Morgunblaðið - 14.12.2021, Blaðsíða 15

15
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. DESEMBER 2021
Aðdráttarafl Ferðamenn gera sér gjarnan ferð upp á Þúfuna á Norðurgarði, listaverk Ólafar Nordal. Vinsælt myndefni allt árið um kring, í myrkasta skammdeginu eða á miðju sumri.
Eggert
Sjálfstæðisflokk-
urinn er byggður á
skýrri stefnu um
frelsi einstaklings-
ins. Forræðis-
hyggja er andstæða
hennar. Ég trúi því
að nú verði að
hverfa af braut for-
ræðishyggju í borg-
armálunum. Mikil
tæknibylting er að
verða í samgöngumálum. Við eig-
um að nýta hana til fulls og greiða
fyrir umferðinni í stað þess að
þrengja að henni. Ekki breyta
ferðahegðun fólks með þreng-
ingum heldur með því að bæta
valkostina sem fólkið hefur til að
komast á milli staða. Þess vegna
þarf að endurskoða útfærslu
borgarlínu í borginni. Og þess
vegna þarf að koma Sundabraut á
kortið í sumar að afloknum borg-
arstjórnarkosningum. Og einmitt
þess vegna þarf að fækka hættu-
legum ljósastýrðum gatnamótum
en núverandi ástand hefur tafið
þær framfarir í 10 ár.
Þak yfir höfuðið
Strax næsta vor þarf að skipu-
leggja nýtt og hagstætt bygging-
arland. Innviðir í Úlfarsárdal nýt-
ast vel í uppbyggingu þúsunda
íbúða. Keldnalandið er risastórt
tækifæri upp á milljón fermetra
fyrir stofnanir, fyrirtæki og fjöl-
skyldur. Með upp-
byggingu við Keldur
tökum við stórt stökk
sem höfuðborg. Hús-
næðiskrísan í borg-
inni er bein afleiðing
af skömmtunarstefnu
í lóðamálum. Hana
eigum við að leysa á
nýja árinu.
Að vinna með fólki
Sjálfstæðismenn
eiga að vinna með
fólki. Lækka álögur á fólk og
fyrirtæki. Vinna með rekstrar-
aðilum í Reykjavík, hvort sem er
um að ræða nýsköpunarfyrirtæki
eða verslunarmenn á Laugavegi.
Þeir sem skapa störf og þjónustu
vita best hvað þarf. Ég trúi því að
borgarfulltrúar hafi aðeins einn
starfa: Að þjóna fólkinu í borg-
inni. Við þurfum breytingar í vor
þar sem sjálfstæðisstefnan víkur
forræðishyggjunni burt. Skýr
stefna um breytingar á slíkum
grunni er forsenda þess að vel
takist.
Eftir Eyþór
Arnalds
» Við þurfum
breytingar í vor
þar sem sjálfstæðis-
stefnan víkur forræð-
ishyggjunni burt.
Eyþór Arnalds
Höfundur er oddviti
sjálfstæðismanna í borgarstjórn.
Sjálfstæðisstefnan
í borginni
Frammi fyrir næstu
eldgosum í jökulþöktu
eldfjöllunum okkar eru
flóðavarnir mikilvægar.
Vatnsflóð verða líka
vegna mikillar skyndiúr-
komu, leysinga, jökul-
hlaupa úr lónum og jarð-
hitakerfum undir ís og
fleiri orsaka. Þessu til
viðbótar er það eðli jök-
ulfljóta að flæmast und-
an upphleðslu eigin
framburðar og þá geta þau valdið land-
broti. Landgræðsla ríkisins hefur það
hlutverk, samkvæmt lögum, að draga
úr eða koma í veg fyrir landbrot og
annað tjón á landi eða mannvirkjum af
völdum fallvatna, með fyrirhleðslum,
varnargörðum eða bakkavörnum.
Flóðavarnir við stórfljót landsins eru
fyrirferðarmestu framkvæmdir við
varnir gegn landbroti. Við Markarfljót
eru t.d. 40 varnargarðar sem eru sam-
anlagt um 40 km langir. Landgræðslan
á samstarf við Vegagerðina um varnir
gegn niðurbroti gróðurlendis og til
varnar samgöngumannvirkjum, svo
sem vegum og brúm, og geta stofn-
anirnar skipt með sér kostnaði. Allar
stærri framkvæmdir eru unnar eftir
útboð. Landgræðslunni er heimilt að
styrkja minni framkvæmdir sem ætl-
aðar eru til að vernda mannvirki eða
land í einkaeign.
Mörg verkefni
Á hverju ári hafa margir tugir slíkra
umsókna borist. Undanfarin 10 ár hef-
ur fjárveiting til landbrots af völdum
fallvatna samt haldist óbreytt um 70
milljónir króna á ári. Að-
kallandi verkefni eru við
vatnsföll víða um land auk
þess sem brýnu viðhaldi
eldri varnargarða verður
að sinna. Á það hefur
skort undanfarin ár. Ekki
er unnt að verða við nema
hluta þeirra beiðna sem
berast um margvíslegar
aðgerðir. Við forgangs-
röðun verkefna er lögð
áhersla á varnaraðgerðir
þar sem ræktuðu landi,
byggingum eða öðrum
mannvirkjum stafar
hætta af ágangi straumvatna. Meðal
stærstu og þýðingarmestu verkefna
eru viðhald og viðbætur við flóðavarnir
við Markarfljót, Héraðsvötn, Skaftá,
Kúðafljót og vatnsföll í Öræfum og á
Mýrum eystra, ásamt í Hornafirði,
Jökulsá á Fjöllum og Jökulsá í Lóni.
Þegar kemur að mati á mikilvægi verk-
efna í flóðavörnum ber að hafa hliðsjón
af áhættumati vatnsflóða sem unnið er
á Veðurstofu Íslands.
Jökulhlaup og
loftslagsbreytingar
Jökulhlaup geta verið lítil og með-
alstór, með rennsli líkt og þrjár til
fimmtán Ölfusár í meðalrennsli. Þau
geta orðið stór eða mjög stór, 15- til 70-
falt rennsli Ölfusár. Nú sýna stórar
eldstöðvar á borð við Kötlu, Bárð-
arbungu og Öræfajökul merki þess að
kvika safnist til þeirra. Grímsvötn,
virkasta megineldstöð landsins, eru
kunn að jökulhlaupum, eins og því ný-
liðna. Katla er með hættulegri eld-
stöðvum landsins. Nú er nýbúið að
reisa nýjan varnargarð alllangt vestan
við Höfðabrekku. Hann er nær Vík en
sá minni og austari. Nokkrar byggðir
landsins eru í sérstakri hættu vegna
ágangs árkvísla og flóða í stórám. Má
þar t.d. nefna Landeyjar, Álftaver,
land við Hvítá í Árnessýslu og í Keldu-
hverfi, allt byggðir við jökulár. Einnig
land og byggðir við dragár á borð við
Stóru-Laxá eða Fnjóská þurfa á bætt-
um flóðavörnum að halda.
Verk að vinna
Loftslagsbreytingar og reynsla af
skyndilegum vatnavöxtum vegna auk-
innar skammtímaúrkomu, og í kjölfar
aukins rennslis frá minnkandi jöklum,
valda áhyggjum samhliða skorti á fé til
viðhalds og endurnýjunar flóðavarna.
Bættar varnir gegn náttúruvá eru
ákaflega mikilvægur samfélagsþáttur
á Íslandi vegna náttúrufarsins. Það er
nauðsynlegt að vinna endurgreiningu á
stöðu í málaflokknum með fullri sam-
vinnu við Landgræðsluna. Ég talaði
fyrir, og fagna, nýja varnargarðinum
hjá Vík. Lagði einnig þrisvar fram
þingsályktunartillögu um endurskoðun
flóðavarna en hún náði ekki afgreiðslu.
Tel brýnt að það gerist fyrr en síðar.
Skora á stjórnarflokkana að taka hana
upp á sína arma.
Eftir Ara Trausta
Guðmundsson » Loftslagsbreytingar
og reynsla af skyndi-
legum vatnavöxtum
vegna aukinnar úrkomu,
og í kjölfar aukins
rennslis frá minnkandi
jöklum, valda áhyggjum.
Ari Trausti
Guðmundsson
Höfundur er jarðvísindamaður.
Brýnar flóðavarnir