Fréttabréf Ættfræðifélagsins - apr. 2020, Blaðsíða 4

4http://www.ætt.is
Fréttabréf Ættfræðifélagsins í apríl 2020
aett@aett.is
hennar og nafna Brynjólfsdóttir í Skálholti hefði bet-
ur haft eitthvað af baráttuvilja og skapi langömmu
sinnar Helgu.
Eftir að faðir Helgu var hálshöggvinn ólst hún
upp hjá Þórunni föðursystur sinni á Grund. Ekki
fær hún fögur ummæli frá þeirri vist því hún er
sögð uppivöðslusöm, og ódæl og mjög skapmikil.
Þeir eigin leikar áttu eftir að fylgja henni langa ævi -
bæði til góðs og ills. Sú saga er einnig sögð að þeg-
ar hún, ung og ástfangin, eftir mikla baráttu, fékk að
eiga vonbiðilinn Pál Jónsson og flutti frá Grund, hafi
heimilisfólkið þar fagnað!
Þorleifur móðurafi hennar fylgdist alla tíð vel með
dótturdóttur sinni sem oft mun hafa komið í heimsókn
til hans að Möðruvöllum. Ljót saga um óheiðarleika
Helgu, sem þá var á táningsaldri, er sögð þar sem
hún læddist í kistu afa síns og bæði stal og eyðilagði
verðmæt skjöl. Sólveigu, seinni konu Þorleifs, tókst
að bjarga Helgu fyrir horn þegar gamli maðurinn fann
ekki skjölin sín.
Þórunn á Grund
Þórunn föðursystir Helgu á Grund var kvenskörung-
ur, stórbrotin, kraftmikil og auðug. Hún var eins kon-
ar kirkjuhöfðingi á Grund og gaf bræðrum sínum lítt
eftir í baráttunni gegn siðaskiptunum. Hún var mjög
handgengin föður sínum og þótti lík honum og sagt er
að þegar Jón biskup var leiddur á höggstokkinn hafi
hann beðið fyrir kveðju til Þórunnar sonar síns og
séra Sigurðar dóttur sinnar.
Margir telja að það hafi verið Þórunn sem lagði á
ráðin um aðförina að Kristjáni skrifara á Suðurnesjum,
en það var hann sem kvað upp dauðadóminn yfir Jóni
biskupi og sonum hans. Það var átján vetra sveinn
Þórunnar á Grund sem lagði hann spjóti undir járn-
treyjuna, upp í smáþarmana, og varð það Kristjáni að
bana.
Þórunn var þrígift og mátti, eins og Helga síðar,
berjast fyrir að fá að giftast þriðja eiginmanni sín-
um, Þorsteini Guðmundssyni frá Felli í Kollafirði. En
bæði faðir hennar og bræður höfðu lagt stein í götu
þeirra. Ofríki karlanna í ættinni átti reyndar eftir að
fylgja henni fram á grafarbakkann henni til mikils
ama.
Hún eignaðist son, Ísleif að nafni, með Rafni,
fyrsta manni sínum, en missti hann ungan. Ekkert
barn átti hún með næsta manni, Ísleifi Sigurðssyni
sýslumanni. Hann var höfðingi og skartmaður mikill,
en gat ekki börn við konu sinni. Þórunn lét þá kveða
eftirfarandi vísu til manns síns í vikivaka.
Í Eyjafirði upp á Grund,
á þann garðinn fríða,
þar hefir bóndi búið um stund,
sem barn kann ekki að smíða.
Þórunn lifði alla eiginmenn sína. Á sjötugsaldri
vildi hún fá þann fjórða, ungan sóknarprest á Grund.
Festar fóru fram og kaupmáli var gerður, en þá sagði
Sigurður bróðir hennar stopp og tók af henni ráðin.
Staðarhóls-Páll
Á sama tíma og Helga spratt upp, eins og fífill í
túni, á Grund, gilti það sama um ungan pilt að nafni
Páll Jónsson, á Svalbarði á Svalbarðsströnd við
Eyjafjörð. Hann var kominn af einni göfugustu ætt
landsins, Svalbarðsættinni. Faðir hans var Jón „ríki“
Magnússon lögréttumaður og bóndi á Svalbarði og
móðir hans var „Ragnheiður á rauðum sokkum“,
en hún var komin af ætt Lofts ríka Guttormssonar.
Einnig hún er formóðir mín í 12. lið. Ekki er vitað
hvers vegna Ragnheiður fékk þetta viðurnefni, en um
hana var ortur þessi kviðlingur þegar hún var ung og
ógift:
Þessar tvær útskornu mannamyndir eru á skáp Staðarhóls-Páls. Þær munu tákna húsmóðurina og húsbóndann, þau
Helgu og Pál, sem horfast á yfir skápinn þveran.