Morgunblaðið - 27.03.2021, Side 27

27
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. MARS 2021
Eldgos Borið hefur á því að fólk við gossvæðið í Geldingadölum sé illa búið. Það á þó ekki við um þessa tvo sem ljósmyndari sá á fimmtudag – þeir klæddu sig meira að segja í stíl við gosið sjálft.
Kristinn Magnússon
Í Morgunblaðinu 18.
mars sl. birtist greinin
„Úr sveit í borg“ eftir
Hildi Björnsdóttur
borgarfulltrúa. Í grein-
inni gagnrýnir hún
m.a. stefnu hópsins
Áhugafólk um sam-
göngur fyrir alla (ÁS).
Málefnaleg og sann-
gjörn gagnrýni er af
hinu góða og eðlilegur
hluti af umræðu um málefni líðandi
stundar. Í grein Hildar er hins veg-
ar nokkuð um rangtúlkanir og jafn-
vel hreinar rangfærslur varðandi
stefnu hópsins. Sem talsmanni ÁS
er mér bæði ljúft og skylt að upp-
lýsa lesendur Morgunblaðsins um
raunverulega stefnu okkar.
Góðar samgöngur fyrir alla
Góðar samgöngur verða bæði að
þjóna samfélaginu og vinna um leið
með markmiðum í umhverfismálum
og kolefnishlutleysi. Frelsi fólks til
að velja er hornsteinn góðs sam-
göngukerfis. ÁS leggur því áherslu
á að samgöngur verði greiðar og
öruggar fyrir alla ferðamáta. Hildur
heldur því ranglega fram að stefna
ÁS þjóni aðeins samgöngum fyrir
suma.
ÁS fagnar þeim mikilvæga áfanga
sem náðist með sam-
göngusáttmála höf-
uðborgarsvæðisins.
Með sáttmálanum sér
loksins fyrir endann á
þeirri kyrrstöðu sem
einkennt hefur sam-
göngumál svæðisins
undanfarna áratugi.
Sáttmálinn felur í sér
lofsvert átak, þar sem
byggja á samgöngu-
innviði á höfuðborg-
arsvæðinu á 15 árum
sem ella hefði tekið 50
ár. Margt af því sem sátt hefur
náðst um eru ótvíræð framfaramál.
Því miður verður það ekki sagt um
sáttmálann í heild sinni og gerir ÁS
m.a. athugasemdir við of litlar fjár-
festingar í stofnvegakerfinu, að
stokka upp á tugi milljarða og allt of
dýrt hraðvagnakerfi.
Stofnvegakerfið
Hildur segir í grein sinni að ÁS
hefði viljað sjá Fossvogsbraut. Þetta
er ekki alls kostar rétt. ÁS er fyrst
og fremst að lýsa þeirri skoðun að
stofnvegakerfi sem lagður var
grunnur að fyrir um sex áratugum
hafi verið framsýnt og í meg-
inatriðum staðist tímans tönn. Það
eru 20 ár síðan Fossvogsbraut var
af umhverfissjónarmiðum felld nið-
ur í svæðisskipulagi. Það gerðist
með samþykkt svæðisskipulags
höfuðborgarsvæðisins 2001-2024. Í
stað Fossvogsbrautar komu svo-
nefnd Kópavogsgöng milli Reykja-
nesbrautar og Kringlumýr-
arbrautar. Stofnvegakerfið hélst
þannig í meginatriðum óbreytt. Með
samþykkt svæðisskipulags höf-
uðborgarsvæðisins 2015-2040 voru
Kópavogsgöng felld niður, vænt-
anlega vegna mikils kostnaðar. Þess
vegna er einsýnt að auka þarf flutn-
ingsgetu Miklubrautar umfram það
sem hingað til hefur verið ráðgert í
skipulagi. Það má gera með mis-
lægum gatnamótum sem eru marg-
falt ódýrari en stokkar og göng. Til-
lögur ÁS um breikkanir
Hafnarfjarðarvegar og mislæg
gatnamót á Kringlumýrarbraut eru
nánast eins og svæðisskipulag höf-
uðborgarsvæðisins 2001-2024 gerði
ráð fyrir. Um það skipulag var þver-
pólitísk sátt og góð samstaða meðal
allra sveitarfélaga á höfuðborgar-
svæðinu.
Ódýrt hraðvagnakerfi (BRT-Lite)
Umferðarspár í nýju samgöngu-
líkani benda eindregið til þess að
borgarlínan mun aðeins leiða til
þess að bílaumferð verði í besta falli
örfáum prósentum minni en ella,
sbr. skýrslu um breyttar ferðavenj-
ur á vefsíðu ÁS (www.samgong-
urfyriralla.com) undir Forsíða/
Opinber gögn rýnd. Miðað við
kostnaðaráætlun 1. áfanga borg-
arlínu (um 25 ma. kr. fyrir 14,5 km)
má gera ráð fyrir að heildarkostn-
aður við borgarlínuna verði um 100
ma. kr. fyrir kerfið í heild (60 km).
Þetta er svipuð upphæð og hefur
verið lögð í uppbyggingu þjóð-
vegakerfisins á höfuðborgarsvæðinu
sl. 50 ár. Auk mikils stofnkostnaðar
er megingalli við borgarlínuna að
sérrými fyrir hana tekur allt of
mikla flutningsgetu frá gatnakerfi
höfuðborgarsvæðisins sem er yf-
irhlaðið fyrir. Það leiðir til stórauk-
ins tafakostnaðar fólks og fyrir-
tækja.
Það blasir því við að borgarlínan í
óbreyttri mynd er ekki þjóðhags-
lega hagkvæm og því full ástæða til
að skoða fýsileika ódýrara hrað-
vagnakerfis. ÁS leggur til að sér-
akreinar verði hægra megin í ak-
braut á þeim köflum þar sem eru
langar biðraðir bíla á álagstímum.
Sérakreinar fyrir almenningsvagna
verði ekki teknar frá almennri um-
ferð heldur gerðar nýjar akreinar.
BRT-Lite mun því ekki auka um-
ferðartafir. Lauslega áætlaður
kostnaður við BRT-Lite-kerfið yrði
um 20 milljarðar kr. Það er því um
80 milljörðum kr. ódýrara en borg-
arlínan en gerir nánast sama gagn.
Sparnaðinn má nota í mun hag-
kvæmari framkvæmdir við þjóðvegi
á höfuðborgarsvæðinu.
Reynslan í bílaborgum með
200.000-300.000 íbúa í BNA og Kan-
ada sýnir því miður ótvírætt að ekki
er raunhæft að byggja hrað-
vagnakerfi í sama gæðaflokki og
fyrirhuguð borgarlína. Minnihluti
þessara borga er með hrað-
vagnakerfi í samgönguáætlun og þá
yfirleitt BRT-Lite. Sem dæmi má
nefna borgina Saskatoon í Kanada,
en þar er fyrirhugað að byggja 38
km BRT-Lite-kerfi á tímabilinu
2022-2025. Einungis 3,5 km verða
með sérrými. Áætlaður stofnkostn-
aður er um 120 milljónir kanadadoll-
ara, eða um 12,5 milljarðar ISK +/-
25%. Samgönguyfirvöld þar eru
stolt af fyrirhuguðu hraðvagnakerfi
og líta á það sem hryggjarstykkið í
nútímalegum almennings-
samgöngum borgarinnar. Á vefsíðu
ÁS er nánar fjallað um BRT-Lite,
sjá hlekk neðarlega á forsíðu.
Eftir Þórarin
Hjaltason » Það blasir því við að
borgarlínan í
óbreyttri mynd er ekki
þjóðhagslega hagkvæm
og því full ástæða til að
skoða fýsileika ódýrara
hraðvagnakerfis
Þórarinn Hjaltason
Höfundur er samgönguverkfræð-
ingur og talsmaður ÁS.
thjaltason@gmail.com
Stefna áhugafólks um samgöngur fyrir alla