Málfríður - 15.12.1985, Page 16

Georg Föhrweisser:
Þýskukennsla á íslandi
í erindi sem dr. Kjartan Gíslason
hélt árið 1979 á þingi á vegum
Deutsche Auslandsgesellschaft í
Liibeck og fjallaði eins og þessi grein
um ástandið í þýskukennslu á ís-
landi var m.a. leitað svara við
tveimur spurningum. Fyrri spurn-
ingin varðaði upplýsingar um
kennsluefni sem á boðstólum er á
hinum alþjóðlega markaði, svo og
samvinnu við þýskar stofnanir. Svar
það sem Kjartan gaf var í alla staði
jákvætt. Seinni spurningin hljóðaöi
sem hér segir: „Hefur tekist að
tengja þýskukennslu (á íslandi,
innsk. G.F.) við hina alþjóðlegu
þróun í kennslu- og aðferðafræðum
við kennslu erlendra tungumála?“
Árið 1979 var þessari spurningu
eindregið svarað neitandi og nú á
árinu 1985 er ekki enn hægt að
svara henni játandi. Eftirfarandi
atriði eru enn þá í fullu gildi: of
miklar þýðingar, ofuráhersla á les-
skilning og málfræðiæfingar, of lítil
talhæfni og málnotkun (Sprach-
handeln). Svo er að sjá sem ýmsir
hafi ekki gert sér nægilega góða
grein fyrir því að „markmið tungu-
málakennslu er að ná tökum á hinu
erlenda máli“ (Bieler) og að
„Sprache" (,,mál“) er dregið af
sögninni „sprechen" (,,mæla“).
Til þess að koma strax í veg fyrir
misskilning skal bent á að þetta á og
má ekki skilja sem kröfu um að gera
þýðingar útlægar úr þýskukennslu á
íslandi. Peir sem útskrifast úr fram-
haldsskólum á þessu Iandi elds og ísa
verða að búa yfir nægilegum les-
skilningi til að geta notað þýska
texta í námi sínu og starfi, þar eð
íslenskar þýðingar á erlendum ritum
eru oft af mjög skornum skammti.
Málið ætti því að vera það að finna
einhvern meðalveg þar sem eitt er
æft án þess að annað sé vanrækt.
Á Islandi hafa kennarar þrjú, í
mesta lagi fjögur ár til umráða fyrir
þýskukennsluna og sú kennslubók
er ekki til sem tekur mið af þessum
sérstöku kringumstæðum. Skólun-
um standa ýmsar bækur til boða sem
allar hafa sína kosti og sína galla.
Það er því mál skólans eða kenn-
arans að velja sér þá bók sem þeir
telja best til þess fallna að ná þeim
námsmarkmiðum er þeir hafa sjálfir
sett sér. Þar eð ekki er til nein
stöðluð kennsluáætlun fyrir þýsku-
kennslu á Islandi - þetta hefur sína
kosti, en jafnframt augljósa galla -
geta skólarnir og/eða kennararnir
sjálfir ákveðið hvernig þeir nota
þann tíma sem þýskukennslu er
ætlaður, þannig að hann nýtist sem
best og komi nemendum að sem
bestu haldi. Þegar þetta er haft í
huga er það eiginlega furðulegt.
hvernig íslenskir þýskukennarar
setja sjálfa sig undir stöðuga tíma-
pressu og koma sjálfum sér í leik-
þröng með því að ofhlaða kennslu-
stundirnar með sífellt nýjum og
erfiðum atriðum - til þess eins að
geta byrjað sem fyrst á lestri erfiðra
(eða mjög erfiðra) texta. (Halda
mætti að gengið sé út frá eftirfarandi
samsvörunum: erfiðir textar sama
sem erfiður skóli sama sem kröfu-
harðir kennarar sama sem kröfu-
hörð kennsla.)
Þar eð kennsla sem að mestu ieyti
tekur mið af málfræðiatriðum leiðir
óhjákvæmilega til þess að samfelld-
ar orðaforðaæfingar verða útundan
eru glósurnar við texta þessa stund-
um jafnlangar og textarnir sjálfir.
Hér mætti (að vísu með dálítilli ill-
kvittni) spyrja þeirrar spurningar
hvort þessi framgangsmáti verð-
skuldi það að kallast „mála-
kennsla“.
Vegna þess sem hér á undan segir
gæti lesandinn eflaust fengið á til-
finninguna að hér eigi að mála allt í
sem dekkstum litum. En það er ekki
ætlun höfundar, þó svo að hann taki
visst tillit til þeirrar fornu speki að
ýkt mynd gerir hlutina Ijósari.
En ef breyta á þýskukennslu á
í slandi eða jafnvel bæta hana — og út
frá því skal einfaldlega gengið -
virðist skynsamlegra að taka mið af
ástandi mála eins og það er fremur
en að mála það í rósrauðum litum.
Hér er reyndar ekki um persónulega
gagnrýni, huglæga tilfinningu, hvað
þá árásir á einstaka kennara að
ræða, heldur efnisleg vandamál,
skynsamleg námsmarkmið sem
stefnt er að við tilteknar aðstæður.
16