Bændablaðið - 24.06.2021, Blaðsíða 47

Bændablaðið | Fimmtudagur 24. júní 2021 47
Þegar maður fer ðast um
landið ber stundum fyr ir augu
manns af þjóðveginum löngu
aflögð landbúnaðar tæki, bílar,
dráttarvélar og vinnuvélar af
ýmsu tagi á stöðum sem oft eru
nefndir „ bílakir kj ugar ðar “ .
Vissulega má sjá í sumum af
þessum „ kirkjugörðum“ vel upp
raðaðar fornminjar um ýmiss
konar vinnutæki fyrr i ára, en því
miður er oftar en ekki þarna drasl
sem engum er til sóma og er bara
að grotna niður.
Af þeim „bílakirkjugörðum“
sem ég hef gengið um og skoðað
vil ég meina að á bilinu 80-90%
sé ónýtt drasl sem ekki verður
bjargað og væri betur komið í
endurvinnslu málma. Nokkur
samgöngusöfn, búnaðarsöfn og
dráttarvélasöfn af ýmsu tagi má
finna víða á landsbyggðinni, söfn
sem mikið er lagt í að laða að gesti.
Við sum af þessum söfnum mætti
taka hressilega til í næsta nágrenni.
Víða er þar „drasl sem aldrei verður
bjargað“ og söfnunum ekki til sóma.
Að hægja á niðurbroti er hægt
með umhverfisvænum efnum
Suma hluti þarf einfaldlega að
varðveita og ótrúlegustu ryðhrúgur
er hægt að gera upp þannig að þeir
líti út nánast eins og nýir. Þangað
til að tími gefst til að fara í að gera
upp gamla ryðgaða hlutinn þarf að
verja hann gagnvart áframhaldandi
niðurbroti.
Til eru efni sem eru minna
skaðleg náttúrunni en önnur sem
unnin og gerð eru úr náttúrulegum
efnum samanber efni sem er gott
ryðvarnarefni og er unnið úr
ullarfitu úr sauðfé.
Þarna er ég að vísa til smurefnis
sem nefnist Fluid Film (hef skrifað
áður um þetta efni hér sem gott
smurefni og ryðvarnarefni). Sjálfur
nota ég þetta efni mikið og hef
góða reynslu af efninu, bæði sem
smurefni og til að ryðverja hluti.
Sem dæmi þá setti ég Fluid
Film efni á helming af ómáluðu
járnstykki sem stóð úti og ári seinna
mátti greinilega sjá hvar efnið var
og hvar ekki.
Gamli bíllinn þarf
ryðvörn, ást og umhyggju
Því miður fyrir okkur sem búum
í þéttbýliskjörnum þá eru götur
saltaðar meira en góðu hófi gegnir
í hálkutíð á veturna og saltið verður
af saltpækli sem smýgur inn um
allt á bílunum þegar við keyrum
þá á veturna. Þetta er ekki til að
auka endinguna á gömlum bílum,
sérstaklega þeim bílum sem ekki
eru ryðvarðir þegar þeir eru nýir.
Marga nýja bíla þarf sá sem
þá kaupir að ryðverja sjálfur og
endurryðverja eftir nokkurra ára
notkun. Mörg dæmi hef ég séð á
tiltölulega nýjum bílum (3-7 ára
bílum) að undirvagninn sérstaklega
er svo ryðgaður að skipta þarf
út nánast öllu sem kemur að
bremsubúnaði. Bremsubúnaður
í flestum bílum er sérstaklega
viðkvæmur fyrir salti þar sem
bremsur hitna og kólna á víxl og það
eru kjöraðstæður fyrir ryðmyndun.
Fyrir rúmum fjórum árum keypti
ég 2003 árgerðina af sendibíl sem
var að hálfu búið að breyta í húsbíl.
Ég kláraði breytinguna og skráði
bílinn sem húsbíl, en nota hann
nánast daglega til og frá vinnu.
Til að halda bílnum „þokkalega“
útlítandi þarf ég að bletta hann
reglulega og alltaf að vera á verði
gagnvart ryðmyndun. Með því að
pússa, grunna og bletta í lakkið og
mála yfir með glæru er hægt að halda
þessum 18 ára bíl „ fjarskafríðum“ í
einhver ár í viðbót og undirvagninn
fær reglulega Fluid Film.
Mörg söfn gamalla hluta fyllilega
þess virði að heimsækja og skoða
Samgöngusöfn á borð við Ysta-
fellssafnið, safnið í Skagafirði,
Skógum, Hvanneyri og fleiri eru
fyllilega þess virði að skoða, en á
flestum þessum söfnum má finna
hluti sem voru ein ryðhrúga fyrir
uppgerð, en eru nú flottir sýningar-
gripir.
Nýlega opnaði Mótorhjólasafnið
á Akureyri sýningu um Snigil #1,
Hilmar Lútersson, sem hefur gert
upp tugi mótorhjóla. Flest þessara
uppgerðu mótorhjóla og skellinaðra
sem hann hefur gert upp síðustu 35
árin voru svo miklar ryðhrúgur þegar
hann fékk gripina að ekki nokkrum
manni hefði dottið í hug að reyna
uppgerð. Þetta eru flottir sýningar-
gripir í dag.
ÖRYGGI – HEILSA – UMHVERFI
KROSSGÁTA Bændablaðsins
Lausn á krossgátu í síðasta blaði
Hjörtur L. Jónsson
liklegur@internet.is
STREYMI
ATLÖGU
PYLSA
GÓLA
SAM-
ÞYKKJA
ERFIÐI
HJÁLP-
RÆÐI
VAÐALL
MÁLMUR
EYGIR
AUKASÓL
UM-
KRINGJA
ÓSKUNDI
TRUFLA
FYRIRBOÐI
VERKFALL
EYJA
Í ASÍU
SENDIST
VITLEYSU
MIS-
VIRÐING
TVEIR EINS
ÓNÁÐA
RASKSKÁI
KRAÐAK
YFIR-
BRAGÐ
VOPN
NÓTA
NÁLEGA
DÖKKT VESSA
TÍÐKA
REIÐI
VISTA
LEIKUR
SAMTÖK
HUGSÝNN
HNÍFUR
MÓK
SÓMI
SPLÆST
ÚTSTÁELSI
UNDIREINS
BORG
SLEPPA
PANTA
YFIRTAKA
SKAMMA
EFTIRSÓKN
HYGGJA
FRÁBÆR
VÍK
TVEIR EINS
ÞEI
ÞJAPPA
STREÐ
FORIR
TVEIR EINS
STÚTUR
EIN-
HVERJIR
GEÐ-
VONSKA
JURT
FÝLDUR
SKIPAST
H
Ö
F
U
N
D
U
R
B
H
•
B
R
A
G
I@
T
H
IS
.I
S
•
K
R
O
S
S
G
A
T
U
R
.G
A
T
U
R
.N
E
T
154
BEYGÐU
BUNGA V ALLUR Ó
FLÆKJA
DYGGUR R LITÞROTA
SHÁÐUR K I L Y R T U R FRÍR
P
SKJÓÐA
ÓLAG O K I HAR-MÓNÍUM O R G E L
IB L U
ÚLDNA
GNÆFA F Ú L N A
L
EINBLÍNA
UM-
HVERFIS S T A R A PÁLL U
G GJÓSA
DUNDAR
AFBROT B A U K A R ROSI
TVEIR EINS
FÍNIRÍ S S
SJÓNOPLEIKA
L
TVEIR EINS
DANGL
DILLA
N
O S S A
TVEIR EINS
RÍKI Í
AFRÍKU R R SLYS Ó H A P P ILSKÓRH
S P Ö N G GJALDA I N N A
GÁLEYSI
SPOTTAR R A SKAMBUR
D Ú K K A KLIÐUR N
SKRÆLA
BYLGJAN A F H Ý Ð A
LEIKFANG
VEGSEMD
R A ÞRAUT-SEIGJU
KORN
HORFT B Y G G
MÁLREIF
DIGRAST R Æ Ð I NÆ
Y
VELÚR
GEYSAST F L O S
EFTIR-
TEKJA
SKARK Á G Ó Ð I
KRÚSI-
DÚLLUR D
K V E I N
PARTI
ÓHLJÓÐI B R O T I
TÓNN
RENGJA F AEMJAN
K A S T FJAR-STÆÐA Ó R A R
KEIP
TVÍHLJÓÐI R E L L
VARP
RIBBALDI
U
R
S
A
T
U
I
Ð
BÓKA
E
P
I
A
K
N
VESÆLAR
T
A
A
U
ROTA
M
F
A
Ú
R
IR
TRÉ
H
Ö
F
U
N
D
U
R
B
H
•
B
R
A
G
I@
T
H
IS
.I
S
•
K
R
O
S
S
G
A
T
U
R
.G
A
T
U
R
.N
E
T
153
Ryðgað „drasl“ er fyrir sumum gull en flestum lítið augnayndi
Hilmar Lútersson, Snigill 1, við opnun sýningarinnar á verkum sínum á
Mótorhjólasafninu á Akureyri.
Pússa, grunna, mála. Ætti að vera til friðs næstu 6 mánuði.
HÁ verslun ehf tók við umboði Husqvarna byggingavörum
á Íslandi þann 11. júní.
• Steinsagir
• Kjarnaborvélar
• Jarðvegsþjöppur
• Sagarblöð
• Kjarnaborar
Víkurhvarfi 4
203 Kópavogur
Opið mán. - fös. kl. 8-17.
S. 588-0028
haverslun.is
Husqvarna Construction Products
Þjónustuverkstæði og varahlutir