Heilsuvernd - 01.03.1959, Blaðsíða 31

HEILSUVERND
23
æðum hjartavöðvans — hinum svonefndu kransæðum —
en hinum sem reykja ekki. Þá hefir það sýnt sig, að þess-
ar æðaskemmdir eru mjög algengar á mönnum á unga
aldri.
Sjúkdómar stafandi af æðakölkun koma fram í mjög
ólíkum myndum, eins og gefur að skilja, eftir því í hvaða
líffæri æðabreytingarnar eru mestar.
1. Ef kransæðar hjartavöðvans þrengjast, fær vöðvinn
of lítið blóð, of lítið súrefni og ónóga næringu. Þetta kem-
ur sérstaklega í ljós ef maðurinn reynir á sig, gengur upp
stiga, upp brekku, hleypur eða tekur á. Hann fær þá verk
fyrir brjóstið, hjartakveisu, sem leggur oft upp í axlir og
fram í handleggi, einkum vinstra megin. Verkurinn líður
frá við hvíld, en stundum þarf meðul, sem víkka æðarnar,
þannig að hjartavöðvinn fær nóg blóð, og verkurinn hverf-
ur samstundis. Stundum lokast kransæð og stíflast alveg.
Ef um stóra æð er að ræða, hættir hjartað að starfa og
maðurinn hnígur niður og andast samstundis eða á fá-
einum mínútum. Þetta er algengasta tegund af „hjarta-
slagi“. Sé það minni grein sem stíflast, fær sjúklingurinn
kvalir fyrir brjóstið, og verður að gefa sterkt deyfilyf til
að lina þrautirnar. Breytingarnar í hjartavöðvanum eru
fólgnar í því, að vöðvafrumur þær, sem nærast af hinni
stífluðu æð, deyja og eyðast á nokkrum dögum eða vikum,
en í staðinn myndast bandvefur, og verður þar eftir ör
í hjartavöðvanum. Eftir nokkurra vikna legu og hvíld get-
ur sjúklingurinn hafið fótavist á ný og jafnvel tekið til
fyrri starfa, en verður auðvitað um það að hlíta ráðum
lækna sinna. Á hjartalínuritum má sjá hvar í hjartanu
skemmdin hefir orðið, og hvort hún er stór eða lítil. Stund-
um er þetta á svo lágu stigi að sjúklingurinn verður lítilla
óþæginda var. Eftir kransæðastíflur er hjartað alltaf veik-
ara en áður, örið dregur úr krafti þess og starfshæfni. Það
vill bera á mæði fremur en áður, svo að sjúklingurinn
verður að hlífa sér við áreynslu.
2. Ef æðakölkun í heilaæðum kemst á hátt stig, getur