Heilsuvernd - 01.09.1952, Page 12

72
HEILSUVERND
ríkiskössum kærkomnar tekjur. Þá skortir og eigi ísmeygi-
legan áróður og auglýsingar í ýmsum myndum. Opinberar
skýrslur sýna, að heildaruppskera tóbakslaufs um heim
allan var árið 1948 um 3,3 milljónir tonna, en það gefur
lítið eftir hveiti- eða maísuppskeru sama árs. Englending-
ar flytja árlega inn tóbak fyrir um 130 milljónir punda.
En innflutningurinn til Islands var árið 1950 rúmra 9
milljóna króna virði og hefir farið ört vaxandi á síðari ár-
um, einkum sígarettur. Og svona mætti lengi telja.
Tóbaksjurtin er einær jurt. Einnig eru til fjölær afbrigði,
sem vaxa í hitabeltinu, en tekizt hefir að rækta í tempruðu
beltunum. Hún er af svonefndri náttskuggaætt (Solanac-
eae), en það er mjög merk jurtaætt, sem til teljast ýmsar
gagnmerkar lyfjajurtir, svo sem belladonna, einnig nytja-
jurtir eins og kartöflur og tómatar. Eins og margt annað,
bæði gott og vafasamt, er tóbakið gjöf „Nýja heimsins“
til hins gamla. Frumheimkynni hennar er eyjan Tobago,
ein af Antillaeyjunum við Mexikóflóa. Þegar Columbus
fann Ameríku seint á 15. öld, var tóbaksnotkun útbreidd
meðal Indíána þar, sem bæði tuggðu, reyktu og tóku í
nefið. Síðan fluttu fyrstu ferðalangarnir að vestan tóbakið
heim með sér til Spánar í byrjun 16. aldar. I fyrstu var
því ekki mikill gaumur gefinn, var aðallega notað til lækn-
inga við hinum ólíklegustu kvillum. Sá hét Jean Nicot,
franskur stjórnmálamaður og sendiherra á Spáni, er fyrst-
ur flutti tóbakið til Frakklands, um 1560, og stuðlaði að
útbreiðslu þess þar í landi, aðallega til lækninga. Meðal
annars ráðlagði hann ekkjudrottningunni Katharinu af
Medici að taka í nefið, og varð það til þess, að neftóbak
varð móðins þar í landi. Linné skírði tóbaksjurtina eftir
Nicot og nefndi hana Nicotiana Tabakum, og þegar eitrið,
sem er úr flokki þeirra efna, er nefnast alkaloið, síðar
fannst, um 1828, var það nefnt Nikotin. Til Englands barst
tóbaksnotkunin með Sir Walter Raleigh, skáldi og flota-
foringja Elísabetar I., og sjómönnum hans. En hann hafði