Skessuhorn - 03.02.2021, Blaðsíða 24

MIÐVIKUDAGUR 3. FEbRúAR 202124
Það eru eflaust einhverjir sem velta
fyrir sér hvað Kvenfélag sé og hvers
konar starf er unnið en Kvenfélag er
hópur kvenna sem kemur saman og
hefur líknarmál að aðalmarkmiði.
Þær hittast og ræða hvaða málefni
þarf að styrkja og hvernig eigi að
fjármagna þau. Auk þess eru skipu-
lögð námskeið og ýmsir viðburðir.
Þetta er líka góður félagsskapur þar
sem konur hittast, skiptast á sögum
og oftar en ekki mikið hlegið.
Þann 6. janúar 2021 var Kven-
félag Hellissands 100 ára og er
þar með eitt af elstu kvenfélögum
landsins. Á þessum hundrað árum
hefur félagið unnið að ýmsu fyr-
ir samfélagið og má þá helst nefna
líknarmál og ýmsa viðburði sem
það hefur haldið. Á síðasta ári var
ekki mikið um fundarstörf eða fjár-
aflanir vegna kórónuveirunnar en
samt sem áður styrkti Kvenfélag
Hellissands ýmis málefni. Má þar
nefna starf kirkjunnar, Grunnskóla
Snæfellsbæjar sem var gefin hræri-
vél, bökunarform og bækur fyrir út-
skrift 10. bekkjar, leikskólann Kríu-
ból sem var gefinn leikkofi sem
hefur verið reistur á leiksvæðinu og
Dvalar- og hjúkrunarheimilið Jaðar
fékk þrjár spjaldtölvur að gjöf.
Vegna samkomutakmarka í sam-
félaginu gat félagið ekki boðið bæj-
arbúum að halda upp á afmælið með
sér í Röstinni á afmælisdaginn eins
og til stóð. Við bíðum betri tíma og
vonum að við getum haldið upp á
þetta merka tímabil í sögu félagsins
á þessu ári. Við ætlum hins vegar að
vera duglegar að senda inn grein-
ar um Kvenfélag Hellissands næstu
mánuði. Það má segja að hún Þor-
björg Alexandersdóttir hafi byrj-
að þar sem hún rekur söguna um
hvernig Kvenfélagskonur á Hell-
issandi hafa staðið vel við bakið á
Ingjalds hólskirkju í síðasta jóla- og
áramótablaði Jökuls.
Þar sem 100 ár er langur tími
hefur félagið ákveðið að segja frá
starfi félagsins í tveimur hlutum.
Árið 1991 á 70 ára afmæli Kvenfé-
lags Hellissands var gefið út afmæl-
isrit þar sem Jóhanna Vigfúsdóttir
fór yfir sögu félagsins fram að þeim
tíma. Við ætlum að leyfa lesendum
að njóta þeirrar frásagnar hér en í
næsta mánuði birtum við grein sem
verður framhald af þessari, þar sem
sagt verður frá starfi félagsins á ár-
unum 1991-2021. Þar á eftir mun-
um við senda inn ýmsar skemmti-
legar frásagnir af starfi félagsins í
gegnum árin.
Stjórn Kvenfélags Hell-
issands - Fyrstu 70 árin
– Jóhanna Vigfúsdóttir
Mér er bæði ljúft og skylt að
miðla ykkur af þeim fróðleik sem
ég á í förum mínum af sögu Kven-
félags Hellissands. Fyrir 10 árum
rakti ég sögu félagsins all ítarlega
og verður því ekki hjá því kom-
ist að um nokkrar endurtekningar
verði að ræða, en vegna hreyfingar
á búsetu fólks hér í hreppi á síðari
árum, hygg ég samt að saga félags-
ins sé mörgum framandi.
Kvenfélag Hellissands er langelst
starfandi félaga hér í hreppi, því
þótt mörg félög hafi verið stofn-
uð á þessum tíma eða áður þá hafa
þau ekki starfað samfleytt svo lengi,
heldur með vissum hvíldum.
Á síðustu 70 árum hafa orðið
svo stórfelldar breytingar í þjóð-
félagi okkar að þær eru miklu meiri
en allt frá landnámsöld og til okk-
ar tímabils. Það má segja að saga
kvenfélagsins sýni í hnotskurn ör-
lítið brot af þeirri þróun. Eftir að
konur fengu konsingarétt og kjör-
gengi til jafns við karla þann 19.
júní 1915, vakna þær til vitundar
um félagslega stöðu sína í þjóð-
félaginu og sýna það með ýms-
um hætti. Um áratugi höfðu kon-
ur barist fyrir þessum réttindum,
má þar nefna Thorvaldssensfélag-
ið, Kvenfélagið Hringinn, Hvíta-
bandið o.fl. sem of langt yrði upp
að telja. Kosningarétturinn miðað-
ist þó við það að konur væru orðnar
40 ára svo senn var ekki fullum sigri
náð. En nú fjölgar kvenfélögunum
ört og 6. janúar 1921 er Kvenfélag
Hellissands stofnað. Forgöngu um
stofnun félagsins höfðu þær merk-
iskonur Ingveldur Sigmundsdóttir
skólastjóri hér í 22 ár og Matthildur
Þorkelsdóttir ljósmóðir hér um 30
ára bil. Stofnendur félagsins voru
76 en íbúar í hreppnum u.þ.b. 700.
Markmið félagsins var að stuðla að
aukinni menntun kvenna og líkna
bágstöddum, sérstaklega fátæk-
um sængurkonum. Sjúkrasamlag
og tryggingar voru þá óþekkt fyr-
irbrigði. Félagið fékk inni í gamla
barnaskólanum sem stóð við ána,
beint á móti Klettsbúð. Það kom
fljótlega í ljós að skólinn þótti
ekki heppilegur fundarstaður. Það
var mikill framfarahugur í konun-
um, því á þessum árum stofna þær
kvöldskóla fyrir ungar stúlkur og
einnig gefa þær út blað, sem hlaut
nafnið „Framsókn“. Því miður hef-
ur þetta blað glatast en fengur hefði
verið að því að eiga það nú. Það
hefur aldrei komið í mínar hendur.
Af gömlum fundargjörðum sést að
bæði blaðið og kvöldskólinn urðu
hvorugt langlíf, enda takmarkaður
skilningur almennings á nytsemi
slíkra hluta. Það má líka nefna að
þáverandi organisti Kjartan Lárus-
son er fenginn til að kenna ung-
um stúlkum söng og var þetta vísir
að því að kvenfólk fór að æfa með
kirkjukórnum. Fram til þessa höfði
það einungis verið karlar.
Árið 1924 ræðst félagið í það að
kaupa samkomuhúsið sem var í eigu
hlutafélags hér á staðnum. Húsið
var í lélegu ástandi og nú varð fé-
lagið að ráðast í það stórvirki að
stækka það og lagfæra á ýmsan hátt.
T.d. var byggt leiksvið og kaffistofa
ásamt eldhúsi. Skiptar skoðanir voru
í félaginu um þessa framkvæmd en
Ingveldur mun hafa séð fram á það,
að ætti félagið að halda lífi yrði það
að eignast húsnæði. Þarna lyftu
konur grettistaki að mínu áliti. Þær
öfluðu peninga með hlutaveltum
o.fl. og sumar þeirra hikuðu ekki
við að taka að sér flutning á efni og
jafnvel grípa í steypuvinnu. Það var
líka haft á orði hjá einstaka manni,
að þarna væri á ferð pilsvargafélag.
Þess skal þó getið að margir mætir
menn studdu félagið dyggilega og
voru þeir reyndar í miklum meiri-
hluta og upp komst húsið í sæmi-
legt horf á þeirra tíma mælikvarða.
Í 35 ár sá Kvenfélag Hellissands um
þetta eina samkomuhús hrepps-
ins, án þess að fá svo mikið sem
eina krónu fyrir í styrk frá ríki eða
hreppsfélagi. Sjálfar sáu þær um
alla hirðingu hússins endurgjalds-
laust og greiddu fullt verð fyrir sín-
ar eigin skemmtanir en húsið hafði
sérreikning. Þrátt fyrir allt, var þó
stundum gott að eiga þak yfir höf-
uðið en ég efast um að þau séu
mörg kvenfélögin á landinu sem
hafa veitt þessa þjónustu í svo mörg
ár og hefur mér oft fundist heldur
hljótt um þetta mál.
Nú var hafist handa með leiksýn-
ingar á hverjum vetri um margra ára
skeið. Jólatrésfagnaður var einnig
fljótlega tekinn á dagskrá. Fyrsta
sýningin var „Tengdamamma“ eftir
skáldkonuna Kristínu Sigfúsdóttur.
Hátíðarhöld voru 1. des og 17. júní
og jafnan fengnir góðir fyrirlesarar,
auk þess sem Ingveldur var óþreyt-
andi við að flytja erindi um marg-
vísleg efni. Einnig æfður söngur
o.fl.
Fyrsta iðnsýningin er haldin
1924 og var árlegur þáttur í starf-
inu ásamt kaffisölu. Svo mælti við
mig mætur maður að lokinni einni
sýningu, að það væri mikill menn-
ingarbragur á þessum sýningum.
Iðnsýningin 1956 mun hafa verið
með þeim síðustu.
Hjúkrunarmálin voru í brenni-
depli og 1925 er ráðin hjúkrunar-
kona eða svokölluð hjálparstúlka á
vegum félagsins. Sú fyrsta var Krist-
björg Rögnvaldsdóttir, síðar ljós-
móðir. Í sjö ár var þessu starfi hald-
ið áfram og tók hreppurinn þátt í
launagreiðslum síðustu tvö árin, þá
lagðist þetta niður, mest vegna þess
hve erfitt var að fá nokkra konu
til að sinna þessu, þó kom fyrir að
kvenfélagið útvegaði hjálp í erfið-
um veikindatilfellum.
Árið 1926 sótti félagið um styrk
úr ríkissjóði til þess að stofna
sjúkrasjóð og jafnframt um leyfi
til sölu minningarspjalda. Voru nú
keypt nauðsynleg hjúkrunaráhöld
Kvenfélag Hellissands 100 ára
Kvenfélag Hellissands var stofnað 6. janúar 1921
og hefur unnið farsælt starf í þágu hreppsbúa í eina öld.
Í tilefni þessa tímamóta viljum við þakka samstarð
við samfélagið og önnur félög á liðnum árum.
Með ósk um ánægjuleg samskipti um ókomin ár.
Kvenfélagskonur Hellissands
kvenfélag hellissands
1921 - 2021
Mynd: Tekin á góðum degi í kringum 1990
Kvenfélagskonur. Myndin tekin í tilefni Mottumars 2020. Kvenfélagskonur syngja.