Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1992, Síða 80

sjúklinga utan sjúkrahúsa var 2,6 miljarðar árið 1990. í ljósi reynslunnar hafði verið
gert ráð fyrir að þessi útgjöld yröu 2,95 miljarðar kr. árið 1991. Vegna ýmissa
aðgerða, sem gripið var til í tíð Guðmundar Bjarnasonar, heilbrigðis- og
tryggingamálaráðherra, sem m.a. fólust í lækkun álagningar í heildsölu og smásölu
haustið 1990, stefndu útgjöldin hins vegar í heldur lægri tölu, eða um 2,85 miljarða
króna, þegar ríkisstjórnin gerði samþykkt sína í maíbyrjun 1991. Kostnaður
sjúkratrygginga vegna lyfja á árinu 1991 varð 2,385 miljarðar króna. Heildarsparn-
aður á árinu varð því um 565 m kr. miðað við að ekkert hefði verið að gert og þar af
um 465 m kr. vegna aðgerðanna 1. júlí 1991.
Minni lyfjanotkunar og sparnaðar varð mest vart í júlí, ágúst og september 1991,
en úr sparnaðinum dró síðustu mánuði þess árs. Ástæður sparnaðarins voru
eftirfarandi:
1. Minni lyfjanotkun.
2. Ávísun á ódýrari lyf.
3. Aukin þátttaka sjúklinga í lyfjakostnaði.
Á síðustu mánuðum ársins 1991 og fyrstu mánuðum ársins 1992 dró úr sparnaði.
Það var því nauðsynlegt að grípa að nýju til ýmissa aðgerða til að sporna við
auknum kostnaði og til að halda honum innan marka fjárlaga ársins 1992. Með
breytingum á almannatryggingalögum í lögum nr. 1/1991 fékkst heimild til að
breyta fastagjaldi sjúkratryggðra í hlutfallsgreiðslur. Sú breyting kom til fram-
kvæmda 1. ágúst 1992 eftir nokkrar tafir vegna kjarasamninga.
Frá 1. ágúst 1992 greiða sjúklingar 25% af verði hvers lyfs upp að 3000 kr. Elli-
og örorkulífeyrisþegar greiða 10% upp að 700 kr. Á sama tíma tóku gildi frekari
breytingar sem allar miða að því að draga úr útgjöldum ríkissjóðs vegna lyfjakostn-
aðar. Sérstaklega er þess vænst að nýjar reglur, sem skylda lækna til að geta þess á
lyfseðlinum hvort breyta megi lyfjaávísun í ódýrasta samheitalyf hverju sinni komi
til með að skila árangri (Einar Magnússon, Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið,
Lyfjamáladeild).
Kostnaður sjúkratrygginga vegna lyfja á árinu 1992 var 2.753 miljarðar króna en
samkvæmt spá frá 1990 var gert ráð fyrir að kostnaðurinn færi í 3.300 miljarða
króna. (Eggert Sigfúson og Einar Magnússon, 1997, bls. 7)
6.6. Kvartanir og kærur
Samkvæmt lögum um heilbrigðisþjónustu ber landlækni að sinna kvörtunum og
kærum sem varða samskipti almennings og heilbrigðisþjónustunnar. Fjöldi
kvartana sem berast Landlæknisembættinu hefur margfaldast á undanfórnum
árum. Á tímabilinu frá 1980-1992 fjölgar kvörtunum úr 25 í rúmlega 200.
Meginkvörtunarefnin lúta að því að sjúklingur telur sig hafa fengið ranga eða
ófullnægjandi meðferð. Önnur umkvörtunarefni eru einkum um að um ófull-
nægjandi eftirlit hafi verið að ræða, samskiptaörðugleika, ófullnægjandi
upplýsingar, trúnaðarbrot, að heilbrigðisstarfsmaður hafi farið út fyrir verksvið sitt
og um aðgengi að heilbrigðisþjónustu svo sem bið eftir sjúkrahúsvist, svo nokkuð sé
nefnt.
76