Morgunblaðið - 23.12.2020, Qupperneq 14

14 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. DESEMBER 2020
IB ehf | Fossnes A | 800 Selfoss | ib.is
Nánari upplýsingar ib.is
Ábyrgð og þjónusta fylgir öllum nýjum bílum frá IB
Bílar á lager
Sími 4 80 80 80
Litur: Svartur/ Dark Ash Walnut
að innan. 2020 GMC Denali,
magnaðar breytingar t.d. 10 gíra
skipting, auto track millikassi,
multipro opnun á afturhlera,
flottasta myndavélakerfið á
markaðnum ásamt mörgu fleirra.
5th wheel í palli.
VERÐ
12.990.000 m.vsk
ATH. ekki „verð frá“
2020 GMC Denali Ultimate 2500
Litur: Silver/ Grár að innan.
6,7L Diesel, 450 Hö, 925 ft of
torque, 4X4, 10-speed Automatic
transmission. 6 manna.
Heithúðaður pallur.
VERÐ
11.290.000 m.vsk
ATH. ekki „verð frá“
2020 Ford F-350 XLT 6-manna
Litur: Carbon Black/ Walnut að
innan. 2020 GMC Denali, magn-
aðar breytingar t.d. 10 gíra skipting,
auto track millikassi, multipro
opnun á afturhlera, flottasta
myndavélakerfið á markaðnum
ásamt mörgu fleira. Samlitaðir
brettakantar, gúmmimottur í húsi
og palli.
VERÐ
13.190.000 m.vsk
2020 GMC Denali Ultimate 3500
ATH. ekki „verð frá“
Morgunblaðinu barst
eftirfarandi bréf frá
Richard Fowlie með
beiðni um birtingu. Ef
einhver kannast við
manninn á myndinni er
sá hinn sami vinsam-
lega beðinn að hafa
samband við þjón-
ustuver Morgunblaðs-
ins til að fá nánari upp-
lýsingar um heimilis-
fang Richards.
Banchory,
Scotland.
Kæra Morgunblað.
Ég bið ykkur að birta fyrir mig
mynd af þessum manni því mig lang-
ar til að endurnýja kynni við hann.
Það kann að virðast langsótt þar
sem myndin er komin til ára sinna,
en kannski kannast einhver við
manninn ef hann sér myndina.
Við þekktumst á árunum 1960-
1962 í Edinborg þar sem við vorum
báðir við nám. Hann bjó í „Manor
Club“ í Manor Place í Edinborg og
var þar við enskunám samhliða
vinnu við íslenska hestinn. Nú væri
hann um sjötugt eins og ég. Ég hef
því miður ekki miklar upplýsingar
um hann en man þó að hann sagði
mér að faðir sinn hefði átt skip eða
bát í Reykjavík á þessum tíma.
Ég hafði samband við íslenska
sendiráðið í London fyrir nokkru og
þar var mér bent á að hafa samband
við Morgunblaðið og senda mynd ef
ég gæti.
Með fyrirfram þökk,
Richard Fowlie.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12.
Þekkir einhver manninn?
Fyrir 30 árum var
einelti daglegt brauð í
skóla einum í ná-
grannasveitarfélagi
höfuðborgarinnar.
Foreldrar, sem dirfð-
ust að andmæla, fengu
morðhótanir. Nokkrir
foreldranna voru léleg-
ir í að leika hlutverk
þolenda og gáfu sig
ekki í baráttunni. Sag-
an er löng og verður ekki sögð hér.
Henni lauk með því, að mennta-
málaráðherra flutti skólastjórann til
í starfi og ráðinn var nýr skóla-
stjóri, sem í fyrstu raunar fékk líka
morðhótanir frá foreldrum ofbeldis-
mannanna. Þetta var þegar ríkið
réð málum skóla. Ég vil enn á ný
þakka af alhug þessum fyrrverandi
menntamálaráðherra, SG, sem er
raunar faðir núverandi heilbrigð-
isráðherra, SS, þess snillings. Ég vil
einnig enn á ný þakka nýja skóla-
stjóranum, RR, sem seinna varð
forseti Alþingis.
Á dögunum voru í fréttum frá-
sagnir af ljótu ofbeldismáli í Garða-
bæ. Málinu var lokað. Það var ekki
leyst. Hvernig hægt er að loka máli
án þess að stöðva eineltið og það of-
beldi, sem einelti er, er mér hulið.
Það er hið fullkomna dæmi um ein-
elti með aðstoð yfirvalda, „stalking
by proxy“, sem bannað er með lög-
um um mestallan hinn vestræna
heim að viðlagðri fangelsisrefsingu.
María Rut Kristinsdóttir skrifaði
grein á dögunum. Ég mæli með
þeirri grein. Þar er skrifað: „Áföll
barna eru metin á um 100 milljarða
á ári.“ Ekki er skil-
greint hversu stórt
hlutfall af þeirri upp-
hæð er vegna eineltis.
En einelti kostar ekki
bara peninga, það
kostar líka sálir, marg-
ar og dýrmætar sálir.
Það er nú svo, að ég
er einarður stuðnings-
maður fyrirbyggjandi
aðgerða í eineltis- og
ofbeldismálum, þess að
byrgja brunninn áður
en barnið er dottið of-
an í. Þess að uppræta einelti og of-
beldi á frumstigi. Það er hægt, sam-
anber dæmið hér í upphafi greinar,
þar sem valdhafar og foreldrar of-
beldisþola sameinuðu krafta sína
gegn ofbeldisfólki og unnu sigur.
Það var svo sem ekkert notalegt, að
fá morðhótanir frá foreldrum of-
beldisunglinga, bæði í gegn um
síma og skriflega inn um lúguna (nú
líklega einnig stafrænt), en því lauk.
Eftir stendur í dag undrun yfir því,
að fullorðið fólk, foreldrar, skyldu
telja brotið á börnum sínum, þegar
ofbeldið, sem börnin beittu, var
stöðvað.
Ofbeldi er ekki bara beitt gegn
börnum og konum, gamalt fólk er
líka fórnarlömb ofbeldis í síauknum
mæli. Þá er oft beitt sömu aðferðum
og í einelti gegn börnum og ung-
lingum. Niðurlægingu af öllu tagi.
Ég valdi orðið grafalvarlegt í fyr-
irsögn þessarar greinar. Það var
ekki að ástæðulausu. Sjálfsvíg er
því miður sú lausn, sem fórnarlömb
ofbeldis velja allt of oft.
Ég þreytist ekki á að minna á
þessa grein: Læknablaðið: Magda-
lena Ásgeirsdóttir læknir, Lbl. 7-8/
2016, 102. árg.: 317-368. Þar er
fjallað um athyglisverðar rann-
sóknir á ofbeldi og fórnarlömbum/
þolendum ofbeldis.
„Allt, sem þér viljið að aðrir
menn geri yður, skuluð þér og þeim
gjöra“ er góð grundvallarregla,
þegar barist er gegn ofbeldi af öllu
tagi. Ef þú ert valdhafi, lokaðu ekki
máli nema þú hafir haft hlutverka-
skipti við fórnarlambið í huga þér.
Gott að minnast í jólamánuði.
Ég vil senda fórnarlömbum ein-
eltis og annars ofbeldis baráttu-
kveðjur, hvort sem þau eru ung eða
gömul, konur eða karlar.
Þið standið ekki ein.
Það borgar sig að berjast.
Kæru þolendur/fórnarlömb of-
beldis af öllu tagi. Það varðar við
hegningarlög að beita ykkur of-
beldi. Meira að segja verður nú
bráðlega hægt að dæma ofbeldis-
fólk til fjögurra ára fangelsis fyrir
eltihrellingu. Þökk sé núverandi
dómsmálaráðherra, ÁAS, aðstoðar-
manni hennar, HL, og forsætisráð-
herra, KJ, svo og ríkisstjórninni
allri.
Bestu þakkir.
Ekki gefast upp í baráttunni.
Gleðileg jól.
Einelti er grafalvarlegt ofbeldi
Eftir Þóreyju
Guðmundsdóttur »Ef þú ert valdhafi,
lokaðu ekki máli
nema þú hafir haft hlut-
verkaskipti við fórn-
arlambið í huga þér.
Þórey Guðmundsdóttir
Höfundur er félagsráðgjafi,
prestur, handleiðari og fyrrverandi
sáttamaður sýslumanns.
Nú í vikunum fyrir
jól eru jólagjafir
mörgum ofarlega í
huga. Flestir láta sér
þó nægja hóflegri
gjafir en ríkisstjórnin
og ákveðnir borg-
arfulltrúar láta sig
dreyma um, því til
stendur að hækka frí-
tekjumark fjármagns-
tekna en einnig hefur
aftur verið kastað
fram hugmyndinni að selja Gagna-
veituna og fjármálaráðherra hefur
sagst vera jákvæður í garð tillögu
um að hefja söluferli Íslandsbanka.
Ég er ekki svo gamall að ég muni
mikið eftir umræðunum í kringum
þær miklu einkavæðingar sem ríkið
fór í frá 1990 til lauslega eftir alda-
mótin. Raunar man ég hreinlega
ekki eftir að hafa heyrt af einka-
væðingum ríkiseigna sem hafa ver-
ið með eindæmum farsælar, þar
sem almenningur hefur án nokkurs
vafa verið betur settur eftir söluna.
Það kann að vera að oft takist
vel til og ríkið og sveitarfélög fái
„sanngjarnt“ verð en gjarnan virð-
ist sem eitthvað misfarist í útreikn-
ingunum og nánast sé verið að gefa
almannaeigur til vildarvina eða
taka óþarfa áhættu á kostnað al-
mennings. Þá er stutt að minnast
þess hvernig fór fyrir einkavæð-
ingu ríkisbankanna yfir í að nú sé
svartur kafli í íslenskri sögu nefnd-
ur eftir klúðrinu, bankahrunið.
Einnig má nefna nýlegri dæmi eins
og þegar Landsbankinn, þá aftur í
ríkiseigu, seldi þriðjungshlut sinn í
Borgun en þau viðskipti fengu
heiðurstitilinn „verstu viðskipti árs-
ins“ hjá Vísi, Fréttablaðinu og Stöð
2. Og stundum selur ríkið ekki
eignir sínar en vill heldur ekki
heimta fyrir þær nema mála-
myndaleigu eins og gert er af kvót-
anum. Ég er ekki þar með að segja
að ríkið eigi að eiga hér alla banka.
Ég er einfaldlega að benda á að ef
ríkið væri sjóðstjóri
hjá fjárfestingarsjóði
með ofangreind dæmi
á bakinu er ekki víst
að margir myndu
treysta honum fyrir
mörgum fleiri eigna-
sölum. Þegar kemur
að sölu Gagnaveit-
unnar frá Reykjavík-
urborg á ég ein-
staklega erfitt með að
sjá hvernig það kann
að vera borgarbúum
til hagsbóta að fá
einkaaðila, óþarfan millilið, til að
sjá um ljósleiðarakerfið hér.
Gagnaveitan sinnir grunnþjónustu
sem almenningur og fyrirtæki reiða
sig á og er nauðsynlegt að hafa í
nútímasamfélagi. Að selja slíkt
fyrirtæki úr almannaeigu í einka-
eigu er að afhenda ákveðnum aðila
einokunarstöðu á markaði sem
neytendur, sem eru núverandi eig-
endur, geta ekki sagt sig úr með
góðu móti. Hvernig á að verðleggja
slíka sölu með góðum hætti?
Hvernig á að sjá til þess að núver-
andi eigandi muni ekki sjálfur sitja
í súpunni eftir söluna, eins og
nokkuð ljóst er að muni gerast
þegar einhver vildarvinur verður
kominn með eignarhaldið og þrýst-
ir upp verðinu á þjónustu Gagna-
veitunnar.
Ef þetta er góð hugmynd fyrir
Reykjavíkurborg, að selja ljósleið-
arakerfið sem fleiri einstaklingar
ferðast um og ferðast oftar um en
götur borgarinnar, þá er ég með
jafn snjalla hugmynd sem kann að
skila nokkrum aurum í kassann í
flýti: Seljum Miklubrautina, þarf
nokkur að keyra til vinnu hvort eð
er með allri fjarvinnunni og zoom-
fundunum nú til dags? Mun gjald-
taka víðsvegar á veginum ekki
bara stuðla að aukinni hagkvæmni
og að veginum sé viðhaldið?
Skrípaleikur.
En ef við hættum að ræða sölu
eigna og tölum um skattafslátt
handa fjármagnseigendum þá á að
fara að hækka frítekjumark vaxta-
tekna frá 150.000 kr. upp í 300.000
kr. og leyfa söluhagnaði hlutabréfa
og arðstekjum að falla þar undir.
M.ö.o. er verið að rýmka og auka
frítekjumark fjármagnstekna og
gera vel við þá sem hafa efni á að
fjárfesta.
En af hverju ekki að gera á
sama tíma jafnvel við þá sem
stunda vinnu? Sennilega er hugs-
unin sú að ástæðulaust sé að gera
betur við þá, þeir eru allir þegar
að vinna og þurfa því ekki meiri
hvata. En það þykir mér ekki mjög
sanngjarnt.
Ég legg því til viðbót við þessar
breytingar á frítekjumarki fjár-
magnstekna: Ónýttur skattafslátt-
ur af fjármagnstekjum telst til
ónýtts persónuafsláttar af launa-
tekjum við árslok. Það þýðir að all-
ir þeir sem fullnýta ekki þann
skattafslátt sem frítekjumark fjár-
magnsteknanna segir til um fá
aukinn skattafslátt á launatekjur
sínar. Launþegar munu þannig
njóta jafngóðs af frítekjumarki
fjármagnstekna og þeir sem hafa
fjármagnstekjur. Hér er því lausn
sem deilir ekki á hvort í eðli sínu
sé þörf á þessari hækkun frí-
tekjumarks fjármagnstekna en sér
samt til þess að hún nýtist svo gott
sem öllum fullorðnum. Það hljómar
sem skynsamlegri jólagjöf frá rík-
inu en að fara að gefa innviði og
völdum vildarvinum skattafslátt.
Eftir Hauk Viðar
Alfreðsson
»Hér er því lausn sem
deilir ekki á hvort í
eðli sínu sé þörf á þess-
ari hækkun frítekju-
marks fjármagnstekna
en sér samt til þess að
hún nýtist svo gott sem
öllum fullorðnum.
Haukur Viðar
Alfreðsson
Höfundur er viðskiptafræðingur og
doktorsnemi í hagfræði.
haukurvidaralfredsson@gmail.com
Jólagjafir til vildarvina
ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS