Morgunblaðið - 31.03.2021, Síða 44

44
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 31. MARS 2021
Ófarir gámaflutningaskipsins
Ever Given, sem stóð fast og næstum
þversum í Súezskurði í tæpa viku,
vekja grundvallarspurningar um ör-
yggi og áreiðanleika þeirrar skipa-
flutningaleiðar sem liggur um skurð-
inn. Það er með ólíkindum að 400
metra langt flutningaskip skuli á
augabragði geta raskað alþjóða-
skipaflutningum og valdið mjög dýr-
um töfum.
Skipaflutningaleiðir um heims-
höfin eru sjálft æðakerfið í hagkerfi
heimsins. Bæði Súezskurður og
Panamaskurður eru viðkvæmir
flöskuhálsar í skipaflutningum.
Hverjar yrðu afleiðingarnar ef styrj-
öld eða hryðjuverk myndu stöðva
flutninga til langframa um annan eða
báða skurðina? Þessi spurning er
kannski mest aðkallandi varðandi Sú-
ezskurð sem er í Mið-Austurlöndum
þar sem veður hafa lengi verið válynd
í stjórnmálum allt fram á þennan dag.
Skurðurinn varð iðulega bitbein þjóða
í hernaðarátökum á 20. öld.
Uppákoman með Ever Given end-
urvekur umræðu um valkosti í við-
skiptaflutningum milli Evrópu og As-
íu. Þar hljóta norðurslóðir að koma til
greina. Norðausturleiðin svokallaða
liggur milli hafna í Vestur-Evrópu og
Austur-Asíu og fer um Íshafið norð-
ur af Rússlandi. Hin leiðin er norð-
vesturleiðin sem er um erfiðari svæði
norður af Norður-Ameríku. Báðar
þessar leiðir tengja saman Kyrrahaf
og Norður-Atlants-
haf.
Með minnkandi
hafís hefur norðaust-
urleiðin komist í
sviðsljósið sem mögu-
leg skipaflutningaleið.
Minna má á að þessi
siglingaleið var notuð
með góðum árangri
fyrir nokkrum árum
til að flytja hvalkjöt
frá Íslandi til Japans.
Þó að sannað sé að
hún er fær, nema þá
kannski yfir hávet-
urinn, hefur þessi leið þó ekki náð
neinu flugi enn sem komið er að
minnsta kosti. Árlega sigla langt
undir hundrað skip þessa leið. Um-
ferðin um norðausturleiðina er nán-
ast engin samanborið við Súezskurð
en tæplega 19 þúsund skip fóru um
hann 2020.
Þetta þýðir þó ekki að afskrifa beri
norðausturleiðina. Þróunin er hröð á
alþjóðavísu, bæði í tækni og upp-
byggingu innviða. Yfirráð á flutn-
ingaleiðum fela í sér mikla tekju-
möguleika auk valda og áhrifa. Enda
hafa milliríkjadeilur og styrjaldir í
aldanna rás oftast snúist um þetta og
svo aðgengi að auðlindum.
Fari svo að siglingar og flutningar
með skipum aukist um Norður-
Íshafið mun það fela í sér áskoranir,
bæði flutningatæknilega séð, í um-
hverfismálum og á stjórnmálasviðinu
í samskiptum ríkja á milli. Talandi
um norðaustursiglingaleiðina þá
liggur hún öll með norðurströndum
Rússlands. Rússar hafa styrkt mögu-
leika sína til Íshafssigl-
inga með með smíði nýrra
og mjög öflugra ísbrjóta
til að halda siglingaleiðum
opnum.
Kínverjar hafa svo
samhliða unnið að sínum
hagsmunum með því að
bæta innviði og sam-
göngur við umheiminn til
og frá Kína með því sem
þeir hafa kallað „belti og
brú“. Síðan má heldur
ekki gleyma norðvest-
urleiðinni svokölluðu
norðan við Kanada.
Augljóst er að verði þróunin þann-
ig að vægi Íshafssiglingaleiða til
skipaflutninga aukist í náinni fram-
tíð, þá mun slíkt auka þýðingu norð-
urslóða í alþjóðasamskiptum. Svo
notuð sé ljót íslenska má segja að
hrókeringar geti orðið á hinu geó-
pólitíska taflborði.
Ísland er við farleiðirnar milli
Norður-Íshafs og Vesturlanda
beggja vegna Norður-Atlantshafs.
Við þurfum að fylgjast mjög grannt
með þróun siglinga um Íshafið. Vera
í stakk búin að standa vörð um okkar
hagsmuni, taka þátt í og freista þess
að hafa áhrif á gang mála þyki okkur
stefna í óefni. Jafnhliða eigum við að
grípa þau tækifæri sem teljast fýsi-
leg eða ásættanleg. Ekki bara með
tilliti til efnahagslegra þátta, heldur
einnig hvað viðkemur umhverfinu,
því hafa skal í huga að vistkerfi norð-
urslóða er viðkvæmt.
Eftir Magnús Þór Hafsteinsson » Ísland er við farleið-
irnar milli Norður-
Íshafs og Vesturlanda
beggja vegna Norður-
Atlantshafs.
Magnús Þór
Hafsteinsson
Höfundur er fv. alþingismaður og rit-
ari þingflokks Flokks fólksins.
Strand í skurði og norðurslóðir
Halló. Menn hafa
verið að velta fyrir sér
nafni á nýja aðalgíginn
á Reykjanesi. Nú hef
ég fundið nafnið, en
auðvitað verður það
ekki allra frekar en
margt annað sem við
Íslendingar erum svo
mikið sammála um að
vera ósammála um.
Nafnið er Gutti.
Í svona daglegu tali er það nafn á
strák sem er óttalegur gutti, stríðinn
prakkari, óútreiknanlegur fjörkálfur
sem erfitt er að henda reiður á. Og
svo getur Gutti líka látið gott af sér
leiða. Einn þekkti ég í gamla daga
sem var alltaf með pening í vasanum,
það var annað en við hinir pjakkarnir;
vorum alltaf með tóma vasa.
Og hvað skyldi nú Gutti hafa gert
til að verðskulda þessa aura í vasa
sínum? Jú, eitt dæmi um snilli Gutta
var nefnilega það að kaupmaðurinn á
horninu hjá okkur keypti flöskur af
fólki fyrir smá pening.
Þar sá hann skyndilega tækifærið.
Á kvöldin skreið hann undir girð-
inguna baka til hjá kaupmanni og stal
flöskum til að læðast með heim eða
fela annars staðar. Daginn eftir kom
hann með glerið í búðina til kaup-
manns, sem svo keypti sínar eigin
flöskur og borgaði Gutta yfir af-
greiðsluborðið í beinhörðum pen-
ingum og hann keypti svo sælgæti
handa okkur strákunum fyrir aurinn!
Auðvitað er þetta útúrdúr frá nafn-
giftinni, en ég verð þó að segja aðra
snilldarfjáröflunarsögu af honum vini
mínum.
Einn daginn bauð Gutti okkur
strákunum upp á veislu hjá kaup-
manni. Var hann í þetta sinn með
fulla vasa af peningum, ekki neitt smá
klink, heldur alvöruseðla. Splæsti
hann á okkur Coca Cola, prins póló,
Lindubuffi og bara hverju sem okkur
langaði í, hann var aldrei nískupúki
hann Gutti.
Þegar við spurðum hann um þessa
peninga gerði hann lítið úr því, fór að
tala um allt annað, um leið og hann
dró nýjan fótbolta upp úr poka sínum,
veisla í búðinni og nú á Ármannsvell-
inum, sem var auðvitað bannað að
spila á, en gerðum það samt.
Það var fyrir tilviljun þremur dög-
um síðar þegar ég var að flækjast
uppi á Hlemmi að ég
komst að fjáröflun
Gutta. Þetta var um ell-
efuleytið fyrir hádegi og
ég sé allt í einu Gutta
standa með blaðabunka
í hendinni á miðjum
Hlemmi hrópandi: Vísir!
Vísir! Fólk dreif að úr
öllum áttum og fyrr en
varði voru öll blöðin
seld.
Geng ég til Gutta og
spyr hann hvernig
standi á því að hann sé kominn með
Vísi svona snemma, blaðið komi ekki
út fyrr en klukkan eitt en nú sé hún
bara ellefu.
Ja, svaraði hann; ef þú segir eng-
um skal ég segja þér. Þar sem hann
var búinn að selja allt og orðinn
blaðalaus sagði hann mér að elta sig.
Stutt frá var stór lóð í órækt um-
kringd húsum en í einu horni lóð-
arinnar var heilmikill innpakkaður
blaðabunki í plasti, þurr og fínn eins
og nýkominn úr prentsmiðjunni.
Sjáðu þetta, gamlir „Vísirar, viltu
ekki bunka?
En nóg af þessum í bili.
Aftur að Gutta gíg. Það veit enginn
hvenær hann hættir, né hvað mikið af
kviku hann á eftir að gefa frá sér, al-
veg óútreiknanlegur. Þó vitum við að
Gutti er alger gullnáma fyrir land og
þjóð.
Eldgosið er í sjálfu sér lítið, sem
betur fer, en stórmerkilegt nátt-
úrufyrirbæri og nú þegar orðið víð-
frægt og mikil landkynning fyrir Ís-
land.
Gutti gat ekki heldur valið sér betri
stað á Reykjanesinu til að gjósa, og á
eftir að draga tugi þúsunda ferða-
manna til landsins, með mikilli gjald-
eyrisöflun í kjölfarið.
Gat ekki komið á betri tíma fyrir
pyngju þjóðarinnar. Þökkum Gutta.
Kveðja og gleðilega páska.
Eftir Jóhann L.
Helgason
Jóhann L. Helgason
» Í svona daglegu tali
er það nafn á strák
sem er óttalegur gutti,
stríðinn prakkari, óút-
reiknanlegur fjörkálfur
sem erfitt er að henda
reiður á.
Höfundur er eldri borgari.
Gutti gígur
HAGI ehf Stórhöfða 37 • 110 Reykjavík • S. 414-3700 • hagi@hagi.is • Hagi ehf HILTI
Hágæða
vinnuföt
í miklu úrvali
Sérmerkjum fyrir fyrirtæki
Verkfæri og festingar
Mikið úrval af öryggisvörum
vinnuföt fást einnig í
er stærsti fjölmiðill
landsins en
71.4%
landsmanna nota
mbl.is daglega*
*
G
a
llu
p
M
ed
ia
m
ix
–
d
a
g
le
g
d
ek
ku
n
2
0
2
0
Vissir þú
að mbl.is