Skólablaðið - 15.11.1977, Qupperneq 2

EDITOR DICIT:
APAR MEÐ SÉRMENNTUN!
Um markmið og tailgang skóla hefur oft verið
deilt og sitt sýnist hverjum. I tækniþjóðfélagi
nútíðar er það eitt óumdeilt, að skóli eigi að
þjóna samfélaginu með því að útskrifa sérmenntað
vinnulið, til að unnt megi reynast að viðhalda
þeim Xífsháttum, sem tæknivætt þjóðfélag hefur
og getur boðið upp á.
Menntaskólar eru að því leyti óháðari þess-
ari kröfu samfélagsins, heldur en háskólar, að
þeirra er ekki beinlínis að útskrifa sérmenntun.
Verksvið þeirra ætti því að beinast meira að
öðrum þörfum samfélagsins, en raun er á. Maður-
inn lifir ekki á brauði einu saman.
I>að hefur hins vegar sýnt sig, að mennta-
skólar hafa nánast afneitað þessu verksviði og,
eins og fyrr, lagt megináherslu á nám, sem í
mörgum tilfellum er úrelt og kemur lítt að notum
eftir stúdentspróf. i,Að þroska er hlutverk mennta
skóla" segja fræðingarnir. Og samt er ekki gert
ráð fyrir félagslífi í þessum skólum, að minnsta
kosti ekki innan fangelsismúra stundartöflunnar.
Og hvað áttum við nú aftur að gera við laugar-
dagana? Ég spyr, eins og fávís kona: Er félags-
líf þá ekki þroskandi? Hvað með latínuna?
Mig grunar að mikið af misbrestum þjóðfélagS'
ins megi, beint eða óbeint, rekja til óþroskaðrar
félagsvitundar. „Vinna" er heróp jafnt sem deyfi-
lyf alls þorra manna. Og t;ðmarúm tilverunnar eru
fyllt, annaðhvort með meiri vinnu eða brennivíns-
gutli - ásamt einstaka bíóferð... Eða, hverjar
eru tómstundaiðjur landans? óneitanlega hlýtur að
koma í ljós, að þær eru harla einhæfar og hjá
allt of mörgum byggist tilveran einmitt á þessum
tveim þáttum: Að vinna og að drekka um helgar.
Margir ágætir menn, „sigldir og ekki sigldir",
hafa kvartað yfir þessari einhæfu menningu. Kvart-
að yfir bæjardeyfð og þar fram eftir gö.tunum.
Þeirra á meðal Hrafn Gunnlaugsson, rithöfundur og
og altmúgligmann, sem „vill fá bjórinn". Hrafn
krefst þess, sem hlýtur að teljast sjálfsagt í
lýðræðisríki, að einhverjir sjálfskipaðlr lífs-
háttafræðingar hætti að „hafa vit fyrir og vita
betur" en þjóðin. Ennfremur telur Hrafn, að
bjórinn muni lífga upp á bæinn. Jafnvel svo mikið
telur hann, að einbúar þessarar borgar muni fara
að gjóta augunum til náungans, laumulega í
fyrstu - en að lokum muni svo fara, að menn komi
saman yfir ölkrús að kvöldlagi og gerist andleg-
ir, kyrji jafnvel gleðivísur.
'Ekki skal ég leggja nein lóð á vogarskál
bjórumræðunnar, né giska á, hvert gagn yrði af
bjórnum hingað komnum, en hinu er ekki að neita
að hálf þykir mér bjórinn vera ódýr lausn á fél-
agslegum, eða ætti ég að segja ófélagslegum,
vandamálum þjóðarinnar. Það þarf meira en ölkrús,
til að granda kaldranalegum og einhæfum lífs-
venjum okkar Islendinga. Það þarf að gera fólki
ljóst, að lífið býður upp á fleira en vinnu og
alkóhól. Og hvar er betra að byrja en einmitt í
menntaskólunum? Ef að líkum lætur verða mennta-
skólanemendur ráðandi afl í þjóðfélaginu eftir
háskó.lanám, og geta þá haft þau áhrif á gang
mála, sem heillavænleg kunna að verða ófélagsleg-
um frónbúum.
Vissulega er sérmenntun nauðsynleg og auð-
vitað verða menntaskólar að þjóna þörfum hennar,
að einhverju leyti - en hún ætti ekki að vera
takmark í sjálfu sér. Jafnvel öpum hefur verið
kennt að stjórna flóknustu vélasamstæðum, sbr.
geimflaugar; þeir þrýsta á ákveðna hnappa. í
órofa mælaborði og við það gefur maskínan frá
sér þægilegt bíp-hljóð og apamir fá að launum
sætindi. Það er einmitt þetta bíp-hljóð, sem
viðkomandi yfirvöld eru af óvitaskap að sækjast
eftir, að því er virðist: AÐ GERA OKKUR AÐ ÖPUM
MEÐ SÉRMENNTUN.
Þjóðfélagskerfi okkar er nauðsynlegt að
þegnar þess séu þroskaðir og ábyrglr. Lýðræði,
þetta krefjandi hugtak er og hefur aldrei verið
sjálfsagður hlutur; það þarf að hlúa að því.
Eða, eins og einhver orðaði það: Það krefst
mikils aðhalds, eins og flókin vél og sérbland-
aðrar olíu, til að gangurinn haldist mjúkur eins
og Léparðagangur, hljóður eins og draumur; vak-
andi gagnrýni allra sem í hlut eiga.
Allt frá því að ég undirritaður komst til
vits (ath. umdeilt atriði) og ára, hef ég verið
því fylgjandi að hver einstaklingur nyti mennta-
skólagöngu - helst hvert mannsbam. 1 skóla, sem
miðast ekki einvörðungu við að undirbúa frekara
nám, heldur legði megináherslu á umræðu og þroska
ásamt því að veita alhliða þekkingu.
Ég hefi nú fallið frá þeirri óskhyggju.
Hversvegna? Ekki vegna þess að það væri efnahags-
lega erfitt fyrir smáa þjóð með mikið vegakerfi,
heldur vegna hins, að fyrir einstakling, sem
ekki hyggur á langskólanám er menntaskólavist,
eins og hún er framin í dag, nánast fjögurra ára
tímasóun , fjögurra ára eftirsókn eftir lítils-
nýtu plaggi árituðu: Stúdent.
Þá er fyrsta tölublaðið komið út. Loksins,
kunna sumir að hrópa. Ýmsir erfiðleikar ullu því
að blaðið er ekki fyrr á ferð en raun ber vitni.
En blaðið er efnismikið. Mér skilst að það slái
fyrra blaðsíðumet út, sem var 32 blaðs. því að
þetta þekur 36. Mikið hefur verið lagt í að blað-
ið yrði hið menningarlegasta en jafnframt skemmti-
legt aflestrar. Hvort það hefur tekist verður þú
að dæma um sjálfur, lesandi góður. Of langt mál
yrði að fara út í vangaveltur varðandi efni
blaðsins. Aðeins langar mig þó að minnast á þýð-
ingu Egils ó. Helgasonar á kvæði T.S.Eliots
„Eyðilandinu", því að hér er um bókmenntalegan
viðburð að ræða, alla vega innan M.R. Þetta er
í fyrsta sinn, sem kvæðið birtist í heild sinni
á íslensku. Kvæðið er talið það sem hæst ber
af tuttugustu aldar kveðskap, af þeim sem þekkja
til. Og má áhrifum þess á ljóðagerð líkja við
áhrif ódysseifskviðu Joyce á skáldsagnagerð aldan
innar.
„Leiksvið" Hallgrims H. Helgasonar, verð-
launahafa fyrir smásögu í Listakeppninni (sjá
bls. 5) er blrt í heild sinni. Fyrri hluti sSgnx
sögunnar, sá sem verðlaunaður var, birtist reynd-
ar í síðasta tölublaði siðasta skólaárs. Þótti
ófært að helminga söguna vegna þess að fáir hafa
undir höndum fyrri hlutann.
Eins og blaðið vonandi ber ekki með sér
hrjáði teikningaskortur ritnefndarmeðlimi. Er
það von ritnefndarmeðlima, að drátthagir menn
aumki sig yfir Skólablaðlð og sendi þeim afurðir-
sínar.
Guðmundur Karl.
Skólablaðið l.tbl. 53,árgangur.
Ritstjóri: Guðmundur Karl Guðmundsson
Ritnefnd: Hrafn Þorgeirssson.
Illugi Jökulsson.
Kristín Jónasdóttir.
Kristján F. Magnús.
Opin ritnefnd: Egill ó. Helgason.
Jón B. Guðlaugsson.
Þórhallur Eyþórsson.
Efni: Guðni Bragason.
Agúst G. Gylfason.
Sturla Sigurjónsson.
Ragnheiður G. Jónsdóttir.
Hilmar Oddsson.
Hallgrímur H. Helgason.
Gunnar Hrafnsson.
Egill Ó. Helgason.
Þórhallur Eyþórsson.
Ölafur G. Kristjánsson.
Henri Joél.
Kristin Jónasdóttir.
Helga Jónsdóttir.
Pálmi Guðmundsson.
Amlóði.
Jón B. Guðlaugsson.
Stefán Kristjénsson.
Sigurður Thoroddsen.
Hrafn Þorgeirsson.
Illugi Jökulsson.
Uppsetning: Illugi Jökulsson.
Olga Harðardóttir.
Hrafn Þorgeirsson.
Þórhallur Eyþórsson.
Kristján Franklín Magnús.
Kristín Jónasdóttir
Egill Ó. Helgason.
Guðmundur Karl.
Forsiða: Gunnar Amason.
Teikningar: Gunnar Amason.
Ljósmyndir: Arni Geirsson.
Skúli Gautason,
og fleiri.
Abyrgðarmaður: Jón S. Guðmundsson.
Utgefandi: Skólafélag M.R.
Filmu- og plötugerð: Repró.
Prentun: Formprent.
Þessir aðilar stvrktu blaðið^
2665-3681, Lækjargötu 6.
Nesco h/f, Laugavegi.
<^ASAFN*^
i'iÉi ié'. /
/
áS&Ó/.AHOr