Saga - 2018, Page 165

Gottuleiðangurinn og rit Ársæls Árnasonar, eins leiðangursmanna, um för-
ina gefa til kynna að þar hafi heppni ráðið úrslitum fremur en fyrirhyggja
því farkosturinn var lítill og vanbúinn og leiðangursmenn, aðrir en Vigfús,
alls ókunnugir aðstæðum á veiðislóðum. Virðist áfergja og kapp hafa ráðið
för fremur en yfirvegun og skynsemi og styður stutt dagbók Vigfúsar
Grænlandsfara það að leiðangurinn hafi verið mesta flan (hann hefði trúlega
aldrei fallist á þá skoðun) og mátti kalla vel sloppið að hann reyndist ekki
feigðarflan.
Þýski vísindamaðurinn Alfred Wegener stýrði leiðangri á Grænlands -
jökul árið 1930. Wegener hafði verið þátttakandi í leiðangri kochs 1912–1913
og er honum gafst kostur á að standa fyrir rannsóknarför á Grænlandsjökul
leitaði hann til Vigfúsar um að afla hesta til fararinnar eins og áður. Bréf þau
sem birt eru í Grænlandsfaranum sýna að Vigfús sóttist eftir að taka þátt í för-
inni einnig og varð það úr að hann gekk í raðir leiðangursmanna ásamt
tveimur öðrum Íslendingum. Hélt Vigfús dagbók hluta þess tíma sem hann
fylgdi leiðangrinum.
Dagbækur Vigfúsar Grænlandsfara fjalla einkum um dagleg viðfangs -
efni hans og lýsingar á veðri og náttúrufari eru tíðar. Persónulegra viðhorfa
hans gætir sjaldan en helst í síðustu dagbókinni og er því ekki að neita að
lestur dagbókanna yrði að líkindum áhugaverðari ef höfundur þeirra hefði
leyft sér ögn meira í þeim efnum. Hvergi kemur fram í dagbókunum hvert
markmið höfundar þeirra var með skrifunum en auðsætt virðist að hann
hefur viljað halda reiðu á tímatali og framgangi leiðangranna. Grænlands -
farinn hélt fyrirlestra um ferðir sínar með koch og Wegener og bók kom út
um kochsleiðangurinn árið 1916. Altítt var að þátttakendur í könnunar-
leiðöngrum nýttu sér þá til að koma sér á framfæri á þann hátt og er eins
víst að Vigfús Sigurðsson hafi hugsað sér það frá upphafi.
Vigfús Geirdal skrifaði dagbókartexta afa síns upp og samræmdi staf-
setningu. Engin sýnishorn eru gefin af ómeðhöndluðum texta Grænlands -
farans þannig að ekki verður lagt mat á hvernig til hafi tekist. Þá samdi
Vigfús Geirdal skýringar við dagbókartextana og liggur í þeim mikil vinna
sem hefur skilað sér vel því vart er unnt að benda á nokkurn stað í textun -
um sem hefði þurft að taka betur tak hvað skýringar snertir. Hann lagði
einkum mikla áherslu á að segja deili á mönnum sem nafngreindir eru í
dagbókunum en stöku sinnum flýtur með efni sem virðist með öllu óþarft
og sérviskulegt, samanber niðurlag neðanmálsgreinar 3 á bls. 212–213, þar
sem sagt er frá harmlegu dauðsfalli sem er efni bókarinnar algjörlega ótengt.
Hér hefðu ritstjórar mátt grípa í taumana.
Það einkennir nokkuð umfjöllun höfundar um afa sinn að honum hefur
fundist sem hann þyrfti að koma áa sínum til varnar á stundum — rétta
hlut hans þar sem á hann væri hallað eða bera í bætifláka fyrir hann. Það
virðist þó öldungis óþarft, Grænlandsfarinn stendur fyllilega fyrir sínu, en
þarna er slagsíða sem er augljós og kemur því svo sem ekki að sök en gefur
ritdómar 163
NÝ_Saga haust 2018 .qxp_Saga haust 2004 - NOTA 19.10.2018 18:46 Page 163