Morgunblaðið - 04.02.2021, Qupperneq 22

22 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. FEBRÚAR 2021
Bankastræti 6 | 551 8588Bankastræti 12 | Sími 551 4007
skartgripirogur.is
afsláttur
af Vera Design
20%
-30%
afsláttur
af skartgripaskíni
10%
-20%
afsláttur
af öllum úrum
10%
-60%
afsláttur
af Sign
20%
SKOÐIÐ
ÚTSALA
í verslun & netverslun
ALLT AÐ
60%
AFSLÁTTUR
afsláttur
af silfurskartgripum
10%
-60%
Sigtryggur Sigtryggsson
sisi@mbl.is
Nýliðinn janúar var kaldur á landinu
öllu og var hiti alls staðar undir nýja
30 ára viðmiðunarmeðaltalinu, þ.e.
árin 1991 til 2020. Enda norðlægar
áttir ríkjandi í mánuðinum. Að til-
tölu var kaldast á miðhálendinu en
hlýjast við strendur suðvestanlands.
Þetta kemur fram í tíðarfarsyfirliti
Veðurstofu Íslands.
Trausti Jónsson veðurfræðingur
hefur bent á það á Moggablogginu
að þetta hafi verið kaldasti janúar á
landinu á þessari öld, á landsvísu.
„Við sitjum hins vegar uppi með
ákveðinn viðmiðunarvafa – jan-
úarmánuðir þessarar aldar hafa
nefnilega verið óvenjuhlýir,“ bætir
Trausti við.
Númer 80 í röð 151 mælingar
Meðalhiti í Reykjavík í janúar var
-0,4 stig og er það -1,0 stigi undir
meðallagi áranna 1991 til 2020, en
-1,2 stigum undir meðallagi síðustu
tíu ára. Er mánuðurinn nr. 80 í röð
151 mælingar hvað hita varðar. Á
Akureyri var meðalhitinn -2,4 stig,
-1,9 stigum undir meðallagi áranna
1991 til 2020, en -2,2 stigum undir
meðallagi síðustu tíu ára. Er hann
nr. 84 af 141 mælingu. Í Stykkis-
hólmi var meðalhitinn -1,1 stig og
-0,6 stig á Höfn í Hornafirði.
Meðalhiti mánaðarins var hæstur
í Surtsey 2,5 stig en lægstur -8,6 stig
í Sandbúðum. Í byggð var meðalhit-
inn lægstur -6,2 stig í Möðrudal.
Hæsti hiti mánaðarins mældist
14,3 stig á Sauðanesvita þann 3.
Mest frost í mánuðinum mældist
-25,3 stig í Svartárkoti þann 28.
Mjög þurrt var á Suðvesturlandi á
meðan úrkomusamt var á Norðaust-
urlandi í janúar. Úrkoma í Reykja-
vík mældist 44,6 millimetrar sem er
51% af meðalúrkomu áranna 1991 til
2020. Á Akureyri mældist úrkoman
97,1 mm sem er 61% umfram með-
allag áranna 1991 til 2020. Í Stykk-
ishólmi mældist úrkoman 39,6 mm.
Dagar þegar úrkoma mældist 1,0
mm eða meiri í Reykjavík voru 9,
sex færri en í meðalári. Á Akureyri
mældist úrkoma 1,0 mm eða meiri
11 daga mánaðarins, sem eru jafn-
margir og í meðalári.
Mjög snjóþungt var á Norður-
landi seinni hluta mánaðar. Mikið
snjóaði á norðurhluta landsins og
féllu óvenjumörg snjóflóð á norð-
anverðum Vestfjörðum, Norður-
landi og Austfjörðum. Snjóflóð féll
m.a. á skíðasvæðið á Siglufirði og olli
þar talsverðum skemmdum. Mán-
uðurinn var óvenjusnjóléttur á suð-
vesturhluta landsins.
Sólskinsstundir í Reykjavík
mældust 33,9 sem er 11,4 stundum
yfir meðallagi áranna 1991 til 2020.
Á Akureyri mældust sólskinsstund-
irnar 8,6 sem er 2,1 stund fleiri en í
meðalári.
Hár loftþrýstingur
Vindur á landsvísu var rétt undir
meðallagi áranna 1991 til 2020. Mjög
hvasst var á Austfjörðum þann 9.
(norðvestanátt). Stíf norðanátt var
ríkjandi á landinu dagana 18. til 24.
(hvössust þann 23.) .
Meðalloftþrýstingur í Reykjavík
mældist 1.012,2 hPa og er það 14,9
hPa yfir meðallagi áranna 1991 til
2020. Loftþrýstingurinn hefur ekki
verið eins hár í janúarmánuði í
Reykjavík síðan 1987.
Kaldasti janúar á þessari öld
 Snjóþungt nyrðra
en snjólétt syðra
 Norðlægar áttir
voru ríkjandi
Morgunblaðið/Eggert
Hofsós Mjög snjóþungt var á Norðurlandi seinni hluta janúarmánaðar og um tíma skapaðist hættuástand á Hofsósi.
Umsagnir við frumvarpið um stofn-
un hálendisþjóðgarðs streyma inn
til umhverfis- og samgöngunefndar
Alþingis. Höfðu í gær borist yfir
150 umsagnir, frá samtökum,
sveitarfélögum, fyrirtækjum, stofn-
unum og einstaklingum.
Skoðanir eru mjög skiptar á fyr-
irhugaðri stofnun hálendisþjóð-
garðsins og á einstökum ákvæðum
frumvarpsins. Sumir lýsa heilshug-
ar stuðningi við stofnun þjóðgarðs-
ins en aðrar umsagnir sem koma úr
ólíkum áttum eru neikvæðar og þar
má finna alvarlega gagnrýni.
Horfið frá evrópskri hefð
Minjastofnun er í hópi þeirra
sem gagnrýna frumvarpið og segist
í umsögn gera miklar og alvarlegar
athugasemdir við efni þess, sem
stofnunin segir flækja verulega
stjórnsýslu minjaverndar. Umhverf-
is- og auðlindaráðuneytið taki sér
með því vald frá öðru ráðuneyti og
ríkisstofnun sem hafi með höndum
framkvæmdavald í minjavernd á Ís-
landi. „Verði frumvarpið að lögum
eins og það er nú er verið að hverfa
frá evrópskri hefð í minjavörslu,
sem á sér 200 ára sögu á Íslandi og
þess í stað verið að taka upp
bandarískt kerfi sem tíðkast innan
þjóðgarða þess lands. Þetta er verið
að gera án aðkomu þeirra sem best
þekkja til minjavörslu á Íslandi,“
segir í umsögn Minjaverndar.
Skv. frumvarpinu fari ný stofnun,
Hálendisþjóðgarður, ekki aðeins
með vernd náttúru, heldur einnig
menningarminja. Ekki sé gert ráð
fyrir fulltrúa Minjastofnunar í
stjórn þjóðgarðsins. Garðurinn eigi
að taka yfir um 30% landsins og
spyr Minjastofnun hvort það sé vilji
löggjafans að færa málaflokk minja-
vörslu yfir til þjóðgarðsins „hægt
og hljótt og umræðulaust og yfir til
umhverfis- og auðlindaráðherra?“
Fullyrt er að með frumvarpinu
verði uppi mikil óvissa um leyfis-
veitingar vegna fornleifarannsókna
innan garðsins. „Er það vilji lög-
gjafans að náttúrufræðistofnanir,
náttúrufræðingar og félagasamtök
sem hafa enga þekkingu á forn-
leifum og fornleifarannsóknum fari
að veita fornleifafræðingum heimild
til fornleifarannsókna og hafi með
þeim eftirlit?“ spyr Minjastofnun.
Hamlandi áhrif á skógrækt
Skógræktarfélag Íslands minnir
á að upptök uppblásturs og jarð-
vegseyðingar sé fyrst og fremst að
finna á hálendi og hálendisbrún
landsins. Hnignun gróðurfars og
jarðvegs megi fyrst og fremst rekja
til áníðslunnar allt frá landnámi. Á
meðan ekki sé tekið af alvöru á
mikilvægum málum hvað varði beit
og uppgræðslu „verði Hálendis-
þjóðgarður hvorki fugl né fiskur“.
Skógræktarfélagið segir draum-
inn um hinn risastóra þjóðgarð með
margvíslegum hætti óraunhæfan og
hafi jafnvel hamlandi áhrif á skóg-
rækt og önnur atvinnutækifæri og
geri þjóðinni erfiðara fyrir að ná
markmiðum í loftslagsmálum.
Rallkeppnir verði heimilar
Akstursíþróttamenn taka einnig
þátt í umræðunni og segist Akst-
ursíþróttasamband Íslands (AKÍS)
leggjast alfarið gegn stofnun há-
lendisþjóðgarðs. „Ef frumvarpið
verður hins vegar samþykkt er
nauðsynlegt að tryggja að hefð-
bundnar rallkeppnir verði áfram
heimilar án þess að leita þurfi sam-
þykkis þjóðgarðsvarða,“ segir í um-
sögn AKÍS.
Margar af mest notuðu keppnis-
leiðum í rallkeppnum lendi innan
fyrirhugaðs hálendisþjóðgarðs.
Akstursíþróttir fylgi ströngum
reglum um öryggi og framkvæmd
og akstursíþróttafélög þurfi leyfi
landeigenda og lögregluyfirvalda til
keppnishalds. Það samstarf hafi
gengið vel en keppnishaldarar hafi
mætt neikvæðu viðmóti þjóðgarðs-
varða þegar óskað hafi verið eftir
tímabundnum afnotum af leiðum
innan þjóðgarða. Þeim óskum hafi í
flestum tilvikum verið hafnað.
„Það er því óhætt að segja að
þegar setja á stóran hluta mið-
hálendisins undir stjórnvald sem
hefur reynst svo neikvætt í garð
akstursíþrótta lofar það ekki góðu
og eðlilegt að menn hræðist spor-
in,“ segir í umsögninni.
Rifjar AKÍS upp samskipti
vegna leyfamála og greinir frá því
þegar fram fór rallkeppni á Snæ-
fellsnesi 2018 og synjað var um
leyfi til að aka um Eysteindal inn-
an þjóðgarðs Snæfellsjökuls. „Við-
horf þeirra sem afgreiddu leyfið
fyrir þessa keppni var því nei-
kvætt. Akstur keppenda um Ey-
steinsdal var eingöngu sem ferju-
leið, þar sem ávallt er fylgt
umferðarlögum. Þegar keppendur
keyrðu framhjá þjóðgarðsverði gaf
hann þeim illt auga og steytti
hnefa.
Þetta er dæmi um hvernig
stjórnskipun þjóðgarðs eykur
kostnað og flækjustig ásamt því
að leyfi til íþróttaiðkunar er hafn-
að,“ segir í umsögn AKÍS.
omfr@mbl.is
Gagnrýnar umsagnir
koma úr ólíkum áttum
 Yfir 150 umsagnir um frumvarpið um hálendisþjóðgarð
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Kerlingarfjöll Þjóðgarðurinn mun
ná yfir 30% af flatarmáli landsins.