Saga - 2018, Blaðsíða 149

Anna Agnarsdóttir, Gísli Gunnarsson, Guðmundur Jónsson, Halldór
Bjarnason, Helgi Skúli kjartansson og Helgi Þorláksson, LÍFTAUG
LANDSINS. SAGA ÍSLENSkRAR UTANLANDSVERSLUNAR 900–
2010. Skrudda og Sagnfræðistofnun Háskóla Íslands. Reykjavík 2017.
Tvö bindi, alls 982 bls. Myndir, töflur og myndrit. Töfluviðauki. Tilvís -
ana-, heimilda-, mynda-, korta-, mannanafna-, staðanafna- og atriðis -
orðaskrár.
Í alþjóðavæddum heimi nútímans er erfitt að gera sér í hugarlund hvernig
hægt væri að komast af án milliríkjaviðskipta; hvernig það væri ef skorið
yrði á alla verslun en hvert land þyrfti þess í stað að búa að sínu og gera sér
sem mest úr þeim mannauði, fjármagni og náttúruauðlindum sem það réði
yfir. Hvernig það væri að búa eins og þorri Íslendinga gerði á þjóðveldisöld.
Ætli Íslendingum í dag þætti ekki óþolandi að geta eingöngu verslað við til-
tekna kaupmenn á ákveðnum svæðum en ráða ekki sjálfir við hvern þeir
skiptu, líkt og íbúar landsins máttu una á árum umdæmaverslunarinnar við
lok sautjándu aldar? Eða hvernig myndi þjóðin nú taka þeirri skömmt un og
höftum sem svo mjög settu mark sitt á íslenskt samfélag á fyrri hluta tutt-
ugustu aldar?
Hugrenningar sem þessar gera óhjákvæmilega vart við sig við lestur
Líftaugar landsins, fyrsta heildstæða ritsins um íslenska utanlandsverslun.
Þetta er glæsileg útgáfa í tveimur bindum, alls nálega þúsund blaðsíður,
ríkulega myndskreytt og vel úr garði gerð á allan hátt. Fyrra bindið spannar
tímabilið fram að 1830 en hið síðara nær til ársins 2010. Fer vel á því að setja
lokapunktinn við hrunið 2008 og fyrstu viðbrögð við því.
Eiginlega er merkilegt að heildstætt rit um viðskipti Íslendinga við
útlönd skuli ekki hafa komið út fyrr en nú. Ekki síst vegna þess að hagsaga
og rannsóknir á henni voru svo viðamikill þáttur í íslenskri sjálfstæðis -
baráttu og sagnaritun á nítjándu öld og samskipti Íslendinga við útlönd hafa
verið viðfangsefni margra helstu sagnfræðinga landsins undanfarna öld.
Síðustu áratugi hefur athyglin ekki hvað síst beinst að þætti utanlandsversl-
unar í umbyltingu íslensks samfélags úr kyrrstæðu bændasamfélagi í
nútímamarkaðsþjóðfélag. Þá er ekki síður ástæða til að rannsaka utanlands-
R I T D Ó M A R
NÝ_Saga haust 2018 .qxp_Saga haust 2004 - NOTA 19.10.2018 18:46 Page 147