Morgunblaðið - 04.11.2021, Side 37

UMRÆÐAN 37
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. NÓVEMBER 2021
Sæl Katrín,
Þar sem mér hefur
ekki borist svar við
bréfi sem ég sendi þér
3. ágúst sl. leyfi ég
mér að birta það opin-
berlega. Ég hef stytt
upprunalega textann
og bætt við nokkrum
atriðum til samræmis
við stöðu málsins í
dag.
Ég hef lifað löngu,
innihaldsríku og stormasömu lífi
með eiginmanni sem var fjölhæfur
og stórfenglegur myndhöggvari.
Við andlát hans sá ég það sem óum-
flýjanlegt verkefni mitt að halda ut-
an um arfleifð Sigurjóns og fór þá
þyrnum stráðu vegferð að stofna
Listasafn Sigurjóns Ólafssonar
(LSÓ) 1984.
Í bók minni frá 2019 um tilurð og
sögu safnsins kemur fram að ís-
lenskur almenningur átti stóran
þátt í að þetta ævintýri varð að
veruleika. Ríki og Reykjavíkurborg
lögðu til einn þriðja hluta af kostn-
aðinum við að endurbyggja hús-
næðið á Laugarnesi, en afgangurinn
var sjálfsaflafé, höfundargreiðslur
af sölu afsteypna í eigu fjölskyld-
unnar og styrkir frá einstaklingum
og fyrirtækjum.
Þegar þú sem mennta- og
menningarmálaráðherra veittir við-
töku Listasafni Sigurjóns Ólafs-
sonar (LSÓ) sem gjöf til íslensku
þjóðarinnar 21. júní 2012, var ég
stolt og glöð yfir því að verki Sig-
urjóns og hugverki mínu, listasafni í
fullum blóma, hefði verið tryggt
framhaldslíf sem safn í eigu rík-
isins. Gjafabréfinu fylgdi sam-
komulag milli Listasafns Íslands og
stjórnar LSÓ, og þar er kveðið á
um að safnið yrði „rekið í anda
þeirrar starfsemi sem þar hefur
verið rekin“ og er vitnað í skipu-
lagsskrá sem áður gilti um sjálfs-
eignarstofnunina LSÓ.
Ég vil þó minna á að á fyrsta
fundi okkar hér í Laugarnesi 11.
febrúar 2010 tók ég skýrt fram að
ef LSÓ yrði ríkiseign væri það ósk
mín að til þess að varðveita sér-
kenni safnsins yrði það rekið sem
sjálfstæð eining með eigin stjórn og
eigin fjárhag, í líkingu við Gljúfra-
stein og Listasafn Einars Jóns-
sonar.
Ástæðan var sú að ég óttaðist að
hið fjölþætta safna- og menningar-
starf, sem hafði einkennt starfsemi
LSÓ, myndi ekki rúmast innan lög-
bundins ramma Listasafns Íslands.
Listasafn Sigurjóns Ólafssonar
varðveitir list Sigurjóns en þar er
einnig heimili hans og heimildir um
starf hans í Laugarnesi, þar sem
hann bjó og starfaði í 37 ár, helming
ævi sinnar. Auk venjulegs safn-
astarfs með áherslu á rannsóknir,
skráningu og miðlun á
bæði list Sigurjóns og
annarra listamanna,
upplestrum og tón-
leikahaldi hefur LSÓ
stuðlað að varðveislu
hins sögulega um-
hverfis safnsins, menn-
ingarlandslagsins
Laugarness. Að frum-
kvæði hins nýstofnaða
einkasafns var sumarið
1985 komið í veg fyrir
að hinu forna Laug-
arnestúni yrði breytt í
þungaflutningaveg. Síðan hefur öðr-
um umhverfisslysum verið afstýrt
fyrir tilstuðlan LSÓ, og í stað iðn-
aðarsvæðis hefur almenningur nú
aðgang að dýrmætu útivistarsvæði í
náttúrulegu umhverfi.
Eins og þú veist frá setu þinni í
ráðgjafarnefnd safnsins komu fljót-
lega í ljós brot á samkomulaginu
sem fylgdi gjafabréfinu, sbr.
skýrsla Ríkisendurskoðunar frá
mars 2016. Þar kemur fram að á ár-
unum 2012-2015 hafi fjárveitingar
til LSÓ samkvæmt fjárlögum ekki
skilað sér til safnsins. Þannig fór
71% eða 104 milljónir, sem voru
eyrnamerktar LSÓ í fjárlögum, til
rekstrar Listasafns Íslands. Þegar
ég og fjölskylda mín gerðum við
þetta athugasemd var því svarað
með þeim hætti að LSÓ væri alfarið
fjarlægt sem sjálfstæður liður í fjár-
lögum.
Tryggur stuðningsmaður safns-
ins, Svavar Gestsson, miðlaði til
okkar haustið 2018 að Lilja Alfreðs-
dóttir, menntamálaráðherra væri
hlynnt því að safnið fengi sjálfstæði
sem ríkisstofnun með eigin stjórn
og eigin fjárhag, til að koma til
móts við kröfur okkar fjölskyld-
unnar. Tilraunir Svavars til að LSÓ
kæmist aftur inn á fjárlög báru því
miður engan árangur. Þegar hér
var komið sögu leitaði ég til lög-
mannsstofunnar Réttar –
Aðalsteinsson & Partners, sem hef-
ur verið með málið síðan.
Lilja Alfreðsdóttir menntamála-
ráðherra hefur sýnt einlægan vilja
til að finna viðunandi lausn. Niður-
staðan varð að rekstri safnsins yrði
tímabundið útvistað til rekstr-
arfélags í eigu okkar fjölskyld-
unnar. Við tókum á móti þessu til-
boði í von um að geta blásið lífi í
safnastarfið.
Með kveðju þinni síðustu jól
gafstu fyrirheit um að farsæl lausn
væri í sjónmáli. Mánuði seinna, í
byrjun febrúar, lá fyrir útvist-
unarsamningur sem bæði við og
menntamálaráðuneytið höfðum
samþykkt og var sendur til af-
greiðslu í fjármálaráðuneytinu.
Samningstíminn var til fimm ára og
árlegt rekstrarframlag 32 milljónir
kr.
Engar fréttir bárust frá ráðu-
neytunum í á fjórða mánuð – en
þann 21. maí sl. kom í ljós að málið
væri útboðsskylt. Þann 12. júlí sl.
móttók ég drög að nýjum og
breyttum samningi sem gerir ráð
fyrir að árlegt rekstrarframlag úr
ríkissjóði verði 19,5 milljónir. Upp-
hæðin samsvarar rekstrargjöldum
LSÓ árið 2011, og gefur það auga-
leið að erfitt verður fyrir rekstr-
arfélag fjölskyldunnar að reka
safnið í sama gæðaflokki og í anda
þess sem var, þegar horft er til
verðlagsbreytinga síðasta áratug-
inn. Enn bíðum við eftir að gengið
verði formlega frá samningnum.
Framkoman er gróf móðgun við
mig og mitt ævistarf. Þrátt fyrir að
menntamálaráðherra hafi fylgt
málinu eftir hef ég upplifað þöggun
og útþurrkun á safnastarfinu,
þannig að ummæli embættismanns
menntamálaráðuneytisins í skýrslu
Ríkisendurskoðunar eru orðin að
veruleika: „Fulltrúi ráðuneytisins
kvaðst raunar líta svo á að eftir
gjafagerninginn væri ekkert til
sem héti Listasafn Sigurjóns Ólafs-
sonar.“ (Skýrsla Ríkisendurskoð-
unar bls. 21.)
Ég hef borið mikið traust til þín,
þar sem þú hefur sýnt og sannað að
þú sért einlæg baráttukona fyrir
jafnrétti og réttlæti.
Ég verð níræð í næsta mánuði og
á mér þá ósk að þessari óvissu um
framtíð LSÓ verði eytt og að mér
og hugverki mínu verði sýndur
verðugur sómi.
Ef íslenska ríkið hefur ekki bol-
magn til að hlúa sómasamlega að
arfleifð Sigurjóns og hugverki
mínu, er það siðferðileg skylda
þess að skila gjöfinni, eigum mín-
um og heimili.
Með góðum kveðjum,
Reykjavík, 1. nóvember 2021.
Opið bréf til Katrínar Jakobs-
dóttur forsætisráðherra
Eftir Birgittu Spur »Ég verð níræð í
næsta mánuði og á
mér þá ósk að þessari
óvissu um framtíð LSÓ
verði eytt og að mér og
hugverki mínu verði
sýndur verðugur sómi.
Birgitta Spur
Höfundur er handhafi höfundar- og
sæmdarréttar listaverka Sigurjóns
Ólafssonar.
Spár um uppgang
kommúnista í alþing-
iskosningunum reynd-
ust sem betur fer orð-
um auknar. Skynsemi
Íslendinga sýndi sig
enn eina ferðina;
Framsóknarflokkurinn
og Sjálfstæðisflokk-
urinn saman í stjórn til
hagsældar – hvort sem
VG eða þó fremur
frambærilegri flokkur skynsemi og
raunsæis en talsvert minni; Flokkur
fólksins, sé með í uppganginum fram
undan, verði veiruskrattinn ekki öllu
yfirsterkari.
Andstaða VG við virkjanir er á
þeim stærðarmælikvarða að þau telj-
ast ekki stjórntæk, á þessum tímum
aukinnar rafmagnsframleiðslu með
„grænum“ hætti. Nauðsynlegu átaki í
orkuöflun – fyllilega á færi íslenskra
sérfræðinga á sviði fallvatns- og há-
hitavirkjana. Framlag íslensku þjóð-
arinnar til kolefnisminni orkunýt-
ingar, einkum til framleiðslu
léttmálmsblandna af ýmsum gerðum
sem allar miða að orkusparnaði. Lík-
legra tel ég að flestir fulltrúar Flokks
fólksins séu víðsýnni en VG og sjái
heildarmyndina – á heimsmæli-
kvarða; hnattrænt. Jakob Frímann
Magnússon þingmaður þeirra er
a.m.k. skýrt dæmi um það.
Ykkar einlægum sýnist blasa við að
Bjarni Benediktsson ætti að verða
forsætisráðherra næstu ríkisstjórnar
sem formaður stærsta stjórn-
málaflokksins – þess sem heldur
merki lýðræðisins langhæst á lofti
eins og reynslan sýnir.
Prófkjör hans á þessum
erfiðu tímum sönnuðu
það og enginn annar
flokkur kemst í ná-
munda við hann.
Vitaskuld þarf að
virða þann vilja hóps
kjósenda sem töldu það
bara best að kjósa
Framsókn – sem alla-
jafna hefur reynst vel,
sýnir sagan. Sigurður
Ingi Jóhannsson for-
maður þess flokks er
auðvitað afbragðsmaður; æsingalaus
og yfirvegaður – vel menntaður og
lífsreyndur; augljós fjármálaráðherra
í samstarfi við Bjarna. Óþarfi er að
nefna að stöðum utanríkis- og dóms-
málaráðherra þarf ekki að hrófla við,
fremur en mennta- og menningar-
málaráðherra né félags- og barna-
málaráðherra. Svo ekki sé gleymt að
minnast á iðnaðar- og nýsköp-
unarráðherrann.
Hvað varðar önnur ráðuneyti (ætli
landbúnaðarráðuneyti verði ekki end-
urreist) er of snemmt að ráða í – of
margt flott fólk stendur til boða úr
þessum þrem flokkum sem þjóðin
treystir best; Sjálfstæðisflokki,
Framsóknarflokki og Flokki fólksins.
Vonandi fara
viðræðurnar vel
Eftir Pál Pálmar
Daníelsson
Páll Pálmar Daníelsson
»Margt flott fólk
stendur til boða úr
þessum þrem flokkum
sem þjóðin treystir
best.
Höfundur er leigubílstjóri.
Sími 555 3100 www.donna.is
Ný vefverslun: www.donna.is
Erum nú á Facebook: donna ehf
Skjót fyrstahjálp, hjartahnoð
og hjartastuðtæki björguðu lífimínu
Ég lifði af