Fréttabréf Ættfræðifélagsins - apr. 2020, Blaðsíða 19

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í apríl 2020
http://www.ætt.is aett@aett.is19
drukknaði, og hlaut nafnið hans. Ég man að ég horfði
rannsakandi á hann, gamlan mann úti í Bergen, og
hugsaði, skyldir þú vera líkur honum föður þínum,
honum langafa mínum, sem þú aldrei fékkst að sjá.
Engin mynd er til af langafa og Björn í Noregi, eins
og við alltaf kölluðum hann, var eini sonur langafa
sem ég hitti. Mér fannst líka svo fallegt að hann skírði
börnin sín tvö Björn og Agnesi.
Vatnshrædd
Já, ég ólst svo sannarlega upp með reynslu kynslóð-
anna í eyrunum, hvort sem hún er nú líka í genunum.
Mamma mín og móðursystkin voru sagnabrunnar og
ég varð alltaf ein eyru þegar þau fóru að segja frá.
Að þessar reynslusögur, um alla sem drukknuðu, hafi
haft áhrif á líf mitt gegnum hlustunina, er ekki nokk-
ur vafi, því ég er með eindæmum vatnshrædd og afar
illa synd og fer helst ekki út á sjó, og aldrei í litlum
bátum, þótt ég léti mig nú hafa það á námsárunum að
sigla sjö sinnum með Gullfossi yfir Atlantshafið, til
og frá Kaupmannahöfn, og verða þannig hálfdrætt-
ingur á við Skúla fógeta sbr kvæði Gríms Thomsen,
þar sem segir
Hann Skúli fógeti á farinu var
ferðunum Hafnar vanur;
í fjórtánda sinni frægan bar
festar um hafið svanur.
Og þótt ég lenti í tólf vindstigum, eins og Skúli, þá
fór allt vel, eins og hjá honum, sbr vísuna:
Slotaði rokinu og stilltist dröfn,
stormurinn var á enda,
og Víkur að endingu heilum í höfn
heppnaðist þeim að lenda.
Genareynsla?
Ef til vill hef ég lagt allar þessar sjóferðir á mig
með þá genavitneskju að allt mitt fólk reri, oftast
áfallalaust, yfir Hvammsfjörðinn öldum saman, þeg-
ar það fór í Hólminn, Stykkishólm, til þess að sækja
vistir. Þangað lá alltaf leiðin, hvort sem það var að
sækja mat eða læknishjálp, og mömmu og systkinum
hennar í Litla-Galtardal, þótti það heimsins eðlileg-
asti hlutur að það væri alltaf sól í Hólminum, þaðan
sem kaffið og kandísinn kom, þótt það væri í reynd
ljósgrýtið í Drápuhlíðarfjallinu sem brá birtu yfir
Hólminn.
Þá gilti að vera veðurglöggur, rata milli skerja og
boða og kunna á röstina sem steymdi fram eins og
stórfljót með sjávaraföllunum.
Engu er ég nú nær um reynslu og erfðir, enda erfitt
að sanna slíkt, en auðvitað hefur öll lífsreynsla, bæði
eigin og annarra sem við kynnumst, áhrif á líf okkar,
samanber málsháttinn Brennt barn forðast eldinn. Sú
reynsla sem við söfnum á lífsleiðinni, hvort sem hún
kemur úr genunum eða á langri leið, held ég að hljóti
oftast að verða okkur til góðs. Þó vitum við að erf-
ið reynsla á ungum aldri getur haft mjög slæmar og
afdrifaríkar afleiðingar fyrir börn. Á sama hátt getur
góð reynsla á fyrstu árum ævinnar líka lagt grunninn
að góðu lífi. Móðir mín ólst upp á þrem heimilum,
í allsnægtum, ást og umhyggju til fimm ára aldurs,
við mjög misjafnan aðbúnað og harðneskju næstu sex
árin, og síðan við mikla fátækt og allsleysi, en hlýju,
menningu og samheldni til fullorðins ára. Hún sagði
mér oft að ástin og umhyggjan sem hún naut í bernsk-
unni hefði fleytt sér yfir alla erfiðleika síðar á ævinni,
meðal annars barninginn í kreppunni, því hún vissi
alltaf að það var til betra líf. Mamma var að mínu
mati afar heilsteypt, yfirveguð og sterk manneskja
sem kunni að meta og njóta þess góða í lífinu.
Þessi litla samantekt færir okkur víst ekki svör við
tilgátu Kára Stefánssonar um að reynsla kynslóðanna
erfist til afkomendanna, - og þó - en alla vega vildi
ég ekki vera án allra þeirra reynslusagna og fróðleiks
sem mér hafa áskotnast í lífi mínu og ég mun leitast
við að koma reynslusögunum áfram til komandi kyn-
slóða, líkt og mitt fólk hefur gert við mig. Genin sjá
um sig sjálf, hvað sem í þeim felst, þeim verður ekki
breytt!
Hvað fá afkomendurnir frá okkur? Útlit, skap,
gáfur og gjörvileika, veikleika, styrk… Við höf-
um lengi trúað því að allt slíkt berist með gen-
unum. En hvernig er með reynslu forfeðranna,
berst hún sömu leið?