Saga - 2018, Qupperneq 131

atkvæði á kjörfundinum sjálfum. Í Holtshreppi í Fljótum í Skagafirði
greiddu 57 af 77 kjósendum atkvæði, 35 karlar og 22 konur. Þar af
greiddu níu karlar og 21 kona atkvæði utan kjörfundar. Aðeins ein
kona fór því á kjörstað en allar konur sem kosningarétt höfðu greiddu
atkvæði í kosningunum. Í nærliggjandi hreppi — Fells hreppi —
virðist sem enginn hafi greitt atkvæði utan kjörfundar, en þar greiddu
28 atkvæði af þeim 48 sem atkvæðisrétt höfðu. Sem sagt mun minni
þátttaka en í Fljótunum. Ef enn er seilst innar í Skagafjörð til Hofs -
hrepps kaus enginn utan kjörfundar, en 65 karlar og aðeins 6 konur
kusu. Í heild voru 222 á kjörskrá, 137 karlar og 85 konur.16 Það er
ekki útilokað að kjörstjórnum hafi láðst að skrá utankjörfundar-
atkvæðin í einhverjum kjördeildanna en fljótt á litið virðist vera
samhengi á milli fárra utankjörfundaratkvæða annars vegar og
almennt dræmrar kosningaþátttöku hins vegar. Mest þátttaka í ein-
stökum kjördeildum fyrir landið í heild var í Fellshreppi í Stranda -
sýslu. Þar greiddu 39 af 40 kjósendum atkvæði, þrír karlar og 13
konur greiddu atkvæði utan kjörfundar.17
Eins og áður sagði bar kjósendum að tilgreina hvers vegna þeir
komust ekki á kjörstað á kjördegi. Margir báru við veikindum, elli
eða önnum. Hildur Solveig Sveinsdóttir húsfreyja á Geitaskarði í
Langadal í Húnavatnssýslu sagði til að mynda að hún kæmist ekki
á kjörstað vegna „óhjásneiðanlegs annríkis og lasleika“. Aðrir sögð -
ust einfaldlega vera fjarverandi en skýrðu það ekki frekar. Með sér-
hverju fylgibréfi með útfylltum kjörseðlum var yfirlýsing votta um
að viðkomandi kjósandi hefði greitt atkvæði í einrúmi og undirritað
fylgibréfið.18 Með því var formsatriðum kjörstjórnar fullnægt og
atkvæðaseðillinn tekinn til talningar með öðrum atkvæðum sem
greidd voru á kjörstaðnum.
Þetta vekur upp margvíslegar spurningar. Var misjafnt hversu
duglegir kjörstjórar voru að „auglýsa“ þann möguleika að greiða
atkvæði utan kjörfundar? Hafði kosningaþátttakan bein áhrif á
niðurstöðu kosninganna? Hvers vegna kusu konur frekar utan kjör-
fundar en á kjörstað? Var kosningaþátttaka kvenna almennt séð
kosið um fullveldi utan kjörfundar 1918 129
16 ÞÍ. Hagstofa Íslands. Skjöl um sambandsmálið II. Skýrsla um atkvæðagreiðslu
um sambandslögin 19. okt. 1918 í Holtshreppi, Fellshreppi og Hofshreppi í
Skagafjarðarsýslu.
17 ÞÍ. Hagstofa Íslands. Skjöl um sambandsmálið II. Skýrsla um atkvæðagreiðslu
um sambandslögin 19. okt. 1918 í Fellshreppi í Strandasýslu.
18 ÞÍ. Hagstofa Íslands. Skjöl um sambandsmálið I. Atkvæðagreiðslan.
NÝ_Saga haust 2018 .qxp_Saga haust 2004 - NOTA 19.10.2018 18:45 Page 129