Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2002, Side 57

Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2002, Side 57
Skrúður og landnám á Austfjörðum öðrum héruðum landsins og í öðrum löndum - ellegar afsanna. Ef þessi kenning verður viðtekin sem staðreynd, vaknar spumingum um hvað þessi mælikerfi tákni og hvað þau segi okkur um menningu fommanna. Jafnvel þótt við hefðum engan skilning á dýpri merkingu þeirra mætti samt draga af þeim víðtækar ályktanir. Nefna má eftirfarandi atriði: • Ætla verður að Landnáma geymi að mestu réttar heimildir um landnámið, a.m.k. hvað varðar staðsetningu bæja hel- stu landnámsmanna og önnur „mæli- tæknileg“ atriði. Hugsanlega er það ein- mitt kjarninn í sagnahefðinni sem þar lig- gur að baki. . • Landnámskerfm gætu að vissu marki gert það mögulegt að segja fyrir um líklega bústaði eða átrúnaðarstaði landnámsmanna. Þetta gæti t.d. nýst við fornleifarannsóknir. • Tilvist kerfisins gefur til kynna að Skrúðsbóndinn eigi uppruna sinn við upphaf landnáms, og að minningin um eðli hans hafi lifað í munnmælum langar aldir og breytta siði. Þetta er vissulega undursamlegt og opnar nýja möguleika á að meta gildi þeirra vísbendinga sem þjóðsögur gefa um fornan átrúnað. • Með samanburði við erlend dæmi gætu mælikerfin veitt vísbendingar um menningaruppruna landnámsmanna. • Breytingar á fyrirkomulagi mæl- inganna gætu varpað ljósi á breytta trúar- siði eða þróun í þjóðfélagsmálum. Ef íslenskur lesandi óskar þess fá nokk- um skilning á þeirri fornu hugsun sem gat af sér landmælikerfin virðist mér vænlegt að heija þá leit í smiðju til Einars Pálssonar. Hann vann mikið brautryðjendastarf við að grafast fyrir um hugmyndafræðilegar for- sendur þessara fyrirbæra. I ritum hans er mikill hugmyndasjóður samanborinn, en sjálfsagt þarf að meta þær niðurstöður sem aðrar með gagnrýnum huga. Það er eitt meginatriðið í niðurstöðum Einars að hugmyndafræði landnámsmanna íslands hafi verið sprottin úr fjölþjóðlegri menn- ingu fornaldar og því blasir sá heillandi möguleiki við að skilningur á landnáms- fræðunum íslensku geti ekki einungis gefið nýja innsýn í þjóðarsöguna heldur mann- kynssöguna alla. Heimildir Einar Pálsson: Baksvið Njálu, 1969; Stefið, 1988; Alþingi íslendinga, 1991, Allegory in Njáls Saga, 1998. Haraldur Matthíasson. Landið og Land- náma. 1982. Islenskar þjóðsögur og œvintýri I- VI. Safnað hefur Jón Árnason. Árni Böðv- arsson og Bjarni Vilhjálmsson önnuðust útgáfuna. Reykjavík 1961-1968. Karl Gunnarsson. Landnám í Húnaþingi. Skírnir, vor 1995. Landnámabók. íslensk Fornrit, I, 1968. Sigfús Sigfússon. Islenskar þjóðsögur og sagnir (III), útgáfa Óskars Halldórs- sonar, 1982. Stefán Einarsson. Austfirðir sunnan Gerpis, Arbók Ferðafélags íslands, 1955. Stefán Einarsson. Austfirðir norðan Gerpis, Arbók Ferðafélags íslands, 1957. Stefán Einarsson. Landnáms og byggða- saga Breiðdals. í Breiðdœlu, útg. Jón Helgason og Stefán Einarsson, 1948. 55
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164

x

Múlaþing: byggðasögurit Austurlands

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Múlaþing: byggðasögurit Austurlands
https://timarit.is/publication/1153

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.