Vinnan - 01.12.1943, Blaðsíða 37

af glæsilegustu uppgötvunum aldarinnar. — Tveir ofurhugar
buðust að lokum til þess að leggja í þessa för. Og allt gekk að
óskum. Þeir voru í loftinu um hálfa klukkustund og svifu 8 km.
vegalengd. Það var flugbelgur af Montgolfier-gerðinni, sem not-
aður var við tilraunina, en 9 dögum síðar hafði Charles pró-
fessor unnið sarna afrek og flogið sjálfur í einum af sínum
flugbelgjum með svipuðum árangri.
Þó að tilraunir þessar væru spor í áttina, var þó enn sá galli
á flugbelgjunum, að ekki var hægt að stýra þeim. Þeir voru því
ósjálfbjarga með öllu, eftir að komið var upp í loftið og bárust
stjórnlaust undan veðri og vindi. Jafnvel Blanchard og Jeffres,
sem höfðu svifið yfir Ermarsund 7. jan. 1785, frá Dover til
Ca'ais, höfðu raunverulega ekki flogið, heldur borizt undan
vindinum, eins og hvert annað rekald.
Menn reyndu á ýmsan hátt að bæta úr göllum þessum. Flug-
belgirnir voru útbúnir sem skip, með seglum og stýri, og Blanc-
hard, sá, er fyrr var nefndur, reyndi jafnvel að nota árar, til þess
að róa sér áfram í loftinu. En allt var þetta árangurslaust. Eina
skynsamlega lausnin var sú, er franski vísindamaðurinn Jean
Babtiste Meusnier hafði lagt fram í Franska vísindafélaginu árið
1783, eða þegar á sama ári og Montgolfierbræðurnir byggðu
fyrsta flugbelginn, sú, að knýja áfram flugbelgina með sérstakri
vél. Hann benti og fyrstur manna á nauðsyn þess, að flugbelg-
irnir yrðu hafðir aflangir, en ekki hnöttóttir eins og bolti. En
tillögur Meusniers voru óframkvæmanlegar, engin vél var til,
sem ánnazt gæti þetta örðuga hlutverk, og sú hugmynd hans,
að nota handafl til þess krafðist, að dómi hans sjálfs, svo margra
manna, að ókleift var, af þeirri ástæðu, að framkvæma hana
fyrst um sinn.
Þegar alls þessa er gætt, hlýtur sú dirfska að vekja aðdáun,
er sænski vísindamaðurinn S. A. Andrée gerði tilraun til þess að
komast á Norðurpólinn í svo frumstæðu farartæki á árunum
1896 og ’97. Flugbelgurinn, sem hann notaði, var smíðaður í
Frakklandi og nefndur Örninn. Belgurinn sjálfur var um 20
metra í þvermál og nærri hnöttóttur að lögun. Neðan í honum
hékk karfa, sem skipt var í tvö hólf. I neðra hólfinu, sem var
lokað, var vistarvera áhafnarinnar, en efra hóifið var ætlað til
varðstöðu og skyldu tveir menn vera þar samtímis, meðan sá
þriðji nyti hvíldar. Neðan úr körfunni héngu þrír kaðlar, sem
dragast skyldu með jörðinni til þess að jafna hraðann. Á burð-
arhringum yfir körfunni voru segl, sem áttu að ráða stefnunni,
én Andrée hafði gert ráð fyrir að þannig mætti stjórna belgn-
um.
Leiðangursmennirnir voru þrír. Fyrra árið urðu þeir að hverfa
heim aftur, eftir tveggja mánaða dvöl í Spitzbergen, en þar átti
að búa flugbelginn undir hið væntanlega ferðalag, dæla í hann
vatnsefni o. s. frv.
Seinna árið var veðráttan hagstæðari, og 11. júlí var lagt af
stað í hina óvenjulegu för. Frá Spitzbergen sáu rnenn flugbátinn
Hrasilíumaðurínn
Alberto Dumont
var brautrySjandi
í notkun vélaorku
■ til að knýja ájram
loftför. Hann
smíðaði átján
loftjör alls á
árunum
1898—1905
hefjast tígulegt á loft og líða hægt í norðurátt unz hann hvarf
að lokum út í auðnina, eins og ofurlítill depill.
Hálfu öðru ári síðar, 14. maí 1899, rak við strendur Islands
flotholt með seðli, sem Strindberg, einn af leiðangursmönnun-
um, hafði ritað á:
„Flotholt nr. 2. Þessu flotholti var varpað niður úr loftbelgi
Andrées kl. 10.55 að kvöldi, miðevróputími, 11. júlí 1897, á 82.
breiddargráðu og 25. lengdargráðu. Við svíjum í 600 metra hœð.
Öllum líður vel. — Andrée, Strindberg, Fránkel.“
Uppdráttur fylgdi miðanum, er sýndi hvaða leið hafði verið
farin.
Tvær orðsendingar aðrar bárust einnig frá þeim félögum, en
síðan varð alger þögn um þá um 33 ára skeið. En árið 1930 var
fortjaldinu lyft frá síðasta þætti þess harmleiks, sem þarna var
leikinn, er norskt selveiðaskip fann á eyjunni Vitö lík þeirra
Andrées og Strindberg, ásamt ýmsunt munum frá leiðangri
þeirra. Síðar fundust dagbækur þeirra og uppdrættir, ásamt líki
Fránkels. Líkin voru jörðuð í Stokkhólmi með mikilli viðhöfn.
En draumur brautiyðjendanna þriggja, sem þarna létu líf sitt,
hafði þá loks verið gerður að veruleika fyrir örfáum árum, eins
og sfðar verður frá skýrt.
Það liðu 70 ár frá því að Meusnier lagði fram hugmynd þá,
sem fyrr var getið, um smíði vélknúinna flugbelgja og þar til
fyrst tókst með nokkrum árangri að framkvæma þá hugmynd.
Fyrsta lojtfar Zeppelins greifa, smíðað árið 1900. Það var 128 m.
langt og 11,7 m. breitt. Hraðinn var 27 km. á klst.
V I N N A N
247