Morgunblaðið - 10.06.2021, Síða 24

Uppbygging Þegar aftur sljákkaði í gosinu fór nýrunnið hraunið að storkna utan á gígnum og þannig byggja hann
upp. Eins og þeir sem fylgjast með vefmyndavélum vita hefur oft brotnað úr gígbarminum ofan í gíginn.
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Eldgosið í Geldingadölum er stór-
kostlegt sjónarspil eins og Árni
Sæberg, ljósmyndari Morg-
unblaðsins, og samferðamenn
hans urðu vitni að á dögunum.
Flogið var með þyrlu Norðurflugs
og lent á óbrynnishólma gegnt
eldgígnum. Þangað kemst enginn
lengur nema fljúgandi. Nýrunnið
hraun umlykur hæðina á alla
vegu.
Þótt viðdvölin væri ekki nema
15-20 mínútur fengu þau að sjá
tvær goshrinur. Fyrst fór hraun
að seytla yfir gígbrúnina þar sem
hún er lægst og svo hækkaði í uns
hraunið vall í stríðum straumum
yfir gígbarminn þegar goshrinan
náði hámarki og háir kvikustrók-
ar stigu upp úr gígnum.
Breyttur taktur í gosinu
Hægfara breytingar hafa orðið
á óróahviðum sem fylgja gos-
virkninni í Geldingadölum eftir
því sem lengra hefur liðið frá
upphafi gossins. Þær sjást vel á
tromluritum jarðskjálftamæla sem
skrá ótrúlega háttbundna hrynj-
andi eldgossins.
Páll Einarsson, jarðeðlifræð-
ingur og prófessor emeritus við
HÍ, segir að hegðun gossins hafi
alveg breyst 2. maí og gosið orðið
allt öðru vísi en það var fram að
því. Þótt óróahviðurnar hafi
breyst virðist hraunflæðið ekkert
hafa minnkað heldur mögulega
aukist eitthvað.
„Takturinn er að hægjast og
tíminn á milli goshrinanna hefur
lengst,“ segir Páll. Hann segir að
fyrstu dagana í sögu gossins hafi
ein lota, það er goshrina og
goshlé, tekið 7½ mínútu. Svo
hægði á og nú er hver lota 13-15
mínútur eða tvöfalt lengri en
fyrst. Á sama tíma hefur hver
goshrina styst og orðið miklu
minni hluti af heildartíma lot-
unnar en var. Ljóst er að óróinn
fylgir goshviðunum og tengist því
aðfærslukerfi kvikunnar.
Páll segir að eldgosið sé lítið og
rólegt en tilkomumikið ásýndar. Í
flestum gosum sé kvikustreymið
miklu meira en þetta. Hann segir
ekki ljóst hve mikið komi upp í
gusunum og svo hve mikil kvika
streymir upp einhvers staðar utan
sjónsviðs. Það sjáist vel t.d. í
Geldingadölum að þar hækkar
hraunið jafnt og þétt þótt ekki
sjáist mikið á yfirborðinu.
Ekki hefur viðrað til töku á
loftmyndum vegna veðurs á gos-
svæðinu og því lágu ekki fyrir
nýjar mælingar á hraunrennslinu
í gær.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Hámarkið Hraunkvikan gusaðist upp úr gígnum og stór kvikustrókur reis þegar goshviðan náði hámarki. Finna
mátti að jörðin bifaðist undir fótum viðstaddra þegar mest gekk á. Töluverður dynur fylgdi gosinu.
Hraunelfur Úti á hraunbreiðunni opnaðist hraunelfur sem sýndi hvað leyndist undir yfirborðinu. Undan storknaðri skelinni rann bráðin kvika sem breiddi sig yfir hraunið og storknaði þar.
Byrjunin Ný goshrina hófst með því að hraun fór að seytla yfir gígbarminn
og myndaði lítinn hraunfoss. Svo færðist heldur betur fjör í leikinn.
Eldgosið sí-
breytilegt og
kemur á óvart
- Breyttur taktur í hrynjandi gos-
virkninnar kemur vel fram á mælum
24 FRÉTTIRinnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. JÚNÍ 2021