Morgunblaðið - 04.11.2021, Blaðsíða 14

14 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. NÓVEMBER 2021
Kristín Heiða Kristinsdóttir
khk@mbl.is
É
g hitti Unu nokkrum
sinnum, enda var hún
frænka mín, og hún var
óskaplega hlý og góð
manneskja. Ég heimsótti hana í litla
húsið, Sjólyst, fyrir margt löngu, en
þar bjó Una í rúmlega fimmtíu ár,“
segir Erna M. Sveinbjarnardóttir
stjórnarformaður Hollvinafélags Unu
í Sjólyst, en félagið í samvinnu við
Sæmund bókaútgáfu stendur á bak
við endurútgáfu á bókinni Völva
Suðurnesja, þar sem segir frá Unu
Guðmundsdóttur í Sjólyst í Garði.
Una var fædd 1894 og hún segir í
bókinni frá sinni dulrænu reynslu og
hæfileikum en „orðrómur um hæfi-
leika hennar barst víða meðan hún
lifði og fjölmargir þekktu hana af per-
sónulegri reynslu. Öllum bar saman
um að til hennar hafi verið að sækja
styrk og hjálp í orði og verki. Í bók-
inni segir Una frá sálförum, draum-
um og dulsýnum, svipum og vitrun-
um, dulheyrn og ýmiss konar
fyrirbærum,“ segir á bókarkápu.
„Þegar bókin kom fyrst út 1968
þá varð hún metsölubók og Una varð
í kjölfarið landsfræg. Gunnar M.
Magnúss tók viðtölin við Unu og
skrifaði bókina, en Gunnsteinn sonur
hans og aðrir höfundarréttarhafar
hafa verið okkur einstakur stuðn-
ingur og sýnt okkur velvild í þessari
þriðju útgáfu bókarinnar.“
Lék sér við huldubörn og álfa
Erna segir að með endurútgáfu
bókarinnar vilji þau
halda minningu Unu á
lofti, en einnig sé það til
að segja söguna áfram.
„Heilmikið er búið
að gerast á þeim tíu ár-
um sem liðin eru frá því
Hollvinafélagið var
stofnað. Unuhús er nú
söguhús og við erum að
móta innra starfið og þá
er gott að hafa þessa
bók við höndina, þá get-
um við vitnað beint í
Unu og skipulagt starf
félagsins út frá hennar
áhugamálum og störfum. Húsið er
eftir endurbyggingu svo listafallegt
og hefur verið lögð mikil alúð í hvert
handarvik.“
Una átti erfiða æsku, móðir
hennar lést þegar hún var aðeins átta
vikna og hún missti föður sinn þegar
hún var fimm ára. Gæfa Unu var að
eignast trygga fóstru, Sigurlaugu
Sveinbjarnardóttur, en þær voru
saman alla tíð, eða þar til Sigurlaug
lést í hárri elli. Sigurlaug sýndi sér-
gáfum Unu og hæfileikum á dulræna
sviðinu fullan skilning, en Una var
mjög ung þegar þeir komu fram og
óttaðist í bernsku að vera öðruvísi en
aðrir. Hún lék sér við huldubörn og
álfa þegar hún var barn. Eftir að hún
varð fullorðin hlúði Una afskaplega
vel að börnum, þótt ekki hafi hún
eignast börn sjálf, en hún tók að sér
fósturdóttur, Stefaníu, sem lést að-
eins 27 ára og var Unu mikill harm-
dauði.
„Una var aðeins 16 ára þegar
hún tók að sér kennslu barna og í tvo
áratugi kenndi hún börnum sem áttu
í basli með lærdóminn. Hún stýrði
líka stúkunni Siðsemd númer 14 í
Garði, í meira en þrjátíu ár en í
barnastúkunni ól hún upp nokkra af
frægustu skipstjórum landsins, til
dæmis Eggert og Þorstein Gíslasyni,
en þeir báru alla tíð mikla virðingu
fyrir henni. Una leikstýrði í leikfélag-
inu og var ritari í slysavarnadeildinni
í 25 ár og bókasafni ungmennafélags-
ins í Garði var komið fyrir á loftinu
hjá Unu í Sjólyst,
þaðan sem hún af-
greiddi bækur til
útláns. Hún var
mikil merkiskona
samfélagslega
séð, hún vildi
leggja lið og lét til
sín taka í félags-
málum, var afar
virk í samfélaginu
hér í sínum
heimabæ, þessi einhleypa alþýðukona
sem fædd var á nítjándu öld.“
Allir fóru glaðir frá henni
Þeir sem kynntust henni eða
hittu tala mikið um að hún hafi verið
einstaklega hlý manneskja, nærgætin
og gefið mikið af sér.
„Hún notaði skyggnigáfuna til
að hjálpa öðrum, bæði fólki og dýrum,
sjúkum og sorgmæddum, hún var í
raun læknamiðill. Fólk sem var í ein-
hvers konar neyð leitaði til hennar og
allir fóru glaðari frá henni heldur en
þegar þeir komu. Una segir sjálf í
bókinni að hún öðlist lífsfyllingu við
að hjálpa öðrum. Hún
segist vera „svo mikil
lukunnar manneskja,
að ég hef aldrei séð
ljótt, aldrei séð nema
fegurð, ég hef líka ekki
kynnst nema góðu fólki
og er þakklát fyrir
það“. Þetta er lýsandi
fyrir hennar jákvæða
viðhorf til allra og lífs-
ins,“ segir Erna og
bætir við að þegar Una
fór sálförum þá sveif
hún yfir fjöll, ár og dali,
landshluta á milli.
„Hún var fædd
svona, eins og hún orðar það sjálf, „að
sjá samtímaatburði, ég veit meira um
samferðarfólkið fyrirfram en sjálfa
mig.“
Erna segist vonast til að bókin
hjálpi einhverjum þeirra sem í dag
eru gæddir sömu hæfileikum og Una,
en þora kannski ekki að gangast við
þeim.
Unuhátíð haldin í nóvember
Hollvinafélagið heldur Unuhátíð
ár hvert í Unuhúsi, og fær þá til sín
listafólk til að spila á hljóðfæri, leik-
ara til að lesa upp eða segja frá kynn-
um sínum af Unu.
„Við höfum fengið ekki ómerk-
ara fólk en Guðrúnu Ásmundsdóttur
leikkonu og Pál á Húsafelli sem og
ótalmarga aðra, til að taka þátt í
þessu með okkur. Við fáum líka
gjarnan listafólk sem býr hér suður
með sjó, en næsta Unuhátíð verður
20. nóvember og þá mun Klassart
koma fram, tónlistarfólk frá Suður-
nesjabæ og sönghópur frá byggðar-
laginu sem kallar sig Uppsiglingu.
Við leyfum röddum barnanna að
heyrast og krakkar úr tónlistarskól-
anum hér í Garði hafa verið með at-
riði,“ segir Erna og bætir við að Unu-
hús sé ekki gert til að búa í, en það
komi til greina að rithöfundar eða
annað listafólk fái að vera þar til að
sinna list hluta úr degi, eða hvernig
sem hentar. Hvert tilvik yrði skoðað.
Facebook: Unuhús/Sjólyst í
Garðinum – minjasafn
Una Ung að árum með systursyni sínum Guðjóni Sigurðssyni. Glaðlynd Una á efri árum við aðventukrans heima í Sjólyst. Hlýja Sigurlaug fóstra Unu og Stefanía fósturdóttir Unu.
Ég er svo mikil lukkunnar manneskja
Una í Sjólyst var einstök
kona sem átti vini beggja
vegna tjaldsins. Hún var
gædd dulrænum hæfi-
leikum sem hún nýtti til
að hjálpa öðrum.
Yndisleg Una var sérlega hlý og með opinn faðm. Hér hellir hún upp á kaffi í eldhúsinu í litla húsinu sínu Sjólyst.
Erna M.
Sveinbjarnardóttir