Morgunblaðið - 28.10.2021, Blaðsíða 14

14 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. OKTÓBER 2021
Glæsileg og afar rúmgóð 157,8 m2 lúxusíbúð á jarðhæð ásamt bílastæði í
bílakjallara við Efstaleiti 12. Rúmgóð hellulögð verönd er út frá sólstofu
sem snýr til suðvesturs og vesturs. Íbúðin er í einu eftirsóttasta fjölbýli
landsins í nágrenni við Kringluna. Einstaklega falleg sameign með lyftu,
útisundlaug, heitum pottum, gufubaði, líkamsræktarsal, samkomusal,
bar, setustofu og tómstundarrýmum með snóker og pool borði. Mjög
snyrtilegt húsnæði í alla staði. Húsvörður er búsettur í íbúð í eigu
húsfélagsins og hefur hann umsjón með fasteigninni og veitir íbúum
aðstoð.
LÁTTU FAGFÓLK SELJA ÞÍNA EIGN
EFSTALEITI 12 - GLÆSILEGOG RÚMGÓÐ LÚXUSÍBÚÐ
Ingunn Björg
Sigurjónsdóttir
Löggiltur Fasteignasali
ingunn@domusnova.is
Sími: 856 3566Opið hús laugardaginn
30. október frá kl. 14-14:30
Kristín Heiða Kristinsdóttir
khk@mbl.is
Þ
essi stórmerka kona, ís-
lenska alþýðustúlkan sem
varð greifynja de Grimaldi,
er mörgum gleymd,“ segir
Sigrún Magnúsdóttir þjóðfræðingur
sem ætlar að bæta úr því og flytja er-
indi í dag í Ættfræðifélaginu um Þur-
íði Þorbjarnardóttur, sem giftist
Henri de Grimaldi, afabróður Alberts
fursta af Mónakó.
„Þuríður fæddist 30. október
1891 en hún missti föður sinn ung og
var fyrir vikið alin upp hjá einstæðri
móður og afa sínum og ömmu, sem öll
bjuggu í Garðhúsum í Reykjavík.
Húsið stendur enn og er friðað, en
þau eru ekki mörg húsin hér á landi
sem enn standa og eru beintengd við
sögu kvenna. Þetta er steinbær sem
var sjómannshús við sjávarsíðuna og
byggt í anda torfbæjanna. Garðhús
voru alþýðuheimili en mikið menn-
ingarhús. Þuríður ólst upp við mjög
menningarlegar aðstæður á alþýðu-
vísu en amma hennar og nafna, Þur-
íður Eyjólfsdóttir, var hafsjór af fróð-
leik og áberandi í bæjarlífi á þessum
tíma sem ein helsta menningarkona
bæjarins. Í Garðhús sóttu skáld og
þar þótti líf og fjör. Af þessu sést í
hvaða umhverfi hin unga Þuríður elst
upp og hún fékk að fara í Kvenna-
skólann, tók tvo bekki saman á einum
vetri, 1911-1912.“
Hreifst af menntun og háttvísi
Sigrún segir að eitt af því sem
þótti einkenna Þuríði hafi verið
hversu góð hún var í tungumálum.
„Hún talaði dönsku, ensku og
frönsku og hún starfaði um tíma í
verslun á Búðum og í skartgripa-
verslun Jóns Sigmundssonar á
Laugavegi. Eflaust hefur hún þurft
að nota erlend tungumál í því sem
hún sinnti fyrir þessi tvö fyrirtæki.
Afi hennar var hafnsögumaður, en til
að geta orðið slíkur í Reykjavík á
þessum tíma þurftu menn að kunna
hrafl í erlendum tungumálum, þeir
þurftu að geta bjargað sér þegar er-
lend skip komu. Tungumál hafa því
væntanlega ekki verið framandi í
Garðhúsum, á æskuheimili Þuríðar.“
Sigrún segir að þegar Þuríður
var 29 ára hafi hún verið fengin til að
starfa á Hótel Skjaldbreið, hið ör-
lagaríka ár í lífi hennar fyrir hundrað
árum, 1921.
„Þá var mikið að gerast í
Reykjavík og fólk bjóst við erlendum
ferðamönnum og þá veitti ekki af að
hafa stúlku í móttöku hótelsins sem
kunni erlend tungumál. Þar hitti hún
markgreifann, Henri de Grimaldi,
afabróður Alberts fursta af Mónakó,
ekkjumann sem var þrjátíu árum
eldri og tilheyrði elstu konungsætt
Evrópu. Sagt er að hann hafi verið
mjög háttprúður og stórgáfaður mað-
ur, hafi meðal annars haft þrettán
tungumál á valdi sínu, en hann var
málvísindamaður og lagði meðal ann-
ars stund á norræn mál og talaði og
skrifaði íslensku. Henri hafði kynnst
Guðmundi Finnbogasyni lands-
bókaverði þegar hann var í
Sorbonne-háskóla í Frakklandi og
fyrir hvatningu hans kom Henri til
Íslands. Væntanlega hefur verið stór-
kostleg uppgötvun fyrir greifann að
hitta fyrir á Hótel Skjaldbreið hana
Þuríði, unga glæsilega reykvíska
stúlku, sem var vel að sér í bók-
menntum og menningu. Hún hafði
gott menningarlegt nesti úr Garð-
húsum, þar sem skáld voru fastagest-
ir og amman lifði í fornum ridd-
arasögum. Sagt er að greifinn hafi
hrifist af glæsileika, menntun og hátt-
vísi Þuríðar. Hann gisti á hótelinu og
svo getum við í eyðurnar. Þetta er
mikið ástarævintýri þar sem erlendur
stórefnaður konungborinn greifi og
alþýðustúlka á Íslandi verða ást-
fangin við upphaf tuttugustu aldar.“
Gremjulegt að sjá skraut og auð
Þuríður sigldi með Gullfossi af
landi brott með greifanum 23. októ-
ber 1921, fyrir um 100 árum.
„Þau sigldu héðan með Gullfossi til
Kaupmannahafnar og kannski hélt
hún upp á þrítugsafmælið um borð í
Gullfossi. Þau fóru svo frá Kaup-
mannahöfn til Hamborgar, þaðan til
Parísar og að lokum til Lissabon þar
sem greifinn bjó. Þeim auðnaðist því
miður ekki að vera samvistum nema í
fjögur ár og eignuðust engin börn, en
Þuríður dó úr berklum í Brussel árið
1925, þá tæplega 34 ára. Hún hefur
mögulega borið berklana með sér
héðan frá Íslandi, því það var þó
nokkuð um berkla í hennar móð-
urætt,“ segir Sigrún og bætir við að
dýrmætið sem við eigum um líf Þur-
íðar eftir að hún flutti burt með greif-
anum séu sendibréfin hennar, en Sig-
rún ætlar einmitt að fjalla um þau í
erindi sínu í dag.
„Þuríður skrifaði bréf heim til Ís-
lands til vinkonu sinnar Ragnhildar
Sigurðardóttur, öll þessi fjögur ár
sem hún bjó erlendis. Fyrsta bréfið
skrifaði hún rétt rúmum mánuði eftir
að hún fór héðan. Þar kemur fram að
með þeim er ung stúlka, Gunnlaug
Briem, 19 ára dóttir Valdimars Briem
prests, en það voru tengsl á milli fjöl-
skyldnanna. Gunnlaug var hjá þeim í
Lissabon í heilt ár og Auður Finn-
bogadóttir, systurdóttir Þuríðar, kom
eftir það og var líka ár hjá þeim sér til
heilsubótar. Greifinn vildi gjarnan að
Þuríður hefði íslenska konu sér til fé-
lagsskapar, til halds og trausts,“ seg-
ir Sigrún og bætir við að deilur hafi
verið í fjölskyldu greifans um hver
væri rétti prinsinn af Mónakó.
„Um þetta skrifar Þuríður í einu
bréfanna og þar segir orðrétt: „Hann
er voða ríkur maður og það er
gremjulegt að sjá allt hans skraut og
auðæfi sem eru í kringum hann og
hann á alls engan rétt á að hafa. Ekki
svo að skilja að það sé leiðinlegt fyrir
mig, því ef greifinn væri í rétti sínum
að vera prins af Mónakó, væri ég að
öllum líkindum ekki gift honum, sem í
raun og veru er stórt lán fyrir mig,
ekki satt.“
Bréfin vitna um heimþrá
Sigrún segir að í bréfum Þuríðar
komi fram gríðarleg heimþrá.
„Hún var alltaf að vonast til að
komast aftur til Íslands í heimsókn. Í
einu bréfinu segist hún því miður
ekki komast það sumarið, því hún
þurfi að fara á heilsuhæli í Belgíu.
Hún segist vera mikið innan um hefð-
arfólk í fínum húsum, en að hana
langi meira til að vera samvistum við
alþýðufólk. Í einu bréfinu segir hún
orðrétt: „Mikið vildi ég heldur vera í
einhverju húsinu í Reykjavík.“
Sigrún vekur athygli á að íslensk
kona í Íslendingafélaginu í Brussel,
Guðrún Högnadóttir Ansiau, hafi tek-
ið sig til og farið að grafast fyrir um
líf Þuríðar eftir að hún fluttist út.
„Hún heimsótti ættingja greifans
og hefur fengið margskonar upp-
lýsingar frá Grimaldi-ættinni. Guð-
rún hefur lagt mikið á sig við þessa
vinnu og hún hafði einnig uppi á leg-
steini Þuríðar þar sem hún er jarð-
sett í Brussel, undir kórónu Grim-
aldi-ættarinnar. Guðrún heillaðist af
sögu Þuríðar og hefur annast um
grafreit hennar af stakri prýði.“
Alþýðustúlkan sem varð greifynja
Þuríður Þorbjarnardóttir
úr Garðhúsum og síðar
Þuríður de Grimaldi
greifynja fæddist við lok
19. aldar á Íslandi. Ör-
lögin leiddu þau saman á
Hótel Skjaldbreið, hana
og markgreifann Henri
de Grimaldi, afabróður
Alberts fursta af Mónakó.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Garðhús Sigrún við æskuheimili Þuríðar, Garðhús í Reykjavík, það er friðað og skjöldur settur á það á laugardag.
Glæsileg Þuríður Þorbjarnardóttir Grimaldi og Henri de Grimaldi, afa-
bróðir Alberts fursta af Mónakó. Myndin er tekin 1925, dánarár Þuríðar.
Fyrirlestur Sigrúnar hjá Ætt-
fræðifélaginu um Þuríði verður í
dag, fimmtudag 28. okt., kl. 16 í
húsi Þjóðskjalasafnsins, Lauga-
vegi 162. Í tilefni þess að nú eru
100 ár frá því Þuríður og Henri
de Grimaldi giftust og hún flutti
með honum út, ætlar Reykjavík-
urborg nk. laugardag, 30. okt., á
fæðingardegi Þuríðar, að setja
skjöld við Garðhús, húsið sem
hún fæddist í og minnast henn-
ar. Skjöldurinn eða skiltið er tví-
skipt, annars vegar um húsið og
afa og ömmu Þuríðar sem þar
bjuggu, en hinsvegar um Þuríði
sjálfa, de Grimaldi. Síðan verður
athöfn í Sjóminjasafninu í kjöl-
farið.
Erindi og
skjöldur á hús
TVEIR VIÐBURÐIR