Morgunblaðið - 28.10.2021, Blaðsíða 71

MENNING 71
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. OKTÓBER 2021
Nánari upplýsingar um sýningartíma á sambio.is
TRYGGÐU ÞÉR
MIÐA INNÁ
S . F. C H R O N I C L E
B B C
T I M E O U T
84%
SÝND MEÐ ÍSLENSKU TALI
Frábær ný mynd fyrir alla fjölskylduna með íslensku tali.
F
rumraun Hannesar Þórs Halldórssonar
sem kvikmyndaleikstjóra, Leynilögga,
slær í gegn hérlendis sem og erlendis
og ekki að ástæðulausu. Ætla má að
margir Íslendingar séu komnir með nóg af kvik-
myndum um karlmannskrísur í sveitinni sem svo
margir íslenskir leikstjórar hafa verið hug-
fangnir af. Teymið sem skrifar handrit Leyni-
löggunnar gætir þess að taka sig ekki of alvar-
lega og úr því kemur einföld grínmynd sem
kemur í góðar þarfir eftir raunir liðinna mánaða.
Leynilögga er eins konar grínútgáfa af hasar-
myndagreininni en ein frægasta mynd þeirrar
tegundar frá seinni árum er Hot Fuzz (2007) eft-
ir Edgar Wright.
Kvikmyndin fjallar um lögregluna Bússa
(Auðunn Blöndal) sem tekst ekki einungis á við
hættulegustu glæpamenn borgarinnar heldur
einnig sína eigin innri fordóma en hann lítur á
kynhneigð sína sem ógn við orðspor sitt í sam-
félaginu sem harðasta lögregla Reykjavíkur.
Bússi er neyddur til þess að starfa með þekkt-
ustu lögreglu Garðabæjar, naglanum Herði (Eg-
ill Einarsson), við að leysa flókið mál þar sem
glæpahópur undir forystu fyrrum fyrirsætunnar
Rikka (Björn Hlynur Haraldsson) hefur brotist
inn í flesta banka Reykjavíkur án þess að stela
nokkru. Fyrir Bússa eru tilfinningar hans í garð
Harðar ekki síður hættulegar en glæpahópurinn
sem þeir eltast við.
Söguþráðurinn er að mörgu leyti gamaldags.
Hinsegin karlmaður í skápnum á karllægum
vinnustað er saga sem hefur verið sögð oft áður
en myndin er í heild sinni ein stór klisja og ætlar
sér ekkert meira. Það er þó að vissu leyti
ánægjulegt að báðar aðalpersónurnar, Bússi og
Hörður, eru hinsegin og gert opinbert í myndinni
að Hörður sé pankynhneigður sem er sjaldgæft í
kvikmyndum. Leikarvalið á þessum tveimur per-
sónum er einnig áhugavert í ljósi baksögu leik-
aranna, til dæmis hefur Egill Einarsson, betur
þekktur sem Gillz, lengi verið talinn táknmynd
neikvæðrar karlmennsku hérlendis. Gillz hefur
myndað sér ákveðna menningarlega stöðu hér-
lendis og í stað þess að sjá persónurnar Bússa og
Hörð kyssast sjáum við gagnkynhneigðasta
mann Íslandssögunnar kyssa annan karlmann og
í því felst grínið. Hugsanlegt er að Gillz sé með
þessu að gera grín að sjálfum sér sem táknmynd
neikvæðrar karlmennsku. Hins vegar má velta
fyrir sér hvort verið sé að gefa hinsegin fólki
hljómgrunn í íslenskri kvikmynd eða verið að
nýta hinsegin fólk í gríni. Um þetta eru mjög
skiptar skoðanir áhorfenda.
Það er hægt að færa rök fyrir því að myndin
sé að einhverju leyti leið ákveðinna einstaklinga í
hópnum sem stendur að baki myndarinnar til að
lagfæra orðspor sitt sem hefur orðið til í kjölfar
oft ósmekklegra brandara sem þeir hafa látið
falla út í samfélagið. Þannig koma þeir áhorf-
endum á óvart með framsæknum hugmyndum.
Björn Ingi Hrafnsson, ritstjóri Viljans, nefnir
þetta atriði í dómi sínum um myndina: „Egill
Einarsson er fantaflottur sem Garðabæjarlöggan
og sýnir á sér óvæntar hliðar sem afvopna eigin-
lega þá sem komu fyrir fram með fordóma um
hrútastemningu og karlrembu…“ Hins vegar er
líka hægt að líta svo á að kvikmyndin sé umdeild
leið þeirra til þess sýna sig í jákvæðara og betra
ljósi.
Mikil sjálfsírónía einkennir kvikmyndina og
teymið gerir hiklaust grín að sjálfu sér eins og til
dæmis þegar Bússi skiptir af útvarpsstöðinni FM
95,7 yfir á X-ið í bílnum sínum og segir við Hörð
að í hans bíl sé einungis hlustað á X-ið. En Auð-
unn Blöndal og Gillz, sem leika aðalpersónurnar,
eru báðir útvarpsmenn á FM 95,7. Stór hluti
grínsins felst einnig í því að kvikmyndin gerist á
Íslandi, einu friðsælasta landi heims, þar sem all-
ir þekkjast. Þetta kemur til dæmis fram í því að
Rikki og Hörður hafa áður unnið saman í fyrir-
sætubransanum. Það er í raun mjög fyndið að sjá
íslenska lögreglumenn skjótandi fólk með byssu
eins og það sé daglegt brauð hér á landi og erfitt
er að taka Bússa alvarlega þegar að hann segir:
„Reykjavík er ekki lítil saklaus borg lengur“.
Þá vekur athygli að sumir Íslendingar eru
nógu stórir karakterar í raunheimi til þess að fá
að leika sig sjálfa. Má þar nefna Jón Gnarr sem
fær aftur að prófa hlutverk borgarstjóra í mynd-
inni. Margir leikaranna eru ekki starfandi leik-
arar en fagmenn á sínu sviði, til dæmis Jón Jóns-
son söngvari og Rúrik Gíslason, knattspyrnu-
maður og fyrirsæta, enda reiðir Hannes sig ekki
á leikhæfileika viðkomandi heldur frægð þeirra
hérlendis. Að þessu leyti mætti líkja kvikmynd-
inni við myndir eftir Adam Sandler þar sem hann
fær fræga vini sína til þess að taka þátt í að gera
þrælódýra kvikmynd sem skilar svo góðri
summu í vasann. Þess má geta að Leynilögga er
nú með tekjuhæstu frumsýningu á íslenskri
mynd frá upphafi en miðasölutekjurnar frumsýn-
ingarhelgina námu alls 15.941.412 kr.
Að mörgu leyti kemur það á óvart að kvik-
myndin hafi komist inn á fimm erlendar
kvikmyndahátíðir og hafi verið heimsfrumsýnd á
kvikmyndahátíðinni í Locarno þar sem hún
keppti um ein virtustu kvikmyndaverðlaun
heims, Gyllta hlébarðann. Hins vegar ef við horf-
um fram hjá orðspori og stöðu sumra leikaranna
í samfélagslegu samhengi þá er hér um að ræða
stórfyndna grínmynd sem minnir að mörgu leyti
á Hot Fuzz og hefur án efa tekist að lífga upp
stemminguna á þessum (oft grafalvarlegu) kvik-
myndahátíðum. Það verður spennandi að sjá
hvað Íslendingurinn, sem varði vítaspyrnu frá
Lionel Messi, tekur sér næst fyrir hendur.
Löggan kemur út
Hætta „Fyrir Bússa eru tilfinningar hans í garð Harðar ekki síður hættulegar en glæpahópurinn sem
þeir eltast við,“ segir um Leynilögguna. Auðunn Blöndal og Egill Einarsson sem Bússi og Hörður.
Sambíóin
Leynilögga/ Cop Secret bbbnn
Leikstjórn: Hannes Þór Halldórsson. Handrit: Nína Pet-
ersen, Sverrir Þór Sverrisson og Hannes Þór Hall-
dórsson. Aðalleikarar: Auðunn Blöndal, Egill Ein-
arsson, Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir, Vivian D.
Ólafsdóttir, Sverrir Þór Sverrisson og Björn Hlynur
Haraldsson. Ísland, 2021. 98 mín.
JÓNA GRÉTA
HILMARSDÓTTIR
KVIKMYNDIR
Brynja Sveinsdóttir hefur verið
ráðin forstöðumaður Gerðarsafns í
Kópavogi en hún hefur starfað þar
frá árinu 2016. Hún lauk BA-námi í
listfræði og heimspeki við Háskóla
Íslands árið 2010, MA-námi í hag-
nýtri menningarmiðlun við sama
skóla 2011 og MA-námi í sýning-
arstjórn við Háskólann í Stokk-
hólmi 2014. Brynja hefur unnið að
gerð sýninga frá útskrift, bæði
sjálfstæðra sýningarverkefna og í
starfi hjá listasöfnum, auk stunda-
kennslu við Ljósmyndaskólann og
Listaháskóla Íslands. Hún starfaði
sem aðstoðarmaður sýningarstjóra
í Moderna Museet 2014 og sem
verkefnastjóri sýninga og safn-
fræðslu á Ljósmyndasafni Reykja-
víkur 2015.
Forstöðumaður Brynja Sveinsdóttir.
Nýr forstöðumað-
ur Gerðarsafns
Katrín Harðar-
dóttir þýðandi
mun í hádeginu í
dag flytja fyrir-
lesturinn „Hvað
getur femínismi
gert fyrir þýð-
ingar? Femínísk
þýðingafræði og
möguleikar í
merkingu mis-
munar“ í fyrir-
lestrasal Þjóðminjasafns Íslands.
Fyrirlesturinn, sem hefst kl. 12,
er annar í fyrirlestraröð RIKK,
Rannsóknastofnunar í jafnréttis-
fræðum, á haustmisseri 2021.
Katrín mun í fyrirlestri sínum
snerta á fræðilegum grunni fem-
ínískrar þýðingafræði.
Af femínískum
þýðingum
Katrín
Harðardóttir