Morgunblaðið - 21.10.2021, Side 26

26 FRÉTTIR
Innlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. OKTÓBER 2021
Mörkin 6 - 108 Rvk.
s:781-5100
Opið: 11-18 virka daga
12-15 laugardaga.
www.spennandi-fashion.is
Í tölsk hönnun og vel l íðan
Unnur Freyja Víðisdóttir
unnurfreyja@mbl.is
Fyrir kirkjuþingi, sem hefst um
helgina, liggur tillaga um að ráðn-
ingabann presta verði framlengt og
að ráðist verði í hagræðingu á
mannahaldi þjóðkirkjunnar m.a. með
fækkun presta á tilteknum stöðum
og sameiningu prestkalla.
„Megintilgangur þessarar tillögu
er að ná rekstrarhalla kirkjunnar
niður og er hún einn liður af mörgum
í þeirri viðleitni að lækka útgjöld
kirkjunnar. Launakostnaður er mjög
hátt hlutfall af rekstrinum eða um
80%,“ segir Guðmundur Þór Guð-
mundsson skrifstofustjóri Bisk-
upsstofu, í samtali við Morgunblaðið.
Fresta nýráðningum presta
Mikill hallarekstur var hjá þjóð-
kirkjunni árið 2020 og fyrirsjáanlegt
að svo verði áfram, verði ekkert að
gert, að því er greint er frá í grein-
argerð kirkjuþingsins um fjárhags-
stöðu kirkjunnar.
Til að bregðast við hallarekstr-
inum var tímabundið ráðningarbann
presta samþykkt á aukakirkjuþingi
21. júní sl. Átti það að vera í gildi til
1. nóvember en lagt verður til að það
verði framlengt til 1. janúar 2022, að
sögn Guðmundar.
„Með þessu er aðallega verið að
gefa ákveðið svigrúm til hagræðinga
innan rekstursins þar sem kostur er,
þ.e.a.s. að fresta nýráðningum um
nokkra mánuði.“
Samkvæmt greinargerð um fjár-
hagsstöðu kirkjunnar er henni unnt
að halda úti u.þ.b. 135 stöðugildum
en í dag séu þau u.þ.b. 145 talsins.
Því er fyrirséð að fækka þurfi prest-
um á landsbyggðinni um 10,5 en á
sama tíma fjölga þeim um 3,5 á höf-
uðborgarsvæðinu og Reykjanesinu
vegna uppbyggingar nýrra íbúðar-
hverfa þar.
Guðmundur segir málið hins vegar
ekki alveg svo einfalt.
„Ég held að þetta sé ekki alveg
heiðarleg framsetning á þessu því
það hefur líka verið talað um að
fækka á Suðvesturhorninu í ein-
hverjum tilvikum þótt sú fækkun sé
ekki mikil. Þetta er ekki alveg svona
svart á hvítu.“
Reynt verði að komast hjá því að
prestum verði sagt upp störfum
vegna ofangreindra breytinga, segir
Guðmundur inntur eftir því.
„Það verður reynt að gera þetta
eins mannúðlega og hægt er, t.d.
með því að grípa frekar inn í þegar
menn hætta og fara á eftirlaun.“
Sameina fjölda prestakalla
Samkvæmt minnisblaði um hag-
ræðingu þjóðkirkjunnar eru lagðar
til breytingar á prestakallaskipan.
Þar er m.a. lagt til að í Reykjavík-
urprófastsdæmi vestra muni Hall-
gríms- og Háteigsprestaköll samein-
ast í eitt prestakall og sömuleiðis
Dómkirkju- og Nesprestakall.
Stöðugildi í prófastsdæminu haldist
þó óbreytt frá því sem nú er, eða alls
17.
Þar segir einnig að í Reykjavík-
urprófastsdæmi eystra muni Selja-
prestakall væntanlega sameinast
Breiðholtsprestakalli innan tíðar. Í
því prófastsdæmi er lagt til að fjölga
stöðugildum um 1,5 og þau verði 24.
Þá er einnig lagt til að í Kjal-
arnesprófastsdæmi sameinist Mos-
fells- og Reynivallaprestaköll í eitt
prestakall og að stöðugildum í pró-
fastsdæminu verði fjölgað um tvö.
Lagt er til að sameina fjölda
prestakalla í Eyjafjarðar- og Þing-
eyjarprófastsdæmi og að stöðugild-
um verði fækkað um tvö. Einnig er
lagt til að í Suðurprófastsdæmi sam-
einist Hveragerðis- og Þorlákshafn-
arprestaköll og að stöðugildum
fækki um eitt.
Vegir þingsins órannsakanlegir
Spurður segir Guðmundur óljóst
hvort kirkjuþingið komi til með að
samþykkja tillöguna.
„Það er stundum sagt að vegir
guðs séu órannsakanlegir en ég held
að vegir kirkjuþingsins séu stundum
órannsakanlegri. Ég held þó að
menn væru ekki að leggja þessa til-
lögu fram ef þeir teldu ólíklegt að
hún yrði samþykkt.“
Morgunblaðið/Ómar
Prestar Fækka þarf stöðugildum presta vegna hallareksturs kirkjunnar.
Brugðist við
hallarekstri
kirkjunnar
- Leggja til sameiningu prestkalla
og framlengingu á ráðningarbanni
21. október 2021
Gengi Kaup Sala Mið
Dollari 128.71
Sterlingspund 178.0
Kanadadalur 104.25
Dönsk króna 20.16
Norsk króna 15.408
Sænsk króna 14.956
Svissn. franki 139.98
Japanskt jen 1.1267
SDR 182.18
Evra 150.0
Meðalgengi/Viðskiptavog þröng 180.5344
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Góðir möguleikar eru taldir á Norð-
urlöndum til vinnslu á málmum og
öðrum jarðefnum til notkunar í tækni
í lágkolefnishagkerfum framtíðar-
innar í Evrópu. Í nýrri skýrslu er
augunum ekki síst beint að norðan-
verðri Skandinavíu og Grænlandi,
auk hefðbundinna málmvinnslu-
svæða á Norðurlöndum. Á Íslandi
eru meðal annars nefnd svæði í Lóni
þar sem sé að finna títan og kopar.
Lykilhráefni í Evrópu
Spurn eftir ýmsum hráefnum, sem
notuð eru við framleiðslu á tæknibún-
aði sem tengist grænum orkuskipt-
um, svo sem sólarsellum og rafhlöðum
fyrir rafknúna bíla og farsíma, hefur
farið ört vaxandi á undanförnum ár-
um og mun halda áfram að vaxa. Evr-
ópusambandið hefur flokkað nokkur
þessara hráefna sem „lykilhráefni“
vegna þess hve þau eru þýðingarmikil
í evrópskum iðnaði og hagkerfum og
vegna þess að hætta er á að ekki verði
nægjanlegt framboð af þeim.
Stærstur hluti þessara málma og
annarra jarðefna er nú unninn utan
Evrópu, en ný skýrsla, sem gerð var
á vegum Norrænu nýsköpunarmið-
stöðvarinnar, sýnir að Norðurlöndin
eru rík að þessum hráefnum.
Rannsóknir og samhæfing
Á vegum Norrænu ráðherranefnd-
arinnar hafa á þessu ári verið í gangi
átta áætlanir sem Norræna nýsköp-
unarmiðstöðin hefur umsjón með.
Ein þeirra fjallar um mögulegt fram-
boð á Norðurlöndum á þýðingarmikl-
um eða „krítískum“ málmum og öðr-
um jarðefnum, samkvæmt
skilgreiningu Evrópusambandsins,
til notkunar við græn orkuskipti í
Evrópu. Möguleikarnir eru sagðir
miklir með sjálfbærari málmnámu-
vinnslu og geti Norðurlöndin unnið
stóran hluta af þeim málmum og öðr-
um jarðefnum sem Evrópa þarfnist.
Áfangaskýrsla um þessi efni var
lögð fram í síðasta mánuði og á Bryn-
dís G. Róbertsdóttir, land- og jarð-
fræðingur á Orkustofnun, sæti í ráð-
gjafarráði þeirrar áætlunar
(Sustainable Minerals). Hún segir að
um fjögurra ára áætlun sé að ræða
og á næstu þremur árum verði unnið
að margvíslegum rannsóknum og
samhæfingu, en samstarf Norður-
landaþjóðanna á þessu sviði hafi auk-
ist á síðustu árum. Heildarfjárveit-
ing til áætlunarinnar nemur um 500
milljónum króna.
Málmleit ekki langt komin hér
Bryndís segir að á Norðurlöndum
séu góðir möguleikar á að mæta þörf
Evrópu, sem sé háð málmum annars
staðar frá. Mikil rannsóknavinna sé
eftir í þessum efnum, ekki síst á
Grænlandi þar sem miklir mögu-
leikar séu taldir á málmnámu-
vinnslu. Efni sem koma við sögu í
skýrslunni eru m.a. sjaldgæfir jarð-
málmar (REE), kóbalt, hafníum, lití-
um, níobíum, títan og vanadíum.
Hún segir að hérlendis sé málm-
leit ekki langt komin. Ýmsar verk-
efnahugmyndir hafi verið settar
fram á þessum norræna vettvangi og
vonandi fái íslenskir vísindamenn
tækifæri til að bæta við þekkinguna.
Í byrjun næsta mánaðar verði hald-
inn fundur um skýrsluna og verk-
áætlun næstu þriggja ára.
Spurð um möguleika á nýtingu tít-
ans og kopars í Lóni segir hún að
byggt sé á gömlum upplýsingum.
Þær séu ekki nákvæmar og þar eins
og víða annars staðar þurfi að afla
meiri gagna.
Gallíum og basalt-trefjar
Hún nefnir að við vinnu að verk-
efninu hafi komið fram að gallíum
fellur til við vinnslu súráls í álverk-
smiðjum og gagna hafi m.a. verið afl-
að frá álverum hér á landi. Hugsan-
lega sé hægt að nýta málminn.
Einnig má nefna að íslenskir vís-
indamenn vinna að stóru verkefni við
rannsóknir á basalti og vinnslu bas-
alt-trefja. Hugmyndin er að nota raf-
magn við framleiðsluna, en erlendis
er notast við gas.
Málmar úr norðri
gætu nýst í Evrópu
- Víða möguleikar, ekki síst á Grænlandi - Títan og kopar í Lóni
Morgunblaðið/RAX
Í Lóni Vinsælt er að ganga um Lónsöræfi þar sem náttúrufegurð er mikil.
Allt um
sjávarútveg