Morgunblaðið - 04.11.2021, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIR
Innlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. NÓVEMBER 2021
Á GÖNGUSKÍÐUM Í PINZOLO
WWW.UU.IS HLÍÐASMÁRI 19, 201 KÓPAVOGUR SÍMI 585-4000 INFO@UU.IS
NÝ FERÐ Á UU.IS
Komdu með í einstaka gönguskíðaferð til
Pinzolo á Ítalíu með tveimur reyndum íslenskum
gönguskíðafararstjórum, þeim Lukku Pálsdóttur
og Þóreyju Villhjálmsdóttur Proppé. Þær halda
utan um hópinn á meðan á ferðinni stendur en
báðar eru þær landvættir og með mikla reynslu á
gönguskíðum og skíðum.
Þessi ferð hentar öllum gönguskíðagörpum sama
hver geta þeirra er á gönguskíðum. Haldist verður
við gönguskíðasvæðið við Admello Brenta Nature
Park sem er rétt fyrir utan Pinzolo þorpið í Ítalíu.
NÝTT!
GÖNGUSK
ÍÐI
2022
22. - 29. JANÚAR 2022
VERÐ FRÁ:219.900 KR.
á mann m.v. tvo fullorðna
Þórey
Vilhjálmsdóttir
Proppé
Lukka
Pálsdóttir
FLUG,GISTING, ÍSLENSKFARARSTJÓRN OGFLUTNINGUR ÁSKÍÐABÚNAÐIINNIFALIÐ Í VERÐI
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Samtök iðnaðarins hafa óskað eftir
nánari útskýringum á boðuðum
gjaldskrárhækkunum Sorpu.
„Við teljum mikilvægt að gjald-
töku fyrirtækja
eins og Sorpu og
annarra opin-
berra stofnana og
fyrirtækja sé
stillt í hóf,“ segir
Björg Ásta Þórð-
ardóttir, yfirlög-
fræðingur Sam-
taka iðnaðarins,
þegar leitað er
álits hennar á
boðaðri 31%
hækkun á gjaldskrá Sorpu.
Hún rifjar upp að miklar hækk-
anir urðu á einstökum liðum í
verðskrá Sorpu um síðustu áramót.
Dæmi voru um nærri 300% hækkun.
Þá er boðuð 31% hækkun gjaldskrár
Sorpu í greinargerð með fjárhags-
áætlun Reykjavíkurborgar fyrir
næsta ár.
Björg segir að óskað hafi verið
eftir upplýsingum frá Sorpu um þær
breytingar sem orðið hafi á gjald-
töku fyrirtækisins um síðustu ára-
mót og það sem fram undan er. Hún
segir að engin svör hafi borist enn
sem komið er en fundað verði með
forsvarsmönnum fyrirtækisins í
næstu viku. Vonast hún til að þá
liggi fyrir betri upplýsingar um for-
sendur hækkana.
Gæti aðhalds í kostnaði
Björg tekur fram að Samtök iðn-
aðarins leggi áherslu á að bæta
meðhöndlun úrgangs en á sama tími
telji þau mikilvægt að sveitar-
félögin, sér í lagi fyrirtæki þeirra
sem eru í einokunarstöðu við mót-
töku og meðferð úrgangs, gæti að-
halds við kostnaðarhækkanir. Jafn-
framt sé mikilvægt að gjaldskráin
endurspegli sem best kostnað við
hvern úrgangsflokk fyrir sig. Getur
hún þess að félagsmaður í Samtök-
um iðnaðarins hafi fyrr á þessu ári
sent Samkeppniseftirlitinu kvörtun
vegna hækkunar gjaldskrár um síð-
ustu áramót.
Segir Björg erfitt að skilja hækk-
anir á gjaldskrá vegna flokka þar
sem engin breyting hafi orðið á
meðhöndlun. Í þeim tilvikum sé ekki
hægt að vísa til aukins kostnaðar við
nýju gas- og jarðgerðarstöðina,
Gaja.
„Ekki má heldur gleyma því að
gjaldskráin þarf að hvetja til auk-
innar flokkunar úrgangs og endur-
vinnslu. Síðasta gjaldskrárbreyting
gerði það ekki og var í sumum til-
vikum frekar letjandi en hvetjandi,“
segir Björg Ásta. »34
Vilja sjá forsend-
ur verðhækkana
- Samtök iðnaðarins funda með Sorpu
Björg Ásta
Þórðardóttir
Morgunblaðið/Eggert
Álfsnes Gas- og jarðgerðarstöð Sorpu hefur reynst fyrirtækinu dýr.
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Þensla í Heklu hefur vaxið stöðugt
frá því eldfjallið gaus síðast árið
2000. Páll Einarsson, jarðeðlisfræð-
ingur og prófessor emerítus, segir
að þenslan hafi verið orðin jafn mikil
um árið 2006 og
hún var áður en
síðast gaus. Síðan
má segja að fjall-
ið hafi verið tilbú-
ið í gos. Engin
merki voru þó um
það í gær að
Hekla væri að
fara að gjósa og
sagði Páll það
ekki koma á
óvart. „Hekla er
ekki vön að gefa merki um aðsteðj-
andi gos fyrr en mjög skömmu áður
en það brýst út. Það gerir hana svo
varasama,“ sagði Páll.
Þrýstingurinn sem veldur þensl-
unni virðist eiga upptök á 15-20 km
dýpi. „Þar virðist kvikan safnast fyr-
ir og þaðan virðist hún hafa komið í
þessum síðustu gosum, Aflögunar-
mælingar benda til þess,“ sagði Páll.
Þenslan veldur aflögun sem er eins
og kúla á jarðskorpunni. Kúlan sem
nú þenst út við Heklu er um 30 km í
þvermál og ekki kröpp. Það gefur
hugmynd um hvar upptökin eru.
Breytt hegðun eldfjallsins
Á öldum áður gaus Hekla gjarnan
tvisvar á öld. Hún gaus stóru gosi
1947 og svo öllum að óvörum árið
1970 eftir aðeins 23 ára hvíld. Það
var stysta bil á milli Heklugosa sem
þá var þekkt. Svo fylgdu þrjú gos
með um tíu ára millibili árin 1980,
1991 og 2000. „Það virðist vera svo-
lítið einstakt í þúsund ára sögu
Heklu að hafa svona stutt á milli
gosa. Svo er þessi reglufesta mjög
óvenjuleg hjá eldfjöllum,“ sagði Páll.
Síðustu fjögur Heklugos hafa ver-
ið fremur lítil af Heklugosum að
vera en nokkuð myndarleg engu að
síður. Páll sagði að talið hafi verið að
langt goshlé ylli stærra gosi en ef
stutt er á milli gosa. Sú regla er alls
ekki ófrávíkjanleg. „Menn hölluðust
svolítið að þessu þar til í Gríms-
vatnagosinu árið 2011. Þá var von á
litlu eldgosi út frá þessari reglu, því
það voru bara sjö ár frá síðasta
Grímsvatnagosi. En þá kom mjög
stórt eldgos og menn hafa ekki flíkað
þessari kenningu mikið síðan,“ sagði
Páll.
Mjög varasamt eldfjall
Hekla er mjög varasamt eldfjall
að mati Páls vegna þess hvað hún
gýs með skömmum fyrirvara.
Fyrstu vísbendingar um gosið árið
2000 sáust með 79 mínútna fyrirvara
vegna þess að Páll stóð bókstaflega
við jarðskjálftamælinn sem sýndi
fyrsta skjálftann. Fyrirvari eldgoss-
ins 1980 var ekki nema 23 mínútur.
Þeir sem eru í mestri hættu eru
þeir sem eru staddir á fjallinu þegar
gýs því þeir geta átt erfitt með að
forða sér. „Það er í sjálfu sér í lagi að
fara á fjallið ef menn eiga brýnt er-
indi vegna mælinga eða annars. En
að selja hópferðir á Heklu finnst mér
algerlega ábyrgðarlaust,“ sagði Páll.
Hinir sem hætta steðjar að vegna
goss eru flugfarþegar í vélum sem
fljúga yfir Heklu. „Flugvélum í lang-
flugi milli álfa er beinlínis beint yfir
toppinn á Heklu,“ sagði Páll. Hann
hefur vakið athygli flugmálayfir-
valda á hættunni sem skapast, fari
Hekla að gjósa, en án árangurs. „Ég
held að þeir haldi að þetta sé einhver
þráhyggja í mér. Farþegarnir í þess-
um vélum fara í gegnum vopnaleit
og úr skónum til að tryggja öryggi.
Svo er flogið með þá beint yfir þær
hættuslóðir sem þarna geta myndast
fari Hekla að gjósa.“
Páll benti á að farþegaflug hafi
legið niðri vegna heimsfaraldursins
og ekki verið nein hætta á meðan.
„Nú er farþegaflug að hefjast á ný
og því full ástæða til að benda aftur á
þá hættu sem Hekla skapar vegna
þess hvað hún er sérstök eldstöð.
Það getur ekki verið mikið mál að
breyta þessum viðmiðunarpunkti.“
- Þenslan við Heklu vex - Gýs með skömmum fyrirvara
Ljósmynd/Kristinn Ingvarsson
Hekla Þensla í eldstöðinni hefur aukist sífellt frá því síðast gaus árið 2000.
Reynslan sýnir að eldfjallið getur gosið með mjög stuttum fyrirvara.
Páll
Einarsson
91 greindist með smit innanlands á
þriðjudag og af þeim voru 40 í sóttkví
við greiningu. 29 þeirra voru óbólu-
settir. 17 lágu á sjúkrahúsi og þar af
fimm á gjörgæslu.
Þórólfur Guðnason sóttvarna-
læknir er búinn að skila minnisblaði
um takmarkanir á landamærunum
til heilbrigðisráðuneytisins en nú-
gildandi reglugerð rennur út á laug-
ardag.
Sóttvarnalæknir segir í pistli sín-
um að útbreiðslan sé í samræmi við
spár um þróun faraldursins: „Út-
breiðsla smita er að aukast í kjölfarið
á afléttingu takmarkana og jafn-
framt er fjöldi þeirra sem leggst inn
á sjúkrahús alvarlega veikur að
aukast. Um 2% þeirra sem greinast
með Covid-19 þurfa á spítalavist að
halda og eru um 60% þeirra fullbólu-
settir.“
Már Kristjánsson, yfirlæknir
smitsjúkdómadeildar Landspítala,
segir gegnumstreymi sjúklinga
halda spítalanum á floti. Þeir bólu-
settu stoppi skemur á deildinni en
þeir óbólusettu: „Líkurnar á því að
veikjast ef þú ert óbólusettur eru
svona fimm sinnum meiri en ef þú
ert bólusettur,“ sagði Már í samtali
við mbl.is í gær.
Fjöldi innlagðra á bráðadeildir
og gjörgæslu á LSH með Covid-19
Staðan kl. 15 í gær
91 nýtt innanlandssmit
greindist sl. sólarhring
16 sjúklingar liggja inni á bráðadeildum
LSHmeð staðfest Covid-19-smit
937 einstaklingar eru undir eftirliti
Covid-19-göngudeildar LSH
4 sjúklingar eru
á gjörgæslu
Átta þeirra eru
fullbólusettir
Átta eru
óbólusettir
3 gjörgæslu-
sjúklingar eru
í öndunarvél
H
ei
m
ild
:L
S
H
o
g
co
vi
d
.is
kl
.1
1.
0
0
íg
æ
r
Gott gegnumflæði
á spítalanum
Lyftir upp svæði sem
er 30 km í þvermál