Fjarðarfréttir - 01.12.1982, Blaðsíða 46

46
Fjarðarfréttir
Sólveig Eyjólfsdóttir:
ÆSK UMINNINGA R
Frú Sólveig Eyjólfsdóttir skrifaði
í Jólablað Fjarðarfrétta 1980. Þar
rifjaði hún upp kynni sín af fólki
hér í bænum frá fyrri tíð. Ýmsir létu
í Ijós ánægju sína með þá grein og
vildu fá meira að heyra frá Sól-
veigu. Við gengum því á fund
hennar og hér getur að líta árangur-
inn af spjallinu.
Þú ert innfœddur Hafnfirðingur,
Sólveig?
Nei, en ég er inngróinn Hafnfirð-
ingur, ef svo mætti að orði komast.
Ég er fædd í Nesi í Selvogi, þar sem
foreldrar mínir bjuggu ásamt afa
Sólveig Eyjólfsd.
mínum. En við fluttumst til
Hafnarfjarðar þegar ég var smá-
barn og hef ég átt heima í Hafnar-
firði alla tíð síðan.
Og hvar bjugguðþið íFirðinum?
í húsi sem faðir minn byggði við
Jófríðarstaðaveg 13. Þar áttum við
heima í 25 ár. Húsið stendur við
túngarðinn að Jófríðarstöðum.
Fyrrum var tvíbýli að Jófríðarstöð-
um og var svo allt þar til kaþólska
trúboðið festi kaup á jörðinni, sem
mun hafa verið 1922-23.
Við hvað sýsluðu börn í frítíma
sínum?
Við fórum í margs konar leiki,
t.d. útilegumannaleik, standandi
tröll, fallin spýta, saltabrauð,
hlaupa fyrir horn, síðastaleik,
parísarleik að ógleymdum ýmis
konar boltaleikjum.
Þá má ekki gleyma því að á
annan í hvítasunnu safnaðist unga
fólkið á Suðurhamrinum saman
uppi á Nýjatúni og þar var farið í
margs konar leiki. Má þar nefna eitt
par fram fyrir ekkjumann, hlaupa
í skarðið o.fl. Fannst okkur sem þá
tilheyrðum yngri kynslóðinni ákaf-
lega mikið varið í að vera með. Oft
var síðan endað á að taka lagið og
þá sungu allir með sínu nefni.
Á vetrum var svo efnt til sleða-
ferða. Gengið var upp á hæðina
fyrir ofan Grænugróf. Grænagróf-
in sést lítið nú. Hún var skýlríkur
smádalur suðvestantil milli Mosa-
hlíðar og Ásholts. Náði dalurinn
niður að gamla Ásveginum. Þarna
uppi á hæðinni voru allir sleðarnir
bundnir saman, stundum ellefu eða
tólf, og var fremsti sleðinn hafður
fyrir stýri. Aðalstýrimaður var Jón
í Skuld. Hann var svo fær í stýri-
mennskunni að hann gerði ýmsar
kúnstir með sleðana, svo þeir
sveigðust í stórum hlykkjum og
beygjum utan í hæðinni og líktust
helst járnbrautarlest. Við fórum
yfirleitt ekki nema 4 ferðir á dag því
leiðin var alllöng frá efstu hæð og
niður að Mýrinni, þar sem María
bjó, en bær hennar stóð þar sem
mætast Suðurgata og vegaslóði upp
að Brandsbæ.
Var ekki rennt sér á skíðum?
Jú, skíðaferðir voru iðkaðar, en
dálítið á annan veg en nú er. Enginn
vatnið sótt. T.d. var vatnspóstur á
horninu við trjágarð Árna Her-
mannssonar að Jófríðarstaðavegi
8a. Reyndar heyrði það nú til
undantekninga ef vatn náðist úr
þeim pósti. Aðrir póstar sem ég man
eftir hér í Suðurbænum voru sem
hér segir: í Illubrekku þar sem nú
mætast Suðurgata og Selvogsgata.
Bjarnabæjarpósturinn, Mýrarhúsa-
pósturinn og Hábæjarpósturinn.
Öruggast var að ná í vatn í
Mýrarhúsapóstinn var sjaldgæft að
ekki fengist vatn þar. Þó kom það
oft fyrir í frosthörkum urðu konur
að þíða snjó og klaka og láta það
duga til heimilsinota.
Reyndar stóðum við að Jófríðar-
staðavegi 13 betur að vígi en mörg
heimili í nágrenninu, því skammt
fyrir norðan húsið var smá brunnur,
sem aldrei þraut vatn í og var það
notað til matargerðar og í kaffi. En
þar sem brunnurinn var mjög
grannur setti móðir mín þá reglu að
ausa aldrei úr brunninum með
öðrum en postulínskönnu sem ekki
var notuð til annars en þess arna.
Það hafa þá oft verið erfiðleikar
á þvottadögum?
Já, það var nú svolítið öðruvísi en
nú á tímum. Sótt var vatn til þvott-
arins, oftast niður í Mýrarhúsapóst.
Þegar búið var að þvo var þvottur-
inn borinn á börum niður að Mýrar-
húsapósti til skolunar og svo heim
aftur þar sem hann var „plákk-
aður“ og undinn og síðan breiddur
til þerris. Allt var þetta auðvitað
unnið með höndum einum saman
og allt mjög ólíkt því sem nú er þar
sem vélakostur er kominn svo að
segja á hvert heimili og er það vel.
Hvernig var skólagöngunni
háttað?
Einn barnaskóli var þá hér í Firð-
inum og hét hann Barnskóli
Hafnarfjarðar. Þá var skólaskyldan
frá 10 ára aldri. Bekkjardeildir voru
5 og tvísetið í sumum þeirra.
Barnaskóli Hafnarfjarðar var
mjög reisulegt hús og stóð við
Suðurgötu milli Sýslumannshússins
og Garðarsbakaríis sem seinna varð
Ásmundarbakarí og nú rís Skatt-
stofa Reykjanesumdæmis.
Öll börn voru læs þegar þau
komu í skólann og mörg þeirra
höfðu verið í undirbúningsskóla hjá
Sigurði Ólafssyni, sem síður varð
kennari við Barnaskóla Hafnar-
fjarðar. Ég var ein þeirra sem naut
kennslu Sigurðar í undirbúnings-
skóla hans. Siguðrur var til húsa
með skólann sinn í Góðtemplara-
húsinu, þeim hluta sem nú er eld-
húsið.
Hvaða kennara minnistu við
Barnaskóla Hafnarfjarðar?
Skólastjóri var Bjarni Bjarnason,
sem síðar var skólastjóri á Laugar-
vatni. Aðrir kennarar voru: Ingvar
Gunnarsson, Gunnlaugur Krist-
mundsson, Valgerður Jensdóttir,
Hákon Helgason, Sigurður Ólafs-
son og Friðrik Björnason.
Allt voru þetta afbragðs kennarar
sem ég minnist alltaf með þökk fyrir
gömlu skólaárin.
Tíðkuðust ekki skólaferðlög þá
eins og nú?
Jú, jú, 4. og 5. bekkja nemendur
ásamt og með kennurum skólans
fóru í ferðalag á vorin. Farið var
gangandi til Reykjavíkur og söfnin
skoðuð, þ.e. Náttúrgripasafnið og
Þjóðminjasafnið, sem bæði voru til
húsa þar sem nú er Landsbókasafn-
ið. Ég á eina mynd sem tekin var af
Hákoni Helgasyni úr slíku ferðalagi
árið 1922.
Friðrik Bjarnson er þér mjög
minnisstceður.
Já, ég mat hann ákaflega mikils.
Við megum ekki slíta spjallinu án
þess að minnast á Söguprófið. Það
var ávallt mikil hátíðastund hjá
okkur nemendum. Friðrik kenndi
söng við skólann um fjölda ára.
Hann hreif okkur börnin með sér
inn í heim tónlistarinnar. í fyrsta
T nr !!"r sn «.r t.t
í þessum húsakynnum var skólinn lengi til húsa. Þetta hús var við
Suðurgötuna milli lögreglu stöðvarinnar og Skattstofunnar .
Hverjir bjuggu þarna?
Á öðru býlinu bjuggu hjónin Elín
Jónsdóttir frá Setbergi og Þor-
varður Ólafsson frá Vötnum í
Ölfusi og áttu þau 8 börn. Frá þeim
er kominn allstór ættbogi og margir
niðjar þeirra hafa alið allan aldur
sinn hér á Fjarðarslóðum.
Á hinu býlinu bjó Hinrik Hansen
og Signý, kona hans. Áttu þau tvær
dætur. Að Signýju látinni kvæntist
Hinrik seinni konu sinni Egilsínu
Egilsdóttur og eignuðust þau 7
börn. Er það einnig svo með niðja
Hinriks að flest það fólk á nú
heimili hér í Hafnarfirði.
Heimilslíf var mjög glatt og
skemmtilegt hjá Elínu og hændust
við krakkarnir mikið að því ágæta
fólki. Það kom eins og af sjálfu sér
vegna fámennis hjá Hinrik og
Signýju að okkur fannst ekki eins
spennandi að koma á þeirra bæ. En
mikið var Signý góð við öll börn og
góðgerðarsöm með afbrigðum.
Ég minntist þess að hún kallaði
á okkur og spurði: „Krakkar mínir,
viljið þið koma og smakka nýbakað
brauð“? Og allur krakkaskarinn
sem var að leik út á Hólnum þusti
til hennar þar sem hún stóð úti í
dyrum með fullt fat af nýbökuðu,
seiddu rúgbrauði með íslensku
smjöri. Já þetta smakkaðist svo vel,
að enn í dag er við hittumst, þ.e.a.s.
nágrannar þessarar góðgerðarsömu
konum, segjum við oft: „Manstu
brauðið hennar Signýar“?
átti öðruvísi skíði en tunnustafi. En
þeir gerðu svo sannarlega eitt gagn.
Oft voru bestu skíðabrekkurnar
utan i Kvíholtinu og var oftast farið
frá Kvíum, þar sem nú stendur hið
virðulega hús, Karmelklaustur.
Rásin var niður holtið, þvert yfir
Jófríðarstaðaveginn, alla leið niður
að vatnsgeyminum sem staðsettur
var rétt fyrir ofan Suðurgötuna, þar
sem nú er Kadárstígur. Þessi stígur
nær aðeins milli Suðurgötu og
Hringbrautar. Nafn hans mun vera
tengt gosdrykkjaverksmiðju sem
rekin var hér í Firðinum á fyrstu
árum aldarinnar.
Bjarni Bjarnason, skólastjóri
Hvernig var með vatn í húsin?
Þannig var að fyrsta vatnsveitan
hér í bæ var svo kraftlítil að mörg
hús á Hamrinum fengu ekki vatn.
En fyrst í stað voru ,,vatnspóstar“
staðsettir víða um bæinn og í þá var
bekk kenndi hann okkur m.a. tón-
stigann og ýmis atriði í tónfræði.
Þegar í annan bekk kom æfði
hann með okkur þríraddaðan söng,
sem við öll höfðum mikið yndi af.
Eins og við öll vitum var Friðrik
mikill unnandi tónlistar og vand-
virkur á öll tónverk. Hann opnaði
eyru mín fyrir tónlistinni og ég hef
notið hennar í ríkum mæli æ síðan
og hefur hún verið mér ómetanlegt
veganesti gegnum lífið.
og hlýða á sönginn. Bæði ungir og
aldnir höfðu lengi beðið eftir
þessum viðburði með mikilli eftir-
væntingu.
Skólahúsið fylltis alltaf af hlust-
endum og fjöldi fólks stóð fyrir
utan á skólamölinni og hlustaði á
sönginn, því út um gluggana, sem
teknir höfðu verið af hjörum,
ómaði vel æfður söngur barnanna,
sem sýndi árangur vetrarstarfsins.
Þessa mynd tók Hákon Helgason, kennari, í skólaferðalagi nemenda.
Og hvernær sem ég heyri marg-
raddaðan söng þá tendrast minning
frá liðnum dögum: Söngprófið
sjálft. Við myndum reyndar í dag-
legu tali kalla það Tónleika. Þá var
öllum bæjarbúum boðið að koma
Hér látum við staðar numið að
sinni. Við þökkum frú Sólveigu
fyrir spjallið og vonum að okkur
gefist tækifæri síðar að rifja upp
með henni margþættan fróðleik frá
fyrri tímum.
Svefnbekkir tvær stærðir.
Prjár viðartegundir.
Veljum íslenskt.
Góðir greiðsluskilamálar.
Reykjavíkurvegi 68 Hafnarfirði, sími 54343
Hafnfirðingar
Veljið hafnfirsk húsgogn
Margeftirspurðu
skrifborðin
komin
aftur.
Framleitt
úr
Eik
Furu
Antik eik.
Skrifborð með eða án hillu