Málfríður - 15.12.1985, Síða 22

Námsstefna á Akureyri
Kirsten Friðriksdóttir:
Ný viðhorf í kennslu
erlendra tungumála
Fram til um það hil 1940 var
málfræði- og þýðingaraðferðin svo
til eina aðferðin sem notuð var við
kennslu erlendra tungumála. En
seinni heimsstyrjöldin breytti við-
horfunum til Iifandi tungumála og
kennslu þeirra. Pörfin fyrir tungu-
málakunnáttu varð augljós og enn
fremur önnur en fyrr.
Málvísindamenn og sálfræðingar
fóru að rannsaka tungumála-
kennsluna og í kjölfar þessara rann-
sókna komu fram ýmsar aðferðir
svo sem beina aðferðin og audio-
lingual aðferðin. Fljótlega kom þó í
ljós að aðferðum þessum fylgdu
ýmsir annmarkar og með auknum
rannsóknum og um leið meiri
þekkingu hafa viðhorf manna til
kennslu erlendra tungumála breyst.
Viðhorfin í dag einkennast af
auknum sveigjanleika — engin ein
aðferð er talin geta leyst allan
vandann.
En hvað eru kennslufræðingar er-
lendra tungumála þá að fást við
núna. fyrst þeir eru ekki að finna
upp nýjar aðferðir?
I fyrsta lagi eru fræðimenn nú
uppteknir af því hvernig fólk lærir
mál; hvort menn læra erlend mál á
sama hátt og þeir lærðu móðurmálið
og hvort þetta tvennt eigi eitthvað
sameiginlegt eða sé algjörlega
óskylt. Peir hafa reynt að komast að
því hvað gerist í heila nemandans
við málanám; hvernig input —
þ.e.a.s. námsefnið — gerjast í heila
nemandans og hvaða output -
kunnátta - komi út úr þessu ferli.
f>á vakna spurningar eins og: Er
rökrétt röð á því hvernig nemandinn
vinnur úr námsefninu? Getum við
sett spurningarmerki við niðurröð-
un efnisins? Er eðlilegast að byrja
kennslu í erlendu tungumáli á eins
flóknu málfræðiatriði og greinin-
um? Ætti e.t.v. að taka önnur ein-
faldari atriði fyrst?
Eins er mikilvægt að við veltum
fyrir okkur spurningunni: Hvernig
matreiði ég - kennarinn - námsefn-
ið? Skiptir það e.t.v. meginmáli?
í öðru lagi eru félagsleg málvís-
indi mikið í brennidepli. Þar hafa
vaknað spurningar eins og: Hvernig
er málið notað? Til hvers? Af
hverjum? Hvers vegna tölum við?
Tala allir eins? Alltaf? Hefur við-
mælandinn áhrif á mál okkar? Þýðir
sama orðið eða setningin alltaf það
sama eða fer merkingin eftir kring-
umstæðum? Getum við sagt það
sama á marga vegu?
Öll þessi umræða málvísinda-
manna. sálfræðinga og kennara
hefur leitt tungumálakennsluna inn
á nýjar brautir. Ekki er lengur talað
um ..aðferð" þar sem engin ein
ákveðin aðferð er talin algild. Að-
ferðin fer eftir kennaranum og
nemendum hans. Það er einnig lögð
minni áhersla á boð og bönn í
kennslu t.d. varðandi það hvenær og
hvernig skuli taka á villum hjá
nemendum og hvort nota skuli
móðurmálið í kennslustundum. Það
að nota móðurmálið við kennslu
erlendra tungumála var í mörg ár
talið af hinu illa, erlenda tungumálið
skyldi undir öllum kringumstæðum
notað. Viðhorfið í dag er hins vegar
það að nota skuli það sem er hent-
ugast til útskýringa hverju sinni,
ekki síður móðurmálið en það mál
sem verið er að kenna. Þar má taka
sem dæmi langar og erfiðar orða-
skýringar, sem e.t.v. tryggja ekki
skilning nemandans á merkingu
orðsins. Orðaskýringar eru auðvitað
ekki bannaðar frekar en annað en
þær eru ekki taldar skila árangri
miðað við þá orku sem í þær fer.
Þessi nýju viðhorf til tungumála-
kennslu beinast einkum að því
hvernig og til hvers við notum
tungumálið frekar en að þeim mál-
fræðireglum sem við þurfum að nota
til þess að mynda málfræðilega
réttar setningar, sem, enda þótt þær
séu málfræðilega réttar, teljast e.t.v.
ekki eðlilegt mál miðað við kring-
umstæðurnar. Félagsleg málvísindi
hafa þannig haft þau áhrif á
kennsluna að ekki er bara verið að
kenna um tungumálið, heldur er
það kennt til þess að nota það til
tjáskipta sem ná til allra færnisþátta.
Nú má ekki skilja þetta sem svo
að málfræði skuli ekki kennd. Auð-
vitað á og verður að kenna málfræði
22