Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2002, Page 45

Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2002, Page 45
Skrúður og landnáni á Austfjörðum góðu samræmi við tvöfalda staðal- lengd (þ.e. þvermálslengd) úr rann- sókn Húnaþings. Eftir það varð ekki hjá því komist að reyna kryija rnálið til mergjar. Hér er að vísu ekki um að ræða fjarlægð milli höf- uðbóla landnámsmanna, en þá vaknar spurningin hvort ekki megi eins hafa bústaði vætta á borð við Skrúðsbóndann í kerfinu. Megin- tiigátan hlýtur þó að vera sú að á Austijörðum sé að finna hliðstætt kerfí við samsíðung Húnaþings, og prófunin felst í því að kanna hvort landnámsbyggðin falli að þessum vísbendingum. Landnám á fjörðunum Akveðinn kafli Landnámabókar er kenndur við fræðaþulinn Kolskegg og hefst svo: „Nú hefur Kolskeggur fyrir sagt héðan frá um landnám.“ Þessi kafli nær frá Húsa- vík sunnan Borgarfjarðar eystri og suður um Austfirðina. Þessar frásagnir bera ákveðið höfundareinkenni og eru yfirleitt stuttorðar. Vegna þessa má vonast til að nokkuð samræmi sé í heimildagildi land- námslýsinganna á svæðinu og að sögumað- ur hafi viljað halda sig við það sem hann taldi vera staðreyndir. Staðsetning land- námsbæja og landnámsmörk eru sýnd á kortinu á næstu síðu, og er einkum farið eftir forsögn Haraldar Matthíasarsonar (Landið og Landnáma, 1982). Lítum fyrst til landnámsmanna á svæð- inu nærri Skrúði. Krumur hét sá sem nam ysta hluta skagans milli Reyðarfjarðar og Fáskrúðsijarðar. Sérstaklega er tekið fram að hann hafi numið Hafranes, og má svo skilja að þar hafi hann búið. Þá er einnig tekið fram að hann hafi numið „Skrúðey og aðrar úteyjar.“ Það er býsna óvenjulegt að á smáeyjar sé minnst í Landnámu, svo ætla Kjarni þeirrar flatarmálsmyndar sem fi-am kom í rannsókn á landnámsbyggð Húnaþings. Fjórir merkir landnámsbœir mynda horn í samsíðungi sem er settur saman úr rétthyrndum þríhyrningum með hliðar í hlutfollum 3,4 og 5 (Pýþagórasar- þríhyrningur). Þetta eru bœirnir Reykir í Miðfirði, Hof í Vatnsdal, Móberg í Langadal og Vestur- hópshólar. Fjarlœgðin 25,6 km reynist einkennandi milli slíkra höfuðbóla. Þarna má komafyrirfjórum hringjum umhverfis bœina með 12,8 km geisla. má að sögumanni hafi þótt Skrúður skipta nokkru máli. I Ijós kemur að bærinn Hafra- nes er fast við línuna á rnilli Skrúðs og Hólnra, og þar mitt á milli. Frá Hafranesi eru 12,8 km til Hólma en um 13,0 í Skrúð. Báðar fjarlægðir eru afar nærri staðallengd. Á kortinu eru dregnar breiðar rauðar línur milli staða þar sem ijarlægðir eru nærri einfaldri eða tvöfaldri staðallengd. Félagi Krums var Þórir hái, en þeir voru báðir frá Vors. Þórir nam land í Krossavík, sem mun vera vík sú sem nú heitir Vaðlavík norðan Reyðarfjarðar. Ekki er sagt frá bæjarstæði hans, en ef gert er ráð fýrir því að bærinn hafi verið við víkurbotninn að sunnanverðu, þar sem nú heitir Kirkjuból, hefði ijarlægð milli félaganna verið 12,1 km, eða nærri staðallengdinni. Einnig er álíka fjarlægð þaðan suður í Skrúð. Best samræmi 43
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164

x

Múlaþing: byggðasögurit Austurlands

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Múlaþing: byggðasögurit Austurlands
https://timarit.is/publication/1153

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.