Morgunblaðið - 09.12.2021, Side 22

22 FRÉTTIR
Innlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. DESEMBER 2021
Vetrarfrí í Hálöndunum
Höf. Sarah Morgan
;$AQ 0G#BKE =$G"( .BENG#A%N6SB
Frostrós
=M#Q ;D6$ 3 )LB$E =(FF$B
;$AQ =SGFSB )E*B >?OE(ADE
Þögli sjúklingurinn
=M#Q JG$2 :S&!($GS%$
Les. Björn Stefánsson
Dansarinn
=M#Q /AH(B >?OF?E%AADE
Les. Daníel Ágúst Haraldsson
Arnaldur Indriðason deyr
=M#Q IB("S 7+GG )S"?BO(BADE
Les. Björn Stefánsson
Farangur
=M#Q 5("E!$SO?B >$A@A%N6SB
;$AQ JEP@( IBS$F
Nemesis
=M#Q <D 9$A'L
;$AQ 8BBS =?"SEE 0"KA@AADE
Fíkn
=M#Q 5(EE4$S" IDB" )S"?BO(B%N6SB
;$AQ ISBE( 7R@?BA%N6SB-
=(B(G%?B JBS )@$#+EAADE
vi
ka
48
Sjö systur
=M#Q ;?&SE%( 5SG$1
;$AQ :(B"BR@ .BENG#A%N6SB
Kastaníumaðurinn
=M#Q )LB$E )4$SA@B?C
;$AQ ,?BPO?B IG*B <N!(EEA%N6SB
TOPP 10 vinsælustu hljóðbækur á Íslandi.
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Hátt bar á því herrans ári 1971 að
Íslendingar eignuðust geirfugl. Svo
vildi til að í mars umrætt ár bauðst
slíkur fugl uppstoppaður á uppboði
hjá Sotheby’s í
Lundúnum og
var sagður sá síð-
asti í einkaeigu
sem til væri í
heiminum.
Hrundið var af
stað landssöfnun
fyrir kaupunum
og voru undir-
tektir hinar
bestu. Svo fór að
á uppboðinu náðu
Íslendingar geirfuglinum, fyrir tæp-
ar tvær milljónir króna. Fram-
reiknað til núvirðis eru það um 20
milljónir króna, en kaupverðið var
ekki langt frá því sem söfnunin og
samtakamátturinn hafði skilað.
Forgöngumaður í verkefni þessu
var Valdimar Jóhannesson, þá
blaðamaður á Vísi og seinna þekktur
baráttumaður í ýmsum þjóðfélags-
málum. Þeir Valdimar og Finnur
Guðmundsson fuglafræðingur voru
á uppboðinu ytra sem fram fór 4.
mars. Daginn eftir komu þeir svo
heim með fuglinn sem Náttúru-
fræðistofnun Íslands fékk til um-
sjónar og varðveislu.
Veiddur við Hólmsberg
Geirfugl Íslendinga er talinn hafa
verið veiddur árið 1821 við Hólms-
berg á Miðnesi fyrir utan Keflavík.
Þar var á ferð danskur leiðangur
með þátttöku F. Faber fuglafræð-
ings, A.M. Mörch grasafræðings og
F.C. Raben lénsgreifa. Ferðin var,
samkvæmt upplýsingum frá Nátt-
úruminjasafni Íslands, farin að und-
irlagi Rabens greifa í þeim tilgangi
að ná í geirfugl til að stoppa upp og
bæta í fuglasafn hans. Fram að upp-
boðinu í London var fuglinn í eigu
fjölskyldu Rabens greifa á óðali
hennar í Aaholms-kastala á Lálandi í
Danmörku.
Aðeins um 80 geirfuglar og 75
geirfuglsegg eru til í söfnum erlend-
is og eru flestir gripirnir fengnir frá
Íslandi.
Meðan uppi stóð var geirfuglinn
allt að 70 sentimetra hár, vó um
fimm kíló og var ófleygur. Í svip líkt-
ist geirfuglinn mörgæsum, sem best
eru þekktar frá Suðurskautslandinu.
Geirfuglanir voru hins vegar ann-
arrar ættar og héldu sig á Norður-
Atlantshafinu, nærðust einkum á
fiski og voru góðir sundfuglar. Tveir
síðustu geirfuglarnir voru drepnir í
Eldey 3. júní 1844 og egg þeirra
brotið.
Geirfugl Íslendinga er enn sem
fyrr hjá Náttúrufræðistofnun Ís-
lands, og er í geymslu í húsi stofn-
unarinnar við Urriðaholt í Garðabæ.
Einhver minnist þess ef til vill að
lengi var geirfuglinn einn gripa í
sýningarsal safnsins við Hlemmtorg
í Reykjavík. Þar var alveg frá því
Geiri, eins og gárungarnir kölluðu
gripinn, kom uppstoppaður til lands-
ins árið 1971 og fram til 2007 hægt
að líta hann þar. Eftir það var geir-
fuglinn settur í geymslu í átta ár.
Var næst hafður til sýnis á vegum
Náttúruminjasafns Íslands, systur-
stofnunar Náttúrufræðistofnunar, á
sýningunni Sjónarhorn – ferðalag
um íslenskan myndheim sem var í
Safnahúsinu við Hverfisgötu frá vori
2015 fram á mitt síðasta ár. Annars
vegar var um sérstaka kjörgripasýn-
ingu að ræða og hins vegar sérsýn-
inguna Geirfugl † pinguinus imp-
ennis. Aldauði tegundar – síðustu
sýnin sem unnin var í samvinnu við
listakonuna Ólöfu Nordal og stóð í
tvö ár fram á 2017.
Heimkynni við sjó
Næsti viðkomustaður hins upp-
stoppaða íslenska geirfugls verður í
nýjum höfuðstöðvum Náttúru-
minjasafnsins á Seltjarnarnesi sem
opnaðar verða 2023. Í sýningahaldi
þar verður fjölbreytt lífríki hafsins í
brennidepli og viðeigandi að hafa
geirfugl þar, enda átti hann heim-
kynni sín við sjó. „Saga geirfugla er
þekkt og þeir hafa um margt orðið
táknmynd dýra í útrýmingarhættu.
Þessari sögu verður að halda til
haga til að læra af,“ segir Hilmar J.
Malmquist forstöðumaður Náttúru-
minjasafnsins. Hann telur að auk
skefjalausara veiða, þar sem safn-
arar áttu í hlut undir það síðasta,
kunni náttúrulegar aðstæður að
nokkru að hafa ráðið því að geirfugl-
inum var útrýmt.
„Útrýming geirfuglsins er sorgleg
saga sem vert er að muna,“ segir
Hilmar. „Svo sanngirni sé gætt
verður þó að halda því til haga að
fyrir um 200 árum var þekking á
náttúrunni allt önnur en nú. Samt er
það svo í dag að ættingjar geirfugls-
ins; haftyrðill, stuttnefja og fleiri
svartfuglar, eiga undir högg að
sækja til dæmis vegna veiða og lofts-
lagshlýnunar. Sá veruleiki vekur
okkur þó vissulega til umhugsunar
um hver lærdómurinn af sögunni
hafi verið.“
Geirfuglinn
í geymslunni
- Veiddur fyrir 200 árum - Uppboð
1971 - Táknmynd útrýmingarhættu
Kjörgripur Geirfuglinn er í plastkassa í geymslum Náttúrufræðistofnunar Íslands, en fer á sýningu á næstu árum. Á
mynd til hægri er Finnur Guðmundsson fuglafræðingur með gripinn, eftir að hann var heimtur í London 1971.
Hilmar J.
Malmquist
Efnt var til hátíðar þegar íbúða-
kjarni fyrir einstaklinga með sér-
tækar þjónustuþarfir á Húsavík
var afhentur. Íbúarnir flytja inn í
íbúðir sínar í upphafi nýs árs.
Norðurþing hefur í allmörg ár
haft áhuga á að byggja íbúða-
kjarna fyrir fatlaða en erfitt hefur
reynst að koma framkvæmdinni
fyrir í fjárhagsáætlun sveitarfé-
lagsins. Á síðasta ári var svo stofn-
uð húsnæðissjálfseignarstofnunin
Vík til að halda utan um byggingu
íbúðakjarnans og rekstur hans, að
því er fram kemur á vef Norð-
urþings.
Byggingin gekk vel
Samið var við Trésmiðjuna Rein
um að byggja húsið, eftir útboð, og
hófust verklegar framkvæmdir í
vor. Húsið er að mestu tilbúið en
lokafrágangur lóðar bíður betri tíð-
ar.
Við athöfnina afhenti Sigmar
Stefánsson, framkvæmdastjóri Tré-
smiðjunnar Reinar og bygginga-
stjóri hússins, Drífu Valdimars-
dóttur, starfandi sveitarstjóra
Norðurþings, lyklavöldin. Drífa af-
henti strax Hróðnýju Lund félags-
málastjóra lyklana. Lokin á þess-
um lyklaskiptum voru þau að
Hróðný afhenti nýjum íbúum lykla
að sínum íbúðum.
Sex íbúðir eru í íbúðakjarnanum
sem er við Stóragarð 12 á Húsavík.
Auk þess eru vegleg sameiginleg
rými og aðstaða fyrir starfsfólk.
Húsið er alls 479 fermetrar að flat-
armáli. Ragnar Hermannsson,
byggingarfræðingur hjá Trésmiðj-
unni Rein, hannaði mannvirkið.
Fram kemur á vef Norðurþings
að kostnaður við húsið er rétt tæp-
ar 200 milljónir króna. Hluti Norð-
urþings í stofnkostnaði verður 35-
40 milljónir og Húsnæðis- og
mannvirkjastofnun og Jöfn-
unarsjóður sveitarfélaga leggja til
tæpar 50 milljónir. Vík fær einnig
lán hjá HMS. helgi@mbl.is
Morgunblaðið/Hafþór Hreiðarsson
Íbúðakjarni Húsið er hið vistlegasta og stendur við Stóragarð á Húsavík.
Flytja inn í nýjan
íbúðakjarna á Húsavík
- Hátíð haldin í tilefni afhendingar íbúðanna sex
Íbúar Sex íbúðir eru í húsinu. Þeir voru ánægðir að fá lyklana að nýju heim-
ilunum og fóru strax að koma sér fyrir. Þeir flytja inn eftir áramót.