Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1992, Page 11
1. Samfélagið
1.1 Inngangur
Ljóst er að ákveðnir samverkandi þættir hafa áhrif á heilsufar okkar. Þar má
fyrst nefna hækkandi aldur, en þetta er sá þáttur sem er hvað sterkast tengdur
sjúkdómum. Eríðafræðilegir þættir geta verið mikilvægir í sambandi við ákveðna
sjúkdóma. Kynferði virðist tengt ævilengd þar sem konur lifa að jafnaði nokkrum
árum lengur en karlar. Komið hefur í ljós að lifnaðarhættir, s.s. áfengis- og
tóbaksnotkun og ýmsir félagslegir þættir, tengjast ákveðnum tegundum sjúkdóma.
Þá hlýtur starfsumhverfi að hafa veigamikil áhrif á heilsufar okkar vegna þess hve
miklum tíma við eyðum flest á vinnustað. Þá hefur ytra umhverfi eflaust áhrif á
vellíðan okkar og má þar nefna veðurfar, t.d. birtu og úrkomu og loftið sem við
öndum að okkur.
I köflunum hér á eftir verða lagðir ýmsir mælikvarðar á heilsufar íslendinga og
birtar tölfræðilegar upplýsingar um árin 1991 og 1992. Þar sem unnt reynist verður
heilsufar okkar nú borið saman við það sem áður var og einnig verður gerð grein
fyrir stöðu íslendinga miðað við ýmsar aðrar þjóðir. Þá verður greint frá helstu
staðreyndum um íslenskt heilbrigðiskerfi og kostnaði við það.
1.2 íbúar
Vegna þess að nokkur munur er á heilsufarsvandamálum karla og kvenna og
vegna þeirra tengsla sem eru á milli aldurs og heilsufars er nauðsynlegt að gera sér
grein fyrir aldurs- og kynskiptingu íslendinga.
1-2.1 Aldurs- og kynskipting og dreifing búsetu
Þann 1. desember 1992 bjuggu 262.193 manns á íslandi. Þá haíði íbúum íjölgað
um ríflega 2.600 manns, eða 1,01 %, frá árinu 1991. Þessi íbúafjölgun er heldur
oieiri en hún var á milli áranna 1989 og 1990 en þá var hún 0,87%.
Arið 1992 voru karlar sem fyrr nokkru fleiri en konur, eða 131.503 karlar en
130.690 konur (sjá töfiu B.l.l í töfluhluta um aldurs- og kynskiptingu mannfjöldans
í árslok 1991 og 1992) (Hagstofa íslands 1994, bls. 26-27).
A þessari öld hefur byggðamynstur á íslandi tekið róttækum breytingum.
Meginbreytingin hefur verið sú að höfuðborgarsvæðið er nú orðið fjölmennara en
aðrar byggðir landsins, sem er gagnstætt því sem var á fyrri hluta aldarinnar. Þá
hefur íbúum á höfuðborgarsvæðinu fjölgað örar en íbúum annars staðar á landinu
°g í heild hefur íbúatala utan höfuðborgarsvæðisins nánast staðið í stað síðasta
áratuginn (mynd 1.1).
7