Málfríður - 15.05.2003, Síða 10

Meginhættan við
þýðingar sé hins
vegar, að ef
nemendur halda
áfram að nota
móðurmálið
sem grind til að
festa erlend orð
á, muni þeir ekki
öðlast þann skiln-
ing á byggingu
nýja málsins sem
þarf til að skil-
greina tengsl á
milli mismun-
andi atriða þess
(75-76).
10
að ef nemendur halda áfrarn að nota móð-
urmálið sem grind til að festa erlend orð
á, muni þeir ekki öðlast þann skilning á
byggingu nýja málsins sem þarf til að skil-
greina tengsl á milli mismunandi atriða
þess (75—76).
Lewis leitar skýringa á því hvers vegna
nemendur vilja þýða þegar þeir læra nýtt
mál. Hann telur skýringuna liggja í mis-
muninum á því hvernig við lærum móð-
urmálið og hvernig við lærum erlent mál.
Þegar nemendur geta ekki tjáð sig á nýja
málinu leita þeir eðlilega aftur í móður-
máHð og leita að þýðingu út frá forsend-
um þess. Þýðingar eru þess vegna rótgró-
inn hluti af því hvernig hugurinn nálgast
það verkefni að læra nýtt tungumál. Þrátt
fýrir þetta hefur verið amast við þýðing-
um undanfarin 30 ár eða svo.
Það eru gildar faglegar ástæður fýrir
því að nota þýðingar við kennslu. Þegar
við lærum erlent mál tengjum við ný orð
í fýrsta lagi við önnur orð sem við kunn-
um á sama máli og í öðru lagi við um-
heiminn. I þriðja lagi tengjum við þau við
orð í móðurmálinu. Orðasafnskenningin
gerir hins vegar ráð fýrir því að unnið sé
með merkingarbæra búta fremur en stök
orð. Til að koma í veg fýrir að nemendur
geri of mikið af því að þýða orð fýrir orð
þarf að kenna þeim að þekkja búta. Hæfi-
leikinn til að greina í búta er því skilyrði
fýrir þýðingu. Sem dæmi má nefna að ef
þýða á „It never crossed my mind“ tjáir
ekki að þýða orð fýrir orð. Búturinn í heild
sinni á sér samsvörum í öðrum tungumál-
um. Ef gengið er ffamhjá þessari staðreynd
verður námið óþarflega erfitt. I stað orða-
Hsta ættu nemendur því að búa sér til orða-
bútalista með þýðingum (60—64).
Þýðingar eru vel til þess fallnar að auka
almenna málvitund nemenda og ekki
nema sjálfsagt að nýta þá aðferð til að
styrkja bæði móðurmálskennslu og
kennslu erlendra mála.
Niðurlag
Það er úr ýmsu að moða þegar kemur að
því að búa til eða velja orðaforðaæfingar.
Gagngerar orðaforðaæfingar geta verið
mjög mismunandi en þær eru allar til þess
fallnar að hraða framvindu máltöku nem-
enda. Þó eru þær æfingar sem kenna nem-
endum sjálfstæð vinnubrögð einna dýr-
mætastar því með þeim getur hann haldið
námi sínu áfram upp á eigin spýtur. Upp-
rifjun er sígild aðferð og nemendur læra
ný orð af því að sjá þau eða heyra oft í
mismunandi samhengi. Ein leið við að
kenna ný orð er að raða þeim í hópa eða
flokka og möguleikarnir við myndun
slíkra flokka eru fjölmargir.
Orðabækur eru misvel úr garði gerðar
og misgóðar sem hjálpartæki í kennslu.
Vasaorðabækur geta verið hjálplegar nem-
endum svo framarlega sem þeim er gerð
grein fýrir hve ónákvæmar og brigðular
þær geta reynst. Nýjar og vandaðar orða-
bækur sem gefa dæmi um raunverulega
málnotkun reynast hins vegar fjársjóður
hverjum þeim sem lærir að nýta sér þær.
Nemandi sem kann að nýta sér shkar
orðabækur getur þess vegna orðið sjálf-
stæðari í námi sínu.
Þýðingar hafa verið litnar hornauga
um nokkurt skeið, en þar sem aHur nem-
endahópurinn hefur sama móðurmál má
vel nýta þær til að styrkja almenna málvit-
und nemenda. Ef þýðingar eru kenndar
með því markmiði að þýða hugmyndir
fremur en einstök orð, eins og tilhneiging
er til, skerpa þær tilfinningu nemenda fýr-
ir mynstri tungumála, bæði þeirra eigin
móðurmáls og erlendra mála.
Kennarar geta því valið um margar
mismunandi leiðir til að kenna orðaforða,
allt eftir markmiðum kennslunnar og
þörfum nemenda hverju sinni.
Heimildir
Eyraud, K. et al. „The Word Wall Approach:
Promoting L2 Vocabulary Learning," English
Teaching Forum July 2000: 2-11.
Gairns, R. & Redtnan, S. (1986) Working with Words.
A guide to teaching and learning vocabulary.
Cambridge University Press.
Lewis, M. (1997) Implementing the Lexical Approach.
Putting theory into practice. Language Teaching
Publications.
Nattinger, J.R. & DeCarrico J.S. (1992) Lexical
Phrases and Language Teaching. Oxford Uni-
versity Press.
Nilsen, A.P. & Nilsen, L.E „Lessons in the teaching
of vocabulary from September 11 and Harry
Potter,“ Journal of Adolescent & Adult Literacy
November 2002: 254—260.
http://proquest.umi.com
Hlín Magnásdóttir
nemandi í uppeldis- og kennslufræði við HI.