Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1992, Qupperneq 19

1.4.3 Fóstureyðingar
1.4.3.1 Hvenær er fóstureyðing heimiluð?
Fyrstu lög sem heimiluðu fóstureyðingar hér á landi eru frá árinu 1935. í
núgildandi íslenskum lögum um fóstureyðingar nr. 25 frá árinu 1975, sem leystu
eldri lög af hólmi, er kveðið svo á að fóstureyðing sé heimil af læknisfræðilegum eða
félagslegum ástæðum eingöngu eða hvort tveggja og að hún skuli framkvæmd sem
fyrst á meðgöngutímanum, helst innan tólf vikna meðgöngu. Eftir 16. viku er hún
heimiluð eingöngu af læknisfræðilegum ástæðum. Áður en fóstureyðing er heimiluð
verður konan að gera grein fyrir sínum aðstæðum og ástæðum fyrir umsókninni.
Auk þess verður rökstudd greinargerð tveggja lækna eða læknis og félagsráðgjafa að
hggja fyrir. Á íslandi er fóstureyðing því ekki heimil að ósk konunnar einnar.
1.4.3.2 Tíðni fóstureyðinga
Áratuginn 1961-70 voru gerðar 82 fóstureyðingar á ári það tímabil. Áttundi
aratugurinn einkenndist hins vegar af mjög örri fjölgun fóstureyðinga og 1971-75
voru framkvæmdar 203 fóstureyðingar að meðaltali á ári og 472 árlega tímabilið
1976-80. Frá 1983 hafa fóstureyðingar verið um eða jdir 700 á ári, en 658 árið 1991
og 743 árið 1992.
Fjöldi fóstureyðinga miðað við fjölda kvenna á bameignaraldri og fjölda fæðinga
segir oft meira um stöðu fóstureyðinga á hverjum tíma en fjöldi fóstureyðinga einn
°g sér. Þetta á ekki síst við þegar gerður er samanburður milli tímaskeiða og landa,
en tíðni fóstureyðinga og hlutfall þeirra af fjölda kvenna eða fæðingum er gjarnan
hreytilegt yfir tíma og frá einu landi til annars. Hin mismunandi tíðni endurspeglar
gddandi löggjöf, kynlífshegðan fólks, giftingaraldur, æskilega fjölskyldustærð,
framboð og notkun getnaðarvama svo eitthvað sé nefnt.
Tímabilið 1961-70 gengust að meðaltali tvær af hverjum 1000 konum á aldrinum
15-44 ára undir fóstureyðingu hér á landi. Á áttunda áratugnum þrefaldaðist tíðnin
Ur þremur árið 1971 í 10 árið 1980. Áratuginn 1981-90 dró verulega úr þessari
þróun en að jafnaði 12 af hverjum 1000 konum 15-44 ára gengust undir fóstur-
eyðingu á ári hverju. Árið 1992 var þetta hlutfall 12,4.
Tíðni fóstureyðinga miðað við fjölda lifandi fæddra þróaðist með svipuðum hætti.
Tíðnin tæplega fjórfaldaðist á áttunda áratugnum eða úr 3 fóstureyðingum af
hverjum 100 fæðingum í 12 og hækkaði síðan áfram til áranna 1984-85 er hún náði
hámarki og var komin í rúmlega 18 af hundraði. Síðan lækkaði hlutfallið á sama
frma og fæðingum fjölgaði nokkuð eða niður í 15 en var komið í rúmlega 16 af
hundraði árið 1992.
Sé litið á þróunina eftir aldurshópum kemur í ljós að í tíð núgildandi laga hefur
hðni fóstureyðinga lengst af farið vaxandi hjá yngri hópum kvenna en heldur staðið
1 stað eða farið minnkandi hjá þeim eldri. Hefur tíðnin tekið hvað mestum
hreytingum hjá konum undir 25 ára en tíðni fóstureyðinga hefur jafnan verið hæst í
aldurshópi 20-24 ára.
15