Morgunblaðið - 21.10.2021, Qupperneq 42

42 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. OKTÓBER 2021
LAUGAVEGI 24 - REYKJAVÍK - S. 552 0800
SKIPAGÖTU 7 - AKUREYRI - S. 462 4646
HVÍTANES Merínó hálsklútur
Kr. 4.990.-
Vinir
fá sérkjör
Skráning á icewear.is
MÁR tveggja laga regnjakki
Kr. 18.990.-
Þín útivist - þín ánægja
VIÐEY Hanskar
Kr. 3.300.-
Embla Thermore® Ecodown®
dúnjakki kr. 17.990.-
ATLI softshell buxur
Kr. 17.900.-
ASOLO
Drifter GV EVO
Kr. 32.990.-
Vindur úlpa fyrir börn
Kr. 18.990.-
FÍFA síð Ecodown® úlpa
Kr. 29.990.-
Eyjafjallajökull hlý dúnúlpa
Kr. 48.990.-
Í grein 17. sept-
ember sl. í Morgun-
blaðinu vöruðu fjórir
yfirlæknar læknis-
fræðilegra rann-
sóknastofa á Land-
spítalanum við því að
virt væru að vettugi
ráð þeirra við hönnun nýs rann-
sóknahúss spítalans hvað varðar
óæskilega staðsetningu þyrlupalls
og ófullnægjandi skrifstofuaðstöðu
(„opin verkefnamiðuð vinnurými“).
Í svörum Gunnars Svavarssonar
framkvæmdastjóra Nýs Landspít-
ala ohf. (NLSH) í Ríkisútvarpinu,
Morgunblaðinu og netpósti kemur
fram að hönnunin sé byggð á
„þarfagreining[u], húsrýmisáætlun
og forsendu[m] verksins [sem]
kom[i] frá notendum LSH“. „Um
[sé] að ræða stærsta notenda-
studda hönnunarverkefni Íslands-
sögunnar“ sem hátt í 200 „starfs-
menn spítalans“ hafi komið að og
„allir sem kom[i] að verkefninu séu
vissir um að vera á réttri leið“. Yf-
irlæknarnir hafi „ólíkar skoðanir“.
Í tölvupóstssamskiptum sagði
Gunnar LSH og NLSH sem verk-
kaupa EKKI bera ábyrgð á hönn-
un hússins, sem er á skjön við það
sem segir á heimasíðu NLSH:
„NLSH ohf. er ábyrgðaraðili
Hringbrautarverkefnisins.“ Á vef-
síðu LSH segir: „Nýju húsnæði er
ætlað að uppfylla grunnkröfur
samtímans til heilbrigðisþjónustu
á öflugu háskólasjúkrahúsi.
Undanfarin ár hafa tugir arkitekta
og verkfræðinga og hundruð
starfsfólks unnið að skipulagi,
hönnun og bestun ferla fyrir verk-
efnið.“
Á fundi allra fagstjórnenda
rannsóknadeilda og röntgendeilda
Landspítala 22. september sl. var
gerð könnun á afstöðu þeirra til
fyrirhugaðra opinna skrif-
stofurýma. Töldu sex af sex yf-
irlæknum og níu af níu lífeinda-
fræðingum og líffræðingum að
opin skrifstofurými myndu tor-
velda þeim að rækja störf sín vel.
Allir mæltu á móti opnum vinnu-
rýmum stjórnenda og sérfræðinga
sem fara með viðkvæm mál og
þurfa næði. Ljóst er að einhverjir
pótintátar hafa verið teknir fram
yfir yfirlækna og deildarstjóra í
þann hóp 200 starfsmanna sem
hannar bygginguna og „eru allir
sammála“. Þrátt fyrir eftir-
grennslan hefur ekki tekist að fá
lista yfir þessa 200 starfsmenn.
Fróðlegt væri að fá málefnaleg
svör við því hverjir eru að mati
forstjóra Landspítala hæfari til að
fjalla um þarfir lækninga (hús-
næði, tækjabúnað og mönnun) en
þeir sem eru lögskipaðir byggt á
hæfnismati til að bera faglega
ábyrgð á starfseminni. Lög heim-
ila forstjóra ekki að bera faglega
ábyrgð á lækningum. Hans hlut-
verk er annað. Því síður mega að-
ilar sem sitja í framkvæmdastjórn
á grunni framselds valds forstjóra
bera faglega ábyrgð. Umboðs-
maður Alþingis hefur endurtekið
áréttað að vegna heilsufarslegra
hagsmuna sjúklinga megi for-
stjórar ekki að eigin hentisemi
færa lögboðna ábyrgð frá yf-
irlæknum til annarra, t.d. „sviðs-
stjóra“, „forstöðumanna“ eða
„framkvæmdastjóra“ eða hvaða
nafni forstjóri kann að nefna að-
stoðarmenn sína. Slíkir aðilar hafa
auk skorts á menntun í viðkom-
andi greinum ekki lagalega heim-
ild til þess að stýra lækningum.
Stjórn læknaráðs Landspítala
ályktaði gegn opnum skrifstofu-
rýmum fyrir 11 árum og taldi „það
vera óviðunandi og mikla afturför
ef sérfræðilæknar verða látnir
hafa skrifstofuaðstöðu í stórum
opnum rýmum …f til stendur að
bjóða læknum lakari vinnuaðstöðu
á Landspítalanum en þeim býðst
[…] erlendis mun það einungis
gera mönnunarvandann enn
verri.“
Víða erlendis er verið að leggja
af opin skrifstofurými vegna
slæmrar reynslu. Nýleg grein tók
saman niðurstöður 15 rannsókna á
áhrifum opinna vinnurýma.[i] Önn-
ur skoðaði áhrif opinna rýma á
staðfest veikindi starfsmanna.[ii]
Niðurstaðan var [endursagt] að
samanborið við hefðbundnar skrif-
stofur skertu opin rými starfs-
ánægju og þau væru beinlínis
slæm fyrir heilsu starfsmanna,
sem kæmi fram í aukinni fjarveru
vegna veikinda. Opin rými valdi
minnkaðri framlegð starfsmanna
vegna ónæðis, leiði til þess að
starfsmenn hverfi til annarra
starfa og laði ekki nýtt fagfólk að.
Hönnunargallar nýja rannsókn-
arhússins eru ein birtingarmynd
þess að fagþekking og reynsla sé
sett til hliðar á spítalanum. Er
ekki eitthvað öfugsnúið við að tala
um notendasamráð þegar sjónar-
mið faglegra stjórnenda og lækna-
ráðs Landspítala eru sniðgengin?
Að „notendastudda hönnunin“ sé
sýndarsamráð; sjónhverfing.
Hvers vegna hefur framkvæmda-
stjórn Landspítala ekki komið
sjónarmiðum læknaráðs og yfir-
lækna rækilega til skila við hönn-
un spítalans? Að hlusta ekki á ráð
yfirlækna og læknaráð á lækn-
ingastofnun er óneitanlega alvar-
legt og skondið í senn. En stað-
reyndin er sú að sjónarmið yfir-
lækna og sérfræðilækna hafa
verið sniðgengin um árabil. Það
getur haft afdrifaríkar afleiðingar
hvað varðar notagildi, mönnun og
öryggi þessarar stærstu nýbygg-
ingar Íslandssögunnar.
Það er miður að staðið sé að
spítalabyggingu eins og hér er
lýst. Vegna sýndarsamráðsins
sáum við okkur nauðbeygða til að
vekja athygli á málunum í fjöl-
miðlum. Þrátt fyrir að greinin
vekti athygli í þjóðfélaginu svaraði
enginn sem ber ábyrgð á hönnun
rannsóknarhússins. Þær systur
sýndarsamráð og þögnin duga
ekki. Einhver aðili hlýtur að þurfa
að taka af skarið og leiðrétta mis-
tökin áður en byggt verður.
[i] New Zealand Medical Journal 2017;
130 (1467):39-49
[ii] Scand Journal of Work Environment
and Health 2020;46 (3):330-334
Eftir Björn Rúnar
Lúðvíksson, Ísleif
Ólafsson, Jón
Jóhannes Jónsson,
Pál Torfa Önundar-
son og Svein
Guðmundsson
»Er ekki eitthvað öf-
ugsnúið við að tala
um notendasamráð þeg-
ar sjónarmið lögform-
legra faglega ábyrgra
stjórnenda og lækna-
ráðs Landspítala eru
sniðgengin?
Ísleifur
Ólafsson
Höfundar eru yfirlæknar
rannsóknadeilda á Landspítala;
Björn Rúnar, ónæmisfræði (bjorn-
lud@lsh.is), Jón Jóhannes, erfða- og
sameindalæknisfræði (jonjj@lsh.is),
Ísleifur, klínísk lífefnafræði (isleif-
ur@lsh.is), Páll Torfi, blóðmeinafræði
(pallt@lsh.is) og Sveinn, Blóðbankinn
(sveinn@lsh.is).
Um sýndarsamráð við fagfólk á sjúkrahúsi
Sveinn
Guðmundsson
Páll Torfi
Önundarson
Björn Rúnar
Lúðvíksson
Jón Jóhannes
Jónsson
Eins og fleiri hlusta ég á útvarp,
og meina þá rásirnar tvær á Rúv,
hvor annarri betri. Þar koma fram
margir stjórnendur, viðmælendur,
lesarar og pistlahöfundar. Allt
vænsta fólk og ég voga mér ekki
að gagnrýna hvað unga fólkið tal-
ar hratt, en það er fljótt að hugsa
og veit hvað það ætlar að segja en
ég fann að það var eitthvað sem
truflaði. Eitthvert ójafnvægi, sem
ég áttaði mig ekki strax á. Voru
það hinar eilífu loftslagsumræður
og heimsendaspár sem vissulega
setja svip sinn á dagskrána eða
inngangsmúsíkin sem alltaf er sú
sama eða var það eitthvað annað?
Þá datt mér í hug kynjakvótinn,
sú uppgötvun sem átti að bjarga
konunum bak við eldavélina frá
öllu illu. Þessi kvóti er orðinn svo
rækilega uppfærður að hann er
löngu kominn yfir á hina hliðina
og harla fáir ungir menn eru kall-
aðir í útvarpið. En stúlkurnar
koma vel fyrir, og það er látið vel
af dugnaði þeirra í háskólanum
þar sem þær eru í drjúgum meiri-
hluta.
Sunnlendingur.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12.
Hvar eru strákarnir?
Morgunblaðið/ÞÖK
Hlustun Hverjir
tala mest í útvarpinu?