Heilsuvernd - 01.09.1952, Blaðsíða 13

HEILSUVERND
73
kynnzt tóbaksnautninni, reykingum úr leirpípum, í Virgi-
níu, sem hann fann fyrstur hvítra manna.
Þrátt fyrir öfluga mótspyrnu ríkja- og kirkjuhöfðingja,
sem hótuðu limlestingum, dauða og jafnvel Helvíti, breidd-
ist tóbaksnotkun smámsaman út meðal almennings og
hefir nú náð slíkri útbreiðslu, að fátt er sambærilegt, nema
helzt bílar, útvarp og kvikmyndir. Enda er tóbak jafnvin-
sælt og eftirsótt af hvítum mönnum og svörtum, gulum og
rauðum, um víða veröld. Nú er tóbakið ræktað víða um
heim, allt norður til Danmerkur; mun jafnvel hafa verið
gerð tilraun til að rækta tóbak hér á landi — í gróðurhúsum.
Hér á landi hefir tóbak verið almennt síðan á 17. öld
og bæði tuggið, tekið í nefið og reykt úr pípu. Oft voru
menn í vandræðum vegna tóbaksleysis, og var þá drýgt
með ýmsu, t. d. sortulyngslaufi og mosa. Tóbakskarlar
tuggðu tjörukaðal og sótsnæri í vandræðum, og fólk tók
mulinn fúa og annan óþverra í nefið. Saga er til um karl
einn og kerlingu hans, sem bæði notuðu mikið tóbak. Karl-
inn tuggði, en kerlingin reykti. Þegar karlinn var búinn
að tyggja mesta kraftinn úr tuggunum, tók kerlingin þær
og þurrkaði, reykti þær síðan úr stuttri járnpipu. Síðan
tóku þau öskuna í nefið. Þegar farið var að baða fé úr
tóbaksseyði við fjárkláða, notuðu margir baðtóbak, hinn
mesta óþverra, þegar ekki var á betra völ. Nú eru sígarettu-
reykingar algengasta tóbaksnotkunin, a. m. k. meðal yngra
fólks, karla jafnt sem kvenna, og hefir neyzla þeirra farið
svo ört vaxandi hin síðari ár, að furðu sætir. Hér á landi
mun fyrst fara að bera á sígarettureykingum um og eftir
fyrra stríðið, 1914—18, en almenn og vaxandi neyzla
þeirra verður fyrst um og eftir hið síðara stríð. Jafnframt
tíðkast sá siður — eða öllu heldur ósiður — að sjúga
reykinn ofan í lungun.
Við efnagreiningu reyksins úr 100 grömmum af venju-
legu amerísku sígarettutóbaki hafa fundizt m. a. þessi efni:
Nikótín 1,165 gr, eða um það bil helmingur þess, sem er
í tóbakinu, áður en því er brennt — annars er tóbak all-