Saga - 2018, Page 136

Ritgerðin er í fimm aðalköflum. Í hinum fyrsta er rætt um aðdragand ann
að stofnun kommúnistaflokksins; í öðrum kafla um skipulag og starfshætti;
í hinum þriðja um félagasamsetningu; í fjórða kafla um flokksmenningu og
í hinum fimmta um tengslin við Sovétríkin og efni því tengt. Í hverjum aðal-
kafla eru síðan fimm til sjö undirkaflar. Efnisskipanin er skýr og rúmar vel
þau viðfangsefni sem höfundur hefur ákveðið að einbeita sér að. Frágangur
á ritgerðinni er vandaður og vart nokkrar athugasemdir unnt að gera í því
samhengi. Prentvillur eru svo fáar að ekki er orð á gerandi. Í textanum eru
skýringarmyndir og töflur sem þjóna vel sínu hlutverki en hefðu mátt vera
fleiri, eins og rætt verður hér síðar. Tímamörk eru sömuleiðis vel valin,
sagan nánast sögð frá upphafi til enda, ef svo má að orði komast, frá upp -
hafi kommúnistahreyfingarinnar allt þar til Sósíalistaflokkurinn var lagður
niður árið 1968 og Alþýðubandalagið stofnað sem sérstakur stjórnmála-
flokkur.
Við vörnina skiptum við andmælendur með okkur verkum á þann hátt
að Rósa Magnúsdóttir velti fyrir sér söguritun og stöðu þekkingar, félaga-
skránni og flokksmenningu íslenskra sósíalista og kommúnista og Sumarliði
R. Ísleifsson ræddi efni tengd verkalýðshreyfingunni og félagslegum um -
bót um sósíalista á Íslandi.
rósa magnúsdóttir
Alþjóðlegur kommúnismi og samhengið við sovétsöguna
Á sama hátt og Sovétríkin höfðu gríðarlegt aðdráttarafl fyrir unga hugsjóna-
menn, hafa fræðimenn einnig laðast að þessu efni um áraraðir. Það er ekkert
launungarmál að fræðilegar umræður um markmið og áhrif íslenskra
komm únista og sósíalista hafa oft markast af tilfinningum og neikvæðum
viðhorfum til hugmyndafræðinnar sem slíkrar. Doktorsefni fer einkar vel
með þetta erfiða efni og eru sagnfræðileg vinnubrögð hans til mikillar fyr-
irmyndar og greining hans á söguritun Íslendinga um efnið stendur mjög
vel fyrir sínu. Þessu tengt langar mig til að draga fram mun á rannsóknum
á alþjóðlegum kommúnistahreyfingum annars vegar, hér þeirri íslensku, og
sovétsögu hins vegar og ræða hvernig þessir tveir skólar geta mæst frekar.
Eins og áður er sagt gerir doktorsefni ágætlega grein fyrir söguritun og
tengir hér vel verkalýðssögu og sögu kommúnistahreyfingarinnar. Hann
tekur undir mikilvægi þess að nálgast sögu komintern á breiðum grund -
velli en ekki aðeins frá þröngu sjónarhorni heimsbyltingarinnar og vísar þar
til dæmis í kevin F. McDermott (bls. 281). En í greiningu sinni á stöðu þekk-
ingar fjallar doktorsefni einkum um „upphaf og eðli byltingarinnar“ (bls. 9)
og tæpir rétt aðeins á rannsóknum um menningar- og stjórnmálasögu
Sovétríkjanna. Það er mitt mat að nýta hefði mátt meira úr nýrri rann sókn -
um um eðli kommúnismans í Sovétríkjunum þar sem þær gefa áhugaverða
andmæli134
NÝ_Saga haust 2018 .qxp_Saga haust 2004 - NOTA 19.10.2018 18:45 Page 134