Saga - 2018, Blaðsíða 55

fyrri rannsókna um að fólk ráðandi stéttar sem tilheyrði þverþjóð -
legum rýmum var í tvíbendri stöðu gagnvart nærsamfélagi sínu og
tilheyrði bæði „okkur“ og „hinum“ í senn.
Að lokum
Tímabilið 1890–1920 einkenndist af miklum fólksflutningum á
Vesturlöndum og víðar svo að því hefur verið líkt við hnattvæðingu.
Íslendingum er aftur á móti tamt að líta á fólksflutninga sem tiltölu-
lega nýlegt fyrirbæri í sögu Íslands en í þessari grein er fjallað um
hvernig alþjóðlegur hreyfanleiki tímabilsins lýsti sér á Íslandi, í litlu
samfélagi á jaðri þeirra fólksflutningsstrauma sem lágu um löndin
við Norður-Atlantshafið. Fjallað er um hvernig ólíkir en þó tengdir
straumar fólks tvinnuðust saman og mynduðu snertifleti í stað -
bundnu samfélagi Reykjavíkur. Markmiðið með þessari nálgun er
fyrst og fremst að varpa ljósi á hreyfanleikann sem mótaði bæjar-
samfélagið. Í stað þess að tengja hann sérstaklega innflytjendum og
öðru utanlandsfólki er brugðið á það ráð að skoða mismunandi
hreyfanleika ólíkra samfélagshópa með sérstakri áherslu á fólk sem
venjulega telst íslenskt og/eða er yfirleitt tengt við staðbundin sam-
félög á Íslandi. Þar er átt við svæðisbundna fólksflutninga sveita -
fólks á mölina og hreyfanleika hinnar ráðandi stéttar í Reykjavík í
gegnum þverþjóðleg rými sem gengu þvert á landamæri ólíkra
þjóðríkja. Tilgangurinn er enn fremur að sýna fram á að framan-
greindir snertifletir og sú hreyfing sem átti sér stað innan og utan
þeirra höfðu mótandi áhrif á samfélagið og því er fjallað um ólíkt
samband þessara hópa við framandleika. Nánar tiltekið hvernig
þeir voru með mismunandi hætti og við tilteknar aðstæður gerðir
að „hinum“ en það er afleiðing af hreyfanleika þar sem fólk stendur
sífellt frammi fyrir ókunnugri menningu.
Til að gefa skýrari mynd af því hvernig mót og átök ólíkra menn-
ingarhópa mótuðu nærsamfélagið eru kenningar Pierres Bourdieu
um aðgreiningu hinnar ráðandi stéttar á grundvelli fágaðs smekks
kynntar til sögunnar. Þegar siðir, venjur, klæðnaður og tungutak
hinnar ráðandi stéttar í Reykjavík er skoðað í ljósi þessara kenninga
má færa rök fyrir því að meðlimir hennar hafi leitast við að staðfesta
og viðhalda stéttarstöðu sinni í krafti hreyfanleika og þverþjóðleika
síns. Fyrri rannsóknir hafa leitt í ljós að þverþjóðleg rými tengdu
saman Reykjavík, kaupmannahöfn og jafnvel fleiri borgir og hefur
hér verið lögð áhersla á að sýna hvernig helstu aðgreiningartækjum
að klæða af sér sveitamennskuna 53
NÝ_Saga haust 2018 .qxp_Saga haust 2004 - NOTA 19.10.2018 18:45 Page 53