Vinnan - 01.05.1975, Síða 31

greiðast með 30% hærri tekjum. Af-
leiðingin er stóraukin skattbyrði. I
fjárlögum var að vísu gert ráð fyrir
700 m.kr. lækkun skatta (það var lof-
orð, sem ríkisstjórnin gaf samhliða
launalögunum í haust), en samtímis
voru útsvör hækkuð um 600 m.kr.
með því að leyfa ellefta prósentið, og
um yfir 300 m.kr. með því að hækka
útsvarsfrádráttinn ekki í samræmi við
skattvísitölu.
DREGIÐ ÚR
SK ATT AHÆKKUNINNI
Skattbyrði almennings hefur þannig
verið mjög þyngd. I viðræðum Al-
þýðusambandsins við ríkisstjórnina
hefur verið tekið mið af þessum for-
sendum og leitast við að fá ríkisvald-
ið til þess að draga úr aukningu skatt-
byrðarinnar. Ríkisvaldið hefur reynst
tregt til þess að ganga til móts við
óskir Alþýðusambandsins í þessu efni.
Nokkuð hefur þó áunnist.
1 lögum um ráðstafanir í efnahags-
málum, er gert ráð fyrir því að lækka
beina skatta og óbeina (söluskatt á
matvörum og tolla) um 2000 m.kr.
frá því sem verið hefði við óbreyttar
reglur og 1% álag á útsvar. Þá er í
lögunum lagt til, að gerðar verði
ýmsar breytingar á skattakerfinu frá
því, sem nú er. Efni laganna
hefur verið rakið nákvæmlega í fjöl-
miðlum og verður það ekki gert hér,
en látið nægja að minna á meginatriði.
1 fyrsta lagi er tekinn upp frádráttur
í skattinum sjálfum (skattafsláttur) í
stað frádráttar í tekjunum, áður en
skattur er reiknaður. Slík breyting
gagnast fólki með lágar tekjur, því
allir fá nú sama frádrátt í krónutölu,
en gamta kerfið gaf þeim meira, sem
greiddu hátt hlutfall tekna í skatt
(20% af 100 þús = 20 þús, og 40%
af 100 þús = 40 þús).
í öðru lagi eru fjölskyldubætur og
frádráttur til skatts vegna barna af-
numdar og í staðinn greiddar barna-
bætur. Þessi breyting gagnast einnig
lágtekjufólki.
í þriðja lagi er gert ráð fyrir lækkun
söluskatts og tolla á matvælum.
Sú lækkun beinna skatta, sem frum-
varpið gerir ráð fyrir, kemur eins og
áður sagði lágtekjufólki fyrst og
fremst til góða. Sé tekið mið af hjón-
um með tvö börn (vísitölufjölskyldan)
er útkoman eftirfarandi.
Hjón meo tvö börn. Lækkun beinna
skatta sem hlutfall tekna árið 1974
(álagsárið).
Tekjur árið
1974,
þús. kr.
800
1.000
1.200
1.500
lækkun sem
hlutfall tekna
árið 1974
6%
4%
2%
2%
Sé skattalækkunin metin til kaups,
verður að taka tillit til þess, að tekjur
hafa hækkað frá meðaltali 1974 (hlut-
fall af samtímatekjum því lægra en
hlutfall af tekjum ársins 1974) og eins
þess að skattalækkun gagnast öll,
en af kauphækkun fer viss hluti í
skatta (hver króna í skattalækkun er
ígildi meira en krónu í kauphækkun).
Að teknu tilliti til þessara atriða má
meta skattalækkunina til jafns við 3—
5% kauphækkun. Lækkun söluskatts
og tolla er talin jafngilda 1% og
heildarígildi skattalækkana er þannig
um 5%.
BEIN GREIÐSLA I STAÐ
LÆKKUNAR SÖLUSKATTS
OG TOLLA
Samninganefnd ASÍ fór fram á það,
að í stað lækkunar söluskatts og tolla
verði hverjum og einum greidd tiltekin
upphæð, sem tekin verði upp í skatt-
greiðslur, sé um skattgreiðslu að ræða,
en greiðist ella út. Þessi afstaða er
studd þremur meginrökum.
1. Þó tekjuhátt fólk eyði hlutfallslega
minna í matvæli en tekjulágt fólk,
er enginn vafi á því, að í krónutölu
er eyðslan meiri. Tekjuhá fjölskylda
eyðir meira í matvæli í krónum tal-
ið en tekjulág fjölskylda af sömu
stærð. Þjóðhagsstofnun hefur gert
áætlun um matvælaútgjöld vísitölu-
fjölskyldunnar (4 manna fjölskylda)
eftir tekjuhæð og reiknað út frá
þvi, hve söluskattur af matvælum
nemi hárri upphæð í hverjum tekju-
hópi. Áætlunin styðst, ásamt upp-
lýsingum um útgjöld íslensku vísi-
tölufjölskyldunnar við upplýsingar
um matvælaneyslu hinna ýmsu
tekjuhópa í Danmörku, þar sem ís-
lenskar upplýsingar um afmarkaða
tekjuhópa eru ekki fyrir hendi. Töl-
urnar ber því að taka með fyrir-
vara en minna má á, að þær vörur,
sem eru án efa meginuppistaða í
matvælaneyslu láglaunafólks á ís-
landi: fiskur, kartöflur og mjólk,
eru nú þegar undanþegnar sölu-
skatti. Útgjöld til söluskatts af mat-
vælum ættu því að aukast hlutfalls-
lega meira en útgjöld til matvæla,
þegar tekjur hækka. Danskar tölur
um aukninguna ættu því frekar að
vanmeta hana en hitt. Það skortir
upplýsingar um einstaka vöru-
flokka, en ástæðulaust virðist að
ætla, að mikill munur sé á sam-
hengi tekna og neyslu ávaxta og
brauðgerðarvöru og samhengi tekna
og matvælaneyslu almennt. Þó rík-
isstjórnin hafi valið að einskorða
skattalækkunina við þessa tvo vöru-
flokka, ætti röksemdafærslan því að
halda fullu gildi.
2. Almennt má telja vafasamt, að
lækkun söluskatts skili sér öll til
neytenda. Með því er ekki höfðað
til óheiðarleika hjá neinum aðila,
heldur minnt á ,að lækkun sölu-
skatts gefur svigrúm til verðhækk-
unar.
Samanburður á áhrifum 640 m.kr. lækkunar söluskatts af matvælum og
sömu Iækkunar beinna skatta. — Hjón með 2 börn.
Brúttótekjur árið 1974 Lækkun sölu- skatts af mat- vælum Lækkun beinna skatta Mismunur
800 8.400 10.300 1.900
1.200 9.100 10.300 1.200
1.500 9.600 10.300 700
1.750 10.300 10.300 0
Taflan er bein útfærsla á tiilum þjóöhagsstofnunar og hún sýnir að sú leiö, sem
samninganefndin vildi fara gcfur láglaunafólki allt að einum fimmta meira cn
leið ríkisstjórnarinnar. Varöandi lækkun beinna skatta er miðað við sömu grciðslu
til allra: cinstaklingar 3.400 kr., hjón 6.800 kr., barn 1.700 kr.
VINNAN 27