Morgunblaðið - 31.03.2021, Page 46

46 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 31. MARS 2021
Kaja organic, Kalmansvellir 3, kajaorganic.com, kajaorganic@gmail.com
Hátíðar hnetusteik
Lífrænt - Vegan - Glúteinlaust
Sölustaðir: Hagkaup, Fjarðarkaup, Melabúðin, Nettó, Vegan búðin,
Fiskkompaní, Frú Lauga og Matarbúr Kaju á Akranesi
N Ý F O R M
H Ú S G A G N A V E R S L U N
Strandgötu 24 | 220 Hafnarfjörður | Sími 565 4100 | nyform.is
AYJA - K129
3ja sæta, 2ja sæta og stóll.
Margir litir af áklæði eða leðri.
Komið og skoðið úrvalið
Við hjón fluttumst í
Fossatún með já-
kvæðni í farteskinu og
einbeittan vilja til
þess að láta gott af
okkur leiða. Mislíkaði
þegar veiðifélagið sem
við erum skylduð til
að vera í ákvað að
standa að óeðlilegri
samkeppni við upp-
byggingarstarf okkar.
Málið fékk ekki lausn
innan félagsins en Hæstiréttur
dæmdi okkur í vil. Í kjölfarið héld-
um við ótrauð áfram uppbyggingu
og fjárfestum í fasteignum og inn-
réttingum í Fossatúni fyrir
98.881.104 kr. á árunum 2014-2016,
fyrir utan markaðssetningu og
vinnutíma okkar. Svo byrjaði ball-
ið. Alþingi tók sig til og gerði laga-
breytingu gagngert til að ógilda
niðurstöðu Hæstaréttar Íslands í
máli okkar. Hægt er að kynna sér
ferlið á: www.sveitasaga.com.
Aðkoma Alþingis byggðist á
órökréttri gamaldags hugsun um
að veiðihús sé húsakostur á land-
búnaðarsvæði, að bændur þurfi að
þjónusta veiðimenn og að eðlilegt
sé að þeir geti náð sér í auka-
tekjur með því leigja húsakostinn
út utan veiðitímans. Úrelt sjón-
armið sem fellur ekki að umhverfi
og aðstæðum nútímans.
Afar takmarkaðir gistimögu-
leikar til sveita voru meginástæða
þess að upp úr miðri síðustu öld
var húsnæði byggt til hóflegrar
þjónustu við veiðimenn á veiðitíma.
Samkvæmt orðabók er veiðihús
skýli. Aðstæður hafa gjörbreyst;
gisti- og veitingamöguleikar á
landsbyggðinni eru fjölbreyttir og
fólk alvant að skipuleggja ferðir
sínar og uppihald. App fyrir flest.
Gistirekstur á landsbyggðinni er
vandasamur og þegar best gefur
eins og metárið 2018 var tap gisti-
og veitingastaða á Vesturlandi
5,4% af veltu, samkvæmt úttekt
KPMG. Það er því villandi að láta
að því liggja að hægt sé að skapa
aukatekjur með því að stunda al-
mennan rekstur utan veiðitímans.
Miklu líklegra er að veitinga- og
gistirekstri utan háannar fylgi við-
bótarfjárfesting og rekstrarlegt
tap fyrir veiðifélög.
Bændur þurfa ekki
lengur að fjárfesta í
aðstöðu til þess að
þjónusta veiðimenn,
slíkt er valkostur en
ekki nauðsyn. Veiði-
hús er ekki til sem
sérstök rekstrareining
hjá Ísat (Íslenskri at-
vinnuflokkun). Veiði-
félög eru eins og hús-
félög fyrir
fjölbýlishús; vett-
vangur þröngt skil-
greindra sameiginlegra hagsmuna.
Húsfélagið á ekki fjölbýlishúsið
heldur fer hver íbúðareigandi með
sinn eignarrétt, hlutdeild í heild-
inni og minnihlutavernd er virk.
Veiðifélög eiga ekki veiðihús, held-
ur landeigendur ársvæðis í hlutfalli
arðskrár.
Áður fyrr gátu veiðifélög reist
húsakost á landbúnaðarsvæði og
haft þar uppi þjónustu við veiði-
menn án rekstrarleyfis. Ekki er
annað að skilja á vinnubrögðum
Alþingis en þingmenn haldi að
þetta sé enn staðan. Veiðihúsið
„okkar“ við Grímsá, ásamt flestum
veiðihúsum landsins, uppfyllir ekki
lagakröfur um rekstrarleyfi. Sam-
keppnisumhverfið er óeðlilegt.
Um útgáfu rekstrarleyfa fyrir
veitingastaði, gististaði og
skemmtanahald gilda lög nr. 85/
2007, ásamt breytingum síðar.
Ætli veiðifélög sér að standa að
slíkum rekstri verður að sækja um
leyfi á grundvelli laganna. Inni-
faldar eru margvíslegar kvaðir og
ekki síst sú að reksturinn sé stað-
settur á þar til greindu deiliskipu-
lögðu verslunar- og þjónustusvæði,
sem er hluti af aðalskipulagi við-
komandi sveitafélags. Þetta þýðir
að veiðifélög sem standa að veit-
inga- og gistirekstri eiga að gera
það á sömu forsendum og með
sams konar rekstrarleyfi og aðrir
sem slíkan rekstur stunda. Vegna
meðhöndlunar Alþingis og sveitar-
félaga er sú samt ekki raunin. Vilji
veiðifélög standa að heils-
árssamkeppnisrekstri í veitinga-
og gistiþjónustu á grundvelli laga
um rekstrarleyfi er eðlilegast að
slíkt sé háð valkvæðri þátttöku fé-
lagsmanna og rekstrarlegum að-
skilnaði frá forsendum skyldu-
aðildar, þ.e. fiskrækt og sjálf-
bærni. Að skylda aðildarfélaga
veiðifélaga til þátttöku í almennum
samkeppnisrekstri samræmist ekki
markmiðum lax- og silungs-
veiðilaganna.
Tengdafaðir minn heitinn sagði
mér frá þegar hann var í sveit sem
strákur í Miðfirði. Allt sumarið var
lax á borðum, nánast daglega.
Heimilisfólk var búið að fá nóg af
þessum annars ágæta mat og
kvartaði hvert í annað um eins-
leitni kostsins. Þegar hundurinn á
heimilinu heyrði hvískrað orðið lax
hljóp hann út og ældi. Það eru 20
ár síðan við keyptum Fossatún og
15 þeirra hafa snúist um vesen í
kringum lax- og silungsveiðilögin.
Þau hafa yfirtekið tilveru okkar og
skapað mikinn fjárhagslegan
kostnað. Það skyldi engan undra
að ég sé búinn að fá nóg af lax- og
silungsveiðilögunum og löggjafa
sem hlýðir áherslum hags-
munaaðila gagnrýnislaust. Útvíkk-
un á hlutverkum skylduaðild-
arfélags leiðir til þess að gengið er
á einstaklingsbundin eignarréttindi
og kippt burtu þeim stoðum sem
eru forsendur skylduaðildar.
Mér sýnist búið að sovétvæða
veiðifélög og samtök þeirra á Ís-
landi. Þau orðin miðstýrt sjálfbært
kommissaraveldi. Við Fossatúns-
hjón metum mikils þau mannrétt-
indi sem Hæstiréttur kvað á um
okkur til handa í dómi sínum. Lög-
gjafinn brást við í taumi kommiss-
ara til að svipta okkur réttind-
unum. Við látum ekki segjast. Fólk
með vesen. Ég hugsa til hundsins
og segi eins og listaskáldið forðum:
Afsakið meðan ég æli!
Eftir Steinar Berg » Veiðifélög sem
standa að veitinga-
og gistirekstri eiga
að gera það á sömu
forsendum og með
sams konar rekstr-
arleyfi og aðrir sem
slíkan rekstur stunda.
Steinar Berg
Höfundur er ferðaþjónustubóndi.
steinar@fossatun.is
Mannréttindi eru vesen
Um þessar mundir
og áður hefur gustað
allhressilega um
Lilju, ráðherra
mennta- og menning-
armála, augljóslega
fyrir frekju, hroka og
óbilgirni. Þorsteinn
Sæmundsson, þing-
maður Miðflokksins,
fer vel yfir framkomu
Lilju í pistli í
Morgunblaðinu fyrir
stuttu, gagnvart konu sem leitaði
réttar síns í jafnréttismáli sem
snerist um ráðningu ráðuneyt-
isstjóra í ráðuneyti Lilju, en sá
sem varð fyrir valinu er flokks-
bróðir Lilju. Úrskurður kæru-
nefndar og héraðsdóms staðfesti að
Lilja ráðherra hefði brotið jafnrétt-
islög en lét sér ekki segjast þó hún
hafi tapað málinu og áfrýjaði til
Landsréttar og skákar í því skjól-
inu að Landsréttur úrskurði ekki í
málinu fyrr en eftir kosningar í
haust. Þvílík framkoma, hroki og
vanvirðing gagnvart einstaklingi
sem leitar réttar síns og lýsir aug-
ljóslega mikilli fyrirlitningu á lýð-
ræðinu sem þegnar landsins eiga
ekki að þurfa að búa við. Einnig
kom leiðarahöfundur Fréttablaðs-
ins, Jón Þórisson, inn á þetta mál í
skrifum og lýsir ótrúlegum við-
brögðum Lilju ráðherra í málinu
og furðar sig á því að eftir að rök-
studdur dómur í málinu féll, þar
sem kröfu Lilju ráðherra var hafn-
að, skuli hún ekki vera maður að
meiri og biðja afsökunar og komast
frá málinu með reisn. Nei, auðvitað
var það ekki í anda Lilju ráðherra
þó svo að hún sé líka með allt nið-
ur um sig í skólamálum unglinga.
Samskipti mín við
Lilju ráðherra
Framangreint vekur upp hjá
mér fyrri samskipti mín við Lilju
ráðherra en svo er mál með vexti
að ég á ágæta byggingarlóð á góð-
um stað í innbænum á Akureyri en
Minjastofnun, sem heyrir undir
ráðuneyti Lilju stöðvaði fram-
kvæmdir á lóðinni vegna ætlaðra
fornminja sem áttu þar að leynast.
Virtur sagnfræðingur, Jón Hjalta-
son, sem skrifað hefur sögu Ak-
ureyrar allt frá árinu 890 eftir
vandlegar athuganir á sögu inn-
bæjarins, skrifaði vandaða og
óyggjandi greinargerð í tólf liðum
þar sem hann fullyrti 99% að engar
fornminjar væri að finna í lóðinni
og stóðu þar orð gegn orðum
Minjastofnunar. Einnig er í bókinni
„Akureyri, fjaran og innbærinn“,
þar sem kemur að útgáfu hinn virti
arkitekt Hjörleifur
Stefánsson, og fjallar
um uppbyggingu húsa
á lóðum í innbænum,
hvergi minnst á forn-
minjar. Þá má einnig
minnast þess að grafið
hafði verið í lóð u.þ.b.
100 metrum norðan við
lóð mína og enn fund-
ust engar fornminjar
og var þetta óskilj-
anlegt flopp, sem kost-
aði mig milljónir króna
og Lilja ráðherra
hunsaði beiðni mína um aðstoð.
Kostnaður við uppgröftinn í lóð
minni átti að kosta fleiri hundruð
milljónir króna skv. tölvupósti sem
fornleifafræðingur sendi mér. Nú
voru góð ráð dýr því Bjarni fjár-
málaráðherra heldur mér og öðrum
ellilífeyrisþegum í þúsunda tali á
launum sem duga ekki til nauð-
þurfta. En þar sem ég er ekki
fæddur með dúsín af silfurskeiðum
í kjaftinum og vanur að bjarga mér
fór ég í stórátak og tókst að nurla
saman á fimm árum nálægt því
sem dygði fyrir uppgreftrinum eft-
ir fornminjum, sem svo engar
fundust. Ja, ekki er öll vitleysan
eins.
Að lokum verð ég að minnast á
samskipti mín við Lilju ráðherra
því í bjartsýniskasti bað ég hana
um aðstoð svo ég gæti hafist handa
við framkvæmdir á lóð minni og
losnað við kvöð Minjastofnunar, en
allt kom fyrir ekki. Fyrir utan að
ég hitti Lilju persónulega hér norð-
ur á Akureyri átti ég ótal símtöl og
bréfasendingar þar sem ég sendi
tilheyrandi gögn og einnig sendi ég
gögn með greinargerð sagnfræð-
ingsins Jóns Hjaltasonar heim til
hennar, en allt kom fyrir ekki og
ég sat uppi með milljóna tjón
vegna tafa sem ég varð fyrir.
Seinna velti ég því fyrir mér að
e.t.v. hefði það komið niður á mér
að ég hafði sagt mig úr Framsókn-
arflokknum þar sem ég hafði verið
félagi í um 40 ár, hvað á ég að
halda, þar sem Lilja virðist óút-
reiknanleg, en mér hafði bara ekki
hugnast að vera undir formennsku
Sigurðar Inga.
Gustar um
ráðherra
Eftir Hjörleif
Hallgríms
Hjörleif ur
Hallgríms
» Gustað hefur
rækilega um
Lilju, mennta- og
menningarmálaráð-
herra, og virðist ekki
að ósekju og a.m.k. á ég
ekki góðar minningar.
Höfundur er eldri borgari á Akureyri.