annars staðar útmáluðu
í aðdraganda þjóðaratkvæðagreiðsl-
unnar hve skaðlegt væri að ganga úr
ESB. Samtök, flokkar, félög, bankar
héldu uppi hræðsluáróðri. En grund-
vallarástæðuna réðu ESB-sinnar ekki
við: Breska þjóðin vildi frelsi og sjálf-
stæði.
Eðli ESB hefur opinberast í brexit.
Sambandið sem átti loksins að binda
stríðshneigð stórveldi í friðsamlegt
samstarf er orðið endurfætt land-
vinningabákn sem virðir ekki lýðræði
eða þjóðfrelsi. Græðgi og hroki ræður
för eins og áður hjá herveldunum á
meginlandi V-Evrópu. Það hefur
lengi komið í hlut Breta vestast og
Rússa austast að hemja landvinn-
ingabrölt þeirra. Sagan endurtekur
sig.
Lærdómurinn
Bretar taka nú að sér að vísa veg-
inn til frelsis þjóða hins misheppnaða
Evrópusambands, fleiri lönd ESB og
EES fylgja í fyllingu tímans. Lær-
dómurinn fyrir Ísland, sem á eftir að
endurheimta sjálfstæðið eftir ald-
arfjórðungs dulið innlimunarferli í
ESB, er að þjóðin sjálf þarf að ákveða
og taka ábyrgðina á þjóðfrelsinu.
Hægt er að ganga út frá stuðningi öfl-
ugra og sjálfstæðra nágranna með
reynslu, Breta, sem telja nú niður
dagana til endurfengins þjóðfrelsis 1.
janúar 2021.
Niðurtalningin
Eftir Friðrik
Daníelsson
»Kjarkur Breta vísar
okkur veginn, þeir
telja nú niður dagana til
þjóðfrelsisins.
Friðrik Daníelsson
Höfundur situr í stjórn
Frjáls lands.
Árið 2020 og Covid-heimsfarald-
urinn mun seint líða úr mannaminn-
um. Öll höfum við þurft að færa ein-
hverjar fórnir vegna þessarar
óvelkomnu veiru. Alls hafa 27 ein-
staklingar látist vegna Covid-19 á Ís-
landi. Fjölskyldur og vinir þessara
einstaklinga sitja eftir í sorg og eru
að fara að upplifa fyrstu jólin án sinna
ástvina. Margir þeirra sem fengu
veiruna glíma enn við afleiðingar þess
og upplifa óvissu um hversu langt er í
fullan bata. Fjölskyldur og ein-
staklingar hafa misst lífsviðurværið
um skemmri eða lengri tíma, hafa
misst af dýrmætum samverustund-
um með sínum nánustu, jafnvel á
þeirra erfiðustu eða gleðilegustu
tímamótum í lífinu. Fáir hafa sloppið
við hin margvíslegu áhrif faraldurs-
ins.
Strax í upphafi var hér á Íslandi
tekin sú ákvörðun að slá skjaldborg
um einn okkar viðkvæmasta hóp,
íbúa hjúkrunarheimilanna. Íbúarnir
og aðstandendur þeirra hafa sjálfið
verið því afskaplega þakklátir. Þau
hafa sýnt ótrúlega þolinmæði og mik-
ið langlundargeð á þessum erfiðu
tímum, þrátt fyrir talsverðar tak-
markanir á heimsóknum inn á hjúkr-
unarheimilin og miklar breytingar í
starfseminni. Öll vita þau og skilja að
enginn bað um þessa hörmung inn í
samfélagið okkar. Starfsfólk heim-
ilanna hefur lagt sig fram við að hlúa
að íbúum og helga sig starfinu við
þessar óvenjulegu aðstæður.
En ljósið blasir við okkur við enda
ganganna og það eru einungis nokkr-
ar vikur þar til bólusetning hefst og
hafa íbúar hjúkrunarheimilanna verið
settir í sérstakan forgang í bólusetn-
ingarferlinu. En farsóttarþreytu gæt-
ir víða og allir vilja geta hitt ömmur,
afa, mömmur og pabba um jólin. Eðli-
lega. Við viljum geta notið nærveru
við ástvini okkar um hátíðarnar. En
nú þurfum við að halda í okkur og
bíða, þetta er bara spursmál um ein-
hverjar vikur. Ömurleg reynsla hér-
lendis og erlendis hefur kennt okkur
að veiran er lúmsk og á auðvelt með
að dreifa sér innan veggja heilbrigð-
isstofnana. Hagsmunir einstakling-
anna verða að víkja fyrir hagsmunum
heildarinnar. Samstarfshópur Sótt-
varnalæknis, Samtaka fyrirtækja í
velferðarþjónustu, heilbrigðisráðu-
neytisins og fleiri aðila hefur því gefið
út þær leiðbeiningar að einungis sé
opið fyrir heimsóknir frá einum til
tveimur gestum á dag um hátíðirnar
og að ekki sé opið fyrir heimsóknir á
hjúkrunarheimilum á matmáls-
tímum. Möguleiki er því að eiga
gæðastund saman þótt það sé ekki yf-
ir máltíð og lykilatriði er að það séu
sömu gestirnir sem koma. Einnig er
mælt gegn því að íbúar hjúkr-
unarheimila fari í boð heim til ætt-
ingja á þessum tíma. Þetta eru þung
skref sem enginn vill í raun þurfa að
taka, en eru nauðsynleg. Fólk vill
ekki þurfa að vera eitt í sóttkví yfir
hátíðarnar vegna þess að það varð út-
sett fyrir smiti í heimsókn úti í bæ og
fólk vill ekki bera með sér smit inn á
hjúkrunarheimili.
Allt er þetta gert til verndar íbúum
heimilanna. Við huggum okkur við að
það glittir í ljósið og líklega fá allir að
hitta ömmu og afa, pabba eða
mömmu, í janúar. Við megum ekki
missa þetta frá okkur á lokametr-
unum – við höfum þegar misst of
marga í þessum faraldri.
Hjúkrunarheimilin
og heimsóknir um
hátíðarnar
Eftir Önnu Birnu Jensdóttur,
Eybjörgu Hauksdóttur og Mar-
íu Fjólu Harðardóttur
Anna Birna Jensdóttir
» Samstarfshópur á
vegum Sóttvarna-
læknis hefur gefið út
leiðbeiningar um tak-
markanir á heimsókn-
um á hjúkrunarheimili
um hátíðarnar.
Höfundar eru stjórnarmenn og fram-
kvæmdastjóri Samtaka fyrirtækja í
velferðarþjónustu.
Eybjörg Hauksdóttir María Fjóla Harðardóttir
Hinn kunni læknir
og fyrrverandi borg-
arstjóri Reykjavíkur
Ólafur F. Magnússon
hefur nú gefið út sína
aðra ljóðabók undir
nafninu Staldraðu við.
Hin fyrri heitir Ást-
kæra landið. Ólafur
hefur fengist við ljóða-
og lagagerð. Eftir
hann hafa komið út
tveir geisladiskar, Ég elska lífið og
Vinátta og þriðji geisladiskurinn nú
ber sama nafn og ljóðabókin, Staldr-
aðu við, og fylgir diskurinn bókinni.
Með Ólafi í verki eru miklir lista-
menn. Í söngnum er það ásamt Ólafi
sjálfum Guðlaug Dröfn Ólafsdóttir,
af kunnum tónlistarmönnum komin,
en faðir hennar er Ólafur Þórarins-
son eða Labbi í Mánum, þjóðfrægur
frá mínum æskuárum. Tónlistar-
mennirnir eru ekki af verri end-
anum, sjálfur Gunnar Þórðarson,
einn af undradrengjunum úr Hljóm-
um, og Vilhjálmur Guðjónsson.
Ungur sór Ólafur lækniseiðinn og
í 40 ár hefur hann þjónað stórum
hópi fólks og er mikilsvirtur af sjúk-
lingum sínum sem læknir og mann-
vinur. Ólafur hefur gengið í gegnum
margt í lífi sínu, uppskorið og sáð, en
fengið á sig óvægnar árásir sem léku
hann grátt. Þannig að hann getur
með sanni sagt það sem hann segir í
formálanum og eru ummæli Beetho-
vens, þess mikla snill-
ings: „Þjáningin er
uppspretta gleðinnar.“
Í nöfnum bókanna og
geisladisksins eru
fólgnar tilfinningar og
viðhorf hins hjarta-
hreina læknis; Ástkæra
landið, Staldraðu við.
Ég elska lífið, og Vin-
átta. Það þarf oft and-
legt afl til að hefja sig
upp frá einelti og þung-
lyndi, sjá ljósið og yf-
irgefa myrkrið. Bókin
er ort þegar sólin fór á ný að skína í
lífi Ólafs á árunum 2014 til 2020.
Listagyðjan er fylgdarkona lækn-
isins. Að syngja og spila falleg lög er
líf hans og yndi og ljóðin eru lýsandi
fyrir ástina, fegurðina og ástkæra
landið okkar. Hann syngur forfeðr-
unum þakkir og söngva og ekkert
dáir hann jafn heitt og ástina ungu,
mömmuna og ömmuna. Enda segir í
upphafi fyrsta ljóðsins í bókinni
Staldraðu við:
Staldraðu við og stundaðu ljóðin,
þá stökkva lögin þín fram á völl.
Viðfangsefnið er fegurð og fljóðin,
fjallkona Íslands og tilveran öll.
Ljóðabókin er vel upp sett og skil-
merkileg og flytur unnendum ljóða
156 ljóð eða stökur. Á geisladisknum
er gríðarfallegt ljóð eftir langafa
Ólafs, Magnús Jónsson á Sólvangi í
Vestmannaeyjum, „Sumarmorgunn
í Herjólfsdal“. Ólafur hefur samið
lag við ljóðið og Guðlaug Dröfn
syngur lagið en hún ólst upp á Sól-
vangi.
Nú er glatt inn í Dal.
Það er glymur í sal
því að gulllúður þeytir
í hamrinum dís.
Það er fagurt að sjá
eins og fagni hvert strá
þegar fuglinn með söngvum
úr berginu rís.
Hver einasti þjóðhátíðargestur,
sem er nú annar hver Íslendingur,
fer í þjóðhátíðarskap undir töfrandi
söng Guðlaugar Drafnar. Ljóðabók-
in og geisladiskurinn eiga erindi við
svo marga sem hafa þjáðst og vonað,
ekki síst nú í Covid-fárinu. Skáldið
leynir því ekki að trúin, sem mamma
hans og amma kenndu honum
barninu við móðurkné, er afl sem
leiðir birtuna inn þegar myrkrið
nístir sálina. En skáldinu verður
margt að yrkisefni sem gleður og
kætir mannsandann. Ljóðabókin
Staldraðu við, Ljóð og lög Ólafs
Friðriks Magnússonar, á erindi við
okkur öll.
Staldraðu við – ljóð og lög
Ólafs F. Magnússonar
Eftir Guðna
Ágústsson »Ljóðabókin og geisla-
diskurinn eiga erindi
við svo marga sem hafa
þjáðst og vonað.
Guðni Ágústsson
Höfundur er fv. alþingismaður og
ráðherra.
Það eru fleiri en við,
sem fædd erum árið
1970, sem fagna 50 ára
afmæli á þessu ári.
Hjálparstarf kirkj-
unnar gerir það einnig.
Ég leyfi mér að skora
á alla fimmtuga, sem
tök hafa á, að færa
Hjálparstarfi kirkj-
unnar kr. 50.000 sem
afmælisgjöf, 1.000
krónur fyrir hvert ævi-
ár. Hjálparstarf kirkjunnar stendur
fyrir öflugu hjálpar- og sjálfsefling-
arstarfi hérlendis sem erlendis. Má
þar nefna þátttöku í neyðaraðstoð,
þróunaraðstoð, valdeflingu fólks,
stuðning við einstaklinga og fjöl-
skyldur og svo ótal margt fleira.
Hjálparstarf kirkjunnar er í sam-
starfi við söfnuði þjóð-
kirkjunnar um allt land
með stuðningi við fólk í
neyð auk þess sem fjöl-
margir söfnuðir leggja
hjálparstarfinu lið t.d.
með fermingarbarna-
söfnuninni sem allir
þekkja.
Fram undan er erf-
iður tími hjá mörgum
vegna tekjumissis og at-
vinnuleysis.
Ég skora á sem flesta
að leggja hjálparstarf-
inu lið. Styrktarreikn-
ingur fyrir hjálparstarf innanlands
er: Banki 0334-26-27, kennitala:
450670-0499 eða söfnunarsími innan-
landsaðstoðar 9072002 (kr. 2.500).
Nánari upplýsingar um starfið er að
finna á help.is. Þar er einnig að finna
fjöldann allan af gjafabréfum sem
hægt er að senda til vina og vanda-
manna af ýmsu tilefni og í mörgum
verðflokkum.
Fáir hafa haldið upp á stórafmæli í
ár vegna ástandsins. Vilt þú e.t.v.
gleðja einhvern ættingja eða vin
vegna stórafmælis? Hví ekki að
ganga frá skemmtilegu gjafabréfi?
Hægt að ganga frá öllu í tölvunni eða
símanum heima.
Eftir Sigurð Grétar
Sigurðsson »Ég leyfi mér að skora
á alla fimmtuga, sem
tök hafa á, að færa
Hjálparstarfi kirkjunnar
kr. 50.000 sem afmæl-
isgjöf, 1.000 krónur fyrir
hvert æviár.
Sigurður Grétar
Sigurðsson
Höfundur er sóknarprestur
í Útskála- og Hvalsnessóknum.
srsgs@simnet.is
50 ára í ár