Saga - 2018, Síða 144

leiða sjálfstæðismenn til áhrifa innan verkalýðshreyfingarinnar; svo fór að
sjálfstæðismenn urðu eftir miðja öldina mjög áhrifamiklir innan verkalýðs-
hreyfingarinnar og á stundum jafnvel á pari við jafnaðarmenn hvað varðar
styrkleika innan hreyfingarinnar.
Klofningur verkalýðshreyfingarinnar
Þá er það klofningur verkalýðshreyfingarinnar. Lungann úr tuttugustu öld,
og kannski allt til þessa dags, var það draumur margra vinstri manna að sam-
eina vinstri menn og verkalýðshreyfinguna, eftir klofninginn árið 1930. Í því
samhengi er spurt: Hverjir báru ábyrgð á klofningnum? Voru það ekki
kommúnistarnir sem klufu? Því svarar doktorsefni játandi. Það voru komm-
únistar sem klufu, þar liggur ábyrgðin en doktorsefni getur þess jafnframt að
jafnaðarmenn hafi borið ábyrgð á því að kljúfa nokkur verkalýðsfélög í því
skyni að einangra og útiloka kommúnista frá starfi innan hreyfingar innar.
Rök kommúnista fyrir tilvist sinni voru þau að jafnaðarmönnum, krötum,
væri ekki treystandi til þess að standa dyggan vörð um hagsmuni alþýð -
unnar. Þeim væri hætt til málamiðlana og gátu einfaldlega verið stéttsvikarar,
það var réttlætingin. Baráttuaðferðir kommúnista einkenndust af þessu, harðri
baráttu þar sem gjarnan var hart tekist á og má kannski kalla karl mannlega
baráttu, gjarnan fulla af hetjuskap. kommúnistar urðu ridd arar réttlætisins og
í sögurituninni síðar tókst þeim að leggja mál svo fram að ýmsar smáskærur
úti um land urðu að stærstu sigrum verkalýðshreyfingarinnar.
Ekkert þarf að efast um að kommúnistarnir náðu víða góðum árangri og
doktorsefni sýnir fram á það, og vitnar einmitt til skipulags kommúnista -
flokksins í þessu samhengi. Það var lenínískt að gerð: mikill agi og starfið
yfirleitt þaulskipulagt. Þá gerði mannvalið flokknum kleift að ná eyrum
margra. Fórnfýsi kommúnista var auk þess viðbrugðið. Hún var talin komm -
únísk dyggð.
En spurning mín er þessi: Hvernig metur doktorsefni framlag kommún-
ista til hagsmunabaráttu almennings og baráttu alþýðu manna fyrir bættu
lífi og auknum jöfnuði. Var það nauðsynlegt og mikilvægt skref sem var
tekið með stofnun kommúnistaflokksins eða breytti það ef til vill ekki
miklu? Þetta má líka orða svo: Var stofnun kommúnistaflokksins nauðsyn-
legt skref til þess að tryggja betur framgang hagsmunamála alþýðufólks; í
jákvæðu svari við þessari staðhæfingu felst að jafnaðarmenn hafi ekki staðið
sig í stykkinu heldur dregið lappirnar eins og kommúnistar fullyrtu? Eða
spillti stofnun kommúnistaflokksins jafnvel fyrir verkalýðshreyfingunni
með harðri baráttu sinni gegn jafnaðarmönnum og sovéthollustu? Ég veit
vel að þetta efni er ekki beinlínis viðfangsefni ritgerðarinnar en sérfræð -
ingur um sögu þessa efnis ætti að vera vel í stakk búinn til þess að leggja
fram tilgátur í þessu samhengi og frá öðru sjónarhorni en oftast hefur verið
gert hingað til.
andmæli142
NÝ_Saga haust 2018 .qxp_Saga haust 2004 - NOTA 19.10.2018 18:45 Page 142