Morgunblaðið - 27.03.2021, Blaðsíða 34

34 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. MARS 2021
✝
Guðrún Þorkels-
dóttir, eða Dúna
eins og hún var ætíð
kölluð af sínum nán-
ustu, fæddist 21.
apríl 1929 í Reykja-
vík. Hún lést á
Hjúkrunarheimilinu
Klausturhólum á
Kirkjubæjarklaustri
21. mars 2021. For-
eldrar hennar voru
Sigurður Þorkell
Sigurðsson, f. 1897, d. 1965, og
Bjarney Bjarnadóttir, f. 1901, d.
1981. Bróðir Guðrúnar var Sig-
urður, f. 1930, d. 2015.
Hinn 25. nóvember 1961 gekk
hún að eiga Jón Helgason
bónda, síðar alþingismann og
ráðherra, frá Seglbúðum í
Landbroti, f. 1931 en hann and-
aðist 2. apríl 2019. Börn Jóns og
Guðrúnar eru: Helga, f. 1968,
maki Þórarinn Bjarnason. Dóttir
þeirra er Bjarney, f. 1997, börn
Helgu og stjúpbörn Þórarins
eru: Jón Rúnar Helgason, f.
1986, maki hans er Sophia Nell
Wassermann, Sigurbjörg Helga-
dóttir, f. 1988, maki hennar er
Brynjar Örn Gunnarsson og
eiga þau tvo syni, þá Róbert
Jack og Darra Örn. Sonur
Hún gekk í hjónaband hinn
25. nóvember 1961 með Jóni
Helgasyni, þá bónda í Seglbúð-
um. Þá flytur Dúna í sveitina
sína, sem hún átti eftir að taka
svo miklu ástfóstri við, og tek-
ur þar við því stóra verkefni að
verða bóndi og húsmóðir á
stóru heimili. Því verki sinnti
hún alltaf af mikilli elju og
dugnaði eins og einkenndi hana
ætíð. 1974 var Jón kosinn á
þing fyrir Framsóknarflokkinn
í Suðurkjördæmi. Þau voru þó
með búskap til ársins 1980 þeg-
ar systursonur Jóns, Erlendur
Björnsson, tekur við búskapn-
um. 1984 flytja þau svo til
Reykjavíkur og héldu sig við
Vesturbæinn og Dúna bjó þeim
heimili í Granaskjóli 26. Þá var
Jón búinn að vera starfandi
sem forseti Alþingis og var
orðinn ráðherra 1983. Ekki
minnkuðu því störfin hjá Dúnu
í tengslum við störf Jóns, en
alltaf stóð hún eins og klettur
við hlið hans og þau mjög sam-
hent í öllum ákvörðunum og
störfum.
Dúna hafði yndi af allri úti-
veru og gróðri og ófáum stund-
um var eytt í garðinum í Segl-
búðum og skógrækt þeirra
Jóns sem þau byrjuðu á um
1980. Það var þeirra sameig-
inlega áhugamál. Dúna var
mikil hannyrðakona.
Hún verður jarðsungin frá
Prestbakkakirkju á Síðu í dag,
27. mars 2021, klukkan 13.
Brynjars og stjúp-
sonur Sigur-
bjargar er Rík-
harður Óli.
Guðmundur
Helgason, f. 1990,
maki hans er Yrsa
Stelludóttir og
eiga þau soninn
Nóa. Bjarni Þor-
kell, f. 1. febrúar
1973, kvæntur
Grétu Rún Árna-
dóttur, börn þeirra eru tvö, þau
Oddur Ingi f. 2000, en hans
kærasta er Bríet Eva Gísladótt-
ir, og Dúna Björg, f. 2010. Björn
Sævar, f. 1962, kvæntur Guð-
rúnu Mörtu Torfadóttur. Börn
hennar og stjúpbörn Björns eru:
Ástríður, f. 1970, Torfi, f. 1973,
og Nína, f. 1978.
Dúna ólst upp í Vesturbænum
í Reykjavík, gekk í Miðbæj-
arskólann og síðar Kvennaskól-
ann í Reykjavík þaðan sem hún
útskrifaðist með hæstu einkunn.
Eftir skóla fer hún að vinna á
skrifstofu Sambands íslenskra
samvinnufélaga, fyrst hjá Vil-
hjálmi Þór forstjóra og síðar Er-
lendi Einarssyni. Eitt ár vann
hún í New York á skrifstofu
Sambandsins þar.
Elsku mamma, það var síðla
vetrar 1968 og ég fimm og hálfs
árs þegar ég sá þig í fyrsta
sinn. Það var komið myrkur
þegar pabbi renndi með mig í
hlaðið í Seglbúðum og hann fór
með mig út í fjós til þín þar sem
þú varst að mjólka. Okkar
fyrstu kynni voru reyndar ræki-
lega trufluð af kúnni á fremsta
básnum, sem þegar hún leit mig
augum, hrökk hún í kút, næst-
um yfir í næsta bás. Ekki veit
ég hvað kýrin sá, en þú sást mig
og vafðir mig örmum þínum og
æ síðan hefur þú veitt mér skjól
og vörn í lífsins ólgusjó. Fjórð-
ungi bregður til fósturs og svo
hef ég notið uppvaxtar hjá Jóni
og Dúnu og ég er stoltur að fá
að kalla þau pabba og mömmu.
Mamma var stórglæsileg, fal-
leg og gáfuð kona. Nýútskrifuð
úr Kvennaskólanum var hún
ráðin sem einkaritari forstjóra
SÍS, stærsta fyrirtækis lands-
ins. Hún vann eitt ár fyrir Sam-
bandið í New York en það heill-
aði ekki. Hún og pabbi giftust
1961 og síðan hefur „Blessuð
sértu, sveitin mín, sumar, vetur,
ár og daga“ átt við hana. Í Segl-
búðum undi hún sér best og þar
vildi hún helst vera.
Sem krakki áttaði maður sig
ekkert á að hún rak ekki aðeins
stórt og glæsilegt sveitaheimili
heldur líka býlið þegar pabbi
var í bænum á þingi. Ekki var
aðeins margt í heimili; á sumrin
fjölgaði mjög af börnum og ung-
lingum frændfólks. Ótalinn er
þá annar gestagangur. Með að-
stoð heimilisfólksins þá töfraði
mamma fram allt sem þurfti. Á
fullorðinsárum varð manni ljóst
hve gríðarlega afkastamikil,
skipuleg og vandvirk hún var.
Maður vissi samt að hún
hafði nóg að gera og þegar við
krakkarnir voru beðnir að reyta
arfa og klippa kanta í stóra
garðinum sem amma Gyðríður
hafði ræktað frá 1920, þá
gegndi ég því með nokkurri
ólund, því ég vildi starfa við
eitthvað skemmtilegra en garð-
vinnu en hugsaði þó alltaf að nú
væri ég að hjálpa Dúnu. Því allt
vildi ég gera fyrir mömmu.
Í Seglbúðum er gnægð bóka
og ég las það sem ég vildi. Ég
var líklega ellefu ára og búinn
að lesa ýmsar bækur um seinni
heimsstyrjöldina og þá sé ég í
bókaherberginu, Ævi Adolfs
Hitlers, og fer að lesa hana.
Þegar mamma verður þess vör
hvað ég er að lesa, þá tekur hún
bókina og setur aftur upp í hill-
una og segir við mig með hægð-
inni: „Er ekki best að bíða með
að lesa þessa bók þar til þú ert
orðinn eldri?“ Ég hef ekki enn
þá lesið bókina.
Ég gæti lengi talað um mat-
inn, já og kökurnar hennar.
Fyrsta árið mitt í menntaskóla
bjuggum við pabbi saman fyrir
sunnan og nestaði mamma okk-
ur með tveimur stórum krukk-
um af sveskjugraut, í upphaldi
hjá báðum, í hvert skipti sem
við héldum suður. Á 29. krukk-
unni var bragðið vissulega orðið
minna spennandi en ávallt
hvarflaði hugurinn heim til
mömmu. Oft þó að maður væri
orðinn fullorðinn gaukaði hún
að mér vænum bita af „sveita-
brauði“, upphaldskökunni
minni.
Eitt sinn fræddi gestkomandi
mömmu að hún og sonur henn-
ar litum út sem dæmigerðir
Flóamenn. Varð ég að vonum
ánægður með að líkjast þér í út-
liti en ég vona að aðrir finni að
uppfóstur þitt, manngæska og
hjartahlýja hafi gert mig líkari
þér.
Hvíl í friði, mamma mín og
takk fyrir allt.
Ypparlig fósturmóðir mín
hin mörgu sín
lífsár með kærleik krýndi;
barndómi mínum fyrsta frá
fann eg og sá
hugást sem hún mér sýndi;
(Jón Þorláksson)
Björn Sævar Einarsson
Sest niður með kaffibolla til
að skrifa um þig minningar-
grein elsku Dúna, með kaffi-
bolla því mér finnst ekki passa
annað. Þeir skipta hundruðum
kaffibollarnir sem við höfum
notið saman, enda varst þú sér-
staklega mikill kaffiunnandi.
Síðustu árin varstu samt alltaf
að tala um að minnka þetta –
sem þú auðvitað gerðir, en alltaf
varstu kaffikona. Allt kaffi með
þér var gott, uppáhellt í eldhús-
inu á Seglbúðum, af brúsa í
nestisbíltúr, í réttunum eða úti í
skógi, malað baunakaffi úr „fínu
græjunni“ (eins og þú orðaðir
það) hjá okkur Bjarna, eða einn
góður latté á kaffihúsi, alltaf
var kaffibollinn með þér ljúfur.
Þú varst svo einstök kona, fædd
og uppalin í 101 Reykjavik,
ferðaðist um heiminn, starfaðir í
New York, varst einkaritari for-
stjóra í stóru fyrirtæki og svo
varstu samt einhvern veginn hin
fullkomna húsmóðir í sveit. Hjá
þér í Seglbúðum skorti aldrei
neinn neitt. Heimilið alltaf til
fyrirmyndar og veitingarnar
sem þú töfraðir fram öllum eft-
irminnilegar. Allir sem gestrisni
þinnar nutu höfðu á þér ein-
staka matarást, enda lagðir þú
mikla ást í þína matargerð.
Heimagerða kæfan, tvíbökurn-
ar, sveitabrauðið, brúnkurnar,
flatkökurnar, Klausturbleikjan,
krækiberjasúpan, kássan með
rifsberjasultunni, rabarbar-
agrauturinn, ísinn, frosna
ávaxtasalatið með makkarónun-
um … já ég gæti talið enda-
laust. Alltaf svignaði borðið
undan heimagerðum kræsing-
um. Samt var svo merkileg ró
yfir þér og eldhúsvinnunni
þinni, þú fórst sko alls ekki um
eins og stormsveipur sem allir
tóku eftir, heldur alltaf með
hægðinni, festunni, örygginu og
ljúfmennskunni á svo ótrúlega
eftirminnilegan og eftirtektar-
verðan hátt.
Þú hefur verið mér svo ynd-
isleg tengdamóðir, ég gat alltaf
treyst á þig til að aðstoða mig í
hverju því sem ég tók mér fyrir
hendur. Án þess þó nokkru
sinni að þú tækir fram fyrir
hendurnar á mér í uppeldinu
eða nokkrum sköpuðum hlut,
alltaf til staðar, en tranaðir þér
aldrei fram. Varst aldrei að ráð-
leggja mér neitt, en ekki stóð á
ráðum ef ég bað um þau og þá
var það sko alveg sama hvort
það væri tengt börnunum,
handavinnu, heimilisstörfum,
matargerð eða bara hverju sem
er, maður kom aldrei að tómum
kofunum.
Minningarnar eru óteljandi
og auðvelt væri að skrifa enda-
laust um þig og þitt stóra hlut-
verk í lífi mínu, barnanna og
Bjarna þíns.
Hlýjan þín, góðmennskan,
brosið sem náði til augnanna og
einhvern veginn um allt andlitið
þitt mun aldrei gleymast.
Hvíl í friði elsku Dúna mín.
Fyrir allt sem okkur varstu
ástarþakkir færum þér.
Gæði og tryggð er gafstu
í verki góðri konu vitni ber.
(Ingibjörg Sigurðardóttir)
Þín tengdadóttir,
Gréta Rún.
Mikið sem ég er þakklát fyrir
elsku Dúnu og minningarnar
okkar. Alla tíð töluðu hún og
Jón við okkur systkinin á jafn-
ingjagrunni og sýndu einlægan
áhuga á því sem við vorum að
fást við. Fyrirvaralaust gátum
við komið yfir að sækja sultu-
krukku eða bara til að segja
halló eftir gegningar – hún bar
fram a.m.k. eina tegund af smá-
kökum og við settumst öll niður
til að spjalla. Núna veit ég að
þau höfðu ýmsum öðrum verk-
efnum að sinna á þeim tíma, en
þau veittu okkur samt alltaf at-
hygli og blíðu.
Ég vex aldrei upp úr barns-
legri aðdáun og hrifningu á
Dúnu. Hún verður mér alltaf
fyrirmynd, ævi hennar var fjöl-
breytt og mannkostir hennar
fallegir. Hún bar virðingu fyrir
öllum, fannst engin vinna
ómerkilegri en önnur og svo var
hún líka bara hnyttin og nota-
leg. Frá skrifstofudömu í Man-
hattan til húsmóður í Seglbúð-
um sem sinnti börnum, búi og
eldra heimilisfólki af alúð á
meðan Jón sat á þingi. Hún
ferðaðist ung um heiminn með
vinkonum sínum og átti líka æv-
intýralegar sögur úr ferðalögum
hennar og Jóns, m.a. frá Japan
og Tyrklandi. Þau hjónin vörðu
svo síðustu árum sínum saman í
hreppnum þar sem þeim leið
best og gerðu svo margt gott.
Dúnu verður saknað en hvíldin
var kærkomin og Jón og Dúna
eru sameinuð á ný – hún getur
loks talað um þau aftur í sama
orðinu.
Minningarnar eru margar og
fallegar, þær munu ekki gleym-
ast Dúna mín.
Hvíl í friði kæra vinkona og
amma.
Guðlaug Erlendardóttir.
Dúna frænka hefur kvatt
þennan heim. Ótal margar góð-
ar minningar leita á hugann og
hlýja okkur. Dúna var afasystir
okkar en við litum meira á hana
sem þriðju ömmu okkar. Siggi,
sá yngsti okkar, kallaði hana
jafnvel ömmu Dúnu þegar hann
var yngri.
Það gerðust bara einhverjir
töfrar við að fara í sveitina til
Dúnu og Jóns í Seglbúðum. Að
keyra heimreiðina og sjá Dúnu
standa í dyragættinni, alltaf til-
búna að taka á móti gestum.
Maður vissi að inni í eldhúsi
biðu manns kökusneiðar og
mjólkurglas og ekki síst tilfinn-
ingin að maður væri alltaf meira
en velkominn í heimsókn.
Það var eins og allt léki í
höndunum á Dúnu. Handverkið
hennar var engu öðru líkt, svo
fíngert og fallegt. Blóm og tré
blómstruðu undir hennar vernd-
arvæng. Venjulegur íslenskur
heimilismatur varð að algjöru
sælgæti þegar hann var ljóm-
aður Dúnu-töfrum. Við tölum
enn þann dag í dag um sveita-
brauðið hennar Dúnu, Dúnu-tví-
bökur, Dúnu-flatkökur, Dúnu-
kjötbollur og síðast en ekki síst
Dúnu-kæfu. Það er auðvelt að
hverfa aftur í tímann og sitja í
eldhúsinu í Seglbúðum, maul-
andi á einhverju góðgætinu með
mjólkurglas í hendinni, í djúp-
um samræðum við Dúnu og Jón
enda ekki langt að leita fróð-
leiksins á þeim bænum. Þó að
samræðurnar væru djúpar var
þó alltaf stutt í glettnina hjá
Dúnu og hláturinn hennar smit-
aði oftar en ekki út frá sér.
Sem börnum þótti okkur svo
undurvænt um „ömmu“ Dúnu.
Hún var alltaf svo þolinmóð og
góð. Okkur fannst allt sem
Dúna gerði svo fínt og gott.
Góður matur, mjúkir vettlingar,
fíni garðurinn hennar. Við elstu
frænkurnar fórum stundum í
sveitina til Dúnu í eina til tvær
vikur í senn á sumrin. Það þarf
líklega ansi mikla þolinmæði til
að hafa fjórar ungar stúlkur á
aldrinum 8-12 ára í heimsókn í
tvær vikur en alltaf leið okkur
eins og heima hjá okkur.
Reyndar brast þolinmæðin
Dúnu þegar hún þurfti að
hlusta á sama lagið fjórraddað
innan úr eldhúsi kvöld eftir
kvöld á meðan við gengum frá
eftir matinn. Þá lokuðust dyrn-
ar inn í eldhús yfirleitt hljóð-
lega.
Þegar við eltumst áttuðum
við okkur þó enn betur á því
hvers konar perla Dúna var.
Hún fór aldrei í manngreinar-
álit, allir voru alltaf velkomnir
og voru henni jafn mikilvægir.
Hún var glæsileg kona, alltaf
teinrétt og sterk, fróð og lífs-
reynd, áhugasöm um aðra, góð-
hjörtuð og þolinmóð en glettnin
og hláturinn þó ávallt nálægt.
Dúna er og verður fyrirmynd
í okkar lífi. Við erum óendan-
lega þakklát fyrir að hafa fengið
að eiga hana sem afasystur.
Minningarnar eiga eftir að ylja
okkur ævilangt.
Elsku Bjössi, Helga, Bjarni
og fjölskyldur. Okkar hlýjustu
og innilegustu samúðarkveðjur
við fráfall yndislegrar móður,
tengdamóður, ömmu og lang-
ömmu.
Hver fugl skal þreyta flugið móti sól,
að fótskör Guðs, að lambsins dýrð-
arstól,
og setjast loks á silfurgráa tjörn
og syngja fyrir lítil englabörn.
(Davíð Stefánsson)
Berglind María,
Karen Bjarney, Stein-
unn Kristín og Sig-
urður Jóhann.
Elsku amma mín.
Þú hefur lifað yndislegu lífi
amma, ef lífið sjálft er prófraun
er ég fullviss um að þú fáir
hæstu einkunn. Jákvæðu áhrifin
sem þú hafðir á okkur öll í
kringum þig eru ómæld enda
bjóstu yfir takmarkalausri ást og
umhyggju. Þér var fullkomlega
ljóst hver hin raunverulegu verð-
mæti lífsins eru og lifðir sam-
kvæmt því.
„Við eigum svo mikinn fjár-
sjóð í ykkur“ hafðirðu oft á orði
um okkur afkomendurna. Þessi
orð voru alltaf gagnkvæm amma,
þú og afi eruð okkar fjársjóður.
Allt mitt líf hef ég litið upp til
þín, þú varst svo gáfuð, fáguð og
hörkudugleg. Þú veigraðir þér
ekki við neinu starfi, hvort held-
ur sem það var að vinna á fyrstu
rafmagnsritvélina sem kom til
landsins hjá SÍS, vinna í New
York eða bretta upp ermarnar í
sveitastörfunum og sjá um börn
og bú í Seglbúðum. Þú hélst öllu
á floti í fjarveru elsku afa og
varst líka hans stoð og stytta, en
að vera gift þingmanni og ráð-
herra gat verið fullt starf. Þú
varst sannkallaður samræðusnill-
ingur og hefðir léttilega getað
stigið inn í Jane Austen skáld-
sögu, þar sem kurteisar samræð-
ur voru eins og þjóðaríþrótt, og
heillað þar alla upp úr skónum
með greind þinni, hlýju og vin-
semd. Það var sama hver átti í
hlut eða hvert tilefnið var, alltaf
sástu til þess að ræða við fólk á
þann hátt að afslöppun og vellíð-
an var gulltryggð.
Ég á svo yndislegar minn-
ingar þar sem ég hef óskipta at-
hygli þína. Við bökuðum oft
saman engiferkökur eða pönnu-
kökur, ég sá um að smakka
deigið og rúlla pönnsurnar. Við
spiluðum oft saman rommí og
ég fékk að stelast í kaffisopa
hjá þér. Kaffilykt minnir mig
ennþá á þig, enda er engin leið
fyrir mig að hætta að drekka
kaffi. Þarna er ég pínu písl en
samt leið mér eins og ég væri
næstum fullorðin enda komstu
alltaf fram við mig eins og jafn-
ingja. Þú gafst mér stuðning,
mikilvægi, öryggi og stað sem
ég tilheyrði. Aðdráttaraflið sem
þú hafðir á börn yfirleitt skal
því engan undra enda virtist
sérhvert barn sem þig um-
gekkst vilja eigna sér þig sem
sína eigin ömmu. Hugulsemi þín
var úthugsuð, á ögurstundum í
hinum mörgu prófatörnum
námsáranna komu til að mynda
sendingar af kökuboxum til að
útvega orkuna fyrir próflestur-
inn. Reglulegu matarboðin í
lambasteik og ostaköku í
Granaskjólinu voru líka afar
kærkomin yfir hið langa tímabil
„þreytta og fátæka námsmanns-
ins“. Hlýir ullarsokka á veturna,
útsaumaðar myndir, barnateppi
og mörg fleiri listaverk frá þér
hafa líka glatt mig einstaklega
mikið í gegnum árin.
Elsku amma, ég hefði ekki
getað óskað mér betri ömmu en
þig. Reyndar hefur mér fundist
það ótrúlegt að allir þínir góðu
kostir geti yfirleitt rúmast fyrir
í einni persónu, það virðist
næstum yfirnáttúrulegt. Við
veljum hverjum við viljum líkj-
ast og með tímanum mótar það
okkur. Á minn ófullkomna hátt
hef ég leitast við að líkjast þér.
Eins og við sögðum við hvor
aðra í símann síðustu ár, þá
hugsum við alltaf til hvor ann-
arrar. Amma ég veit það mun
aldrei breytast. Mikið er ég feg-
in að þú fékkst að kynnast lang-
ömmustrákunum þínum. Faðm-
aðu og kysstu afa frá okkur
öllum.
Sigurbjörg.
Traust, sterk, mögnuð,
hjartahlý, mild og heiðarleg.
Falleg kona, hún Dúna okkar,
allt til síðustu stundar. Dúnu
föðursystur og sumarmömmu
fá engin orð lýst. Þvílík gæfa
að líf hennar var samofið lífi
okkar.
Dúna var sterk kona. Eins
og formæður hennar tókst hún
á við lífið af æðruleysi, djörf-
ung og dug. Þegar Jón varð
þingmaður og síðar ráðherra
og varði löngum stundum í
Reykjavík, fjarri Seglbúðum,
stjórnaði hún búskapnum og
barnauppeldinu. Hún annaðist
gamla fólkið á bænum af stakri
natni og væntumþykju auk
þess sem hún hélt utan um
stóran hóp barna sem send
voru í sveit til þeirra.
Útiverkin höfðuðu meira til
hennar en inniverkin eins og
hún lýsir í bréfi til Fríðu: Allt-
af er gaman að göslast úti allan
daginn og láta skúringar og
matseld sitja á hakanum. En
það var öðru nær að eitthvað
sæti á hakanum, eins og allir
vita sem þekktu Dúnu.
Börn umgekkst hún sem
jafningja, af virðingu og blíðu.
Þannig markaði hún djúp spor
í huga og hjörtu þeirra, sem og
annarra sem kynntust henni.
Engan lét hún ósnortinn.
Hún elskaði sveitina sína.
Bjartir dagar, þegar Öræfajök-
ull sást í austri og Mýrdalsjök-
ull í vestri, fylltu hana gleði.
Hún var borgardaman sem
varð sveitakona og sveitin stóð
alltaf næst hjarta hennar.
Sterk er minningin þegar við
stelpuskottin fylgdumst heill-
aðar með henni taka sig til
þegar fara átti af bæ. Hávaxin,
með svarbrúnt liðað hárið, leit
hún í spegilinn, bleytti fing-
urna og strauk þeim yfir auga-
brúnirnar, skellti á sig bleikum
Guðrún
Þorkelsdóttir
HINSTA KVEÐJA
Til ömmu
Ég man ekki dag án þess
að ég hugsaði til þín. Þú ert
mín persóna og ég elska þig
meira en eitthvað í öllum
heimi.
Þín ömmustelpa og
nafna,
Dúna Björg.
Sálm. 16.1-2
biblian.is
Varðveit mig, Guð,
því að hjá þér leita
ég hælis. Ég segi
við Drottin: „Þú ert
Drottinn minn, ég
á engin gæði nema
þig.”