Saga - 2018, Qupperneq 166

tilefni til vangaveltna um hlutlægni og gildi hennar fyrir sagnaritun. En ef
á hana skortir hjá Vigfúsi Geirdal í Grænlandsfaranum er hann sannarlega
ekki einn um það þegar litið er til sagnaritunar um könnunarleiðangra á
nítjándu og tuttugustu öld sem er einmitt uppfull af hlutdrægni og hetjum
sem ýmist eru hafnar á stall eða steypt af honum.
Heimildaskrá yfir óprentaðar heimildir getur einkaskjala og eru dag-
bækur Vigfúsar Grænlandsfara þar á meðal. Engin vitneskja er hins vegar
veitt um það hvar þessi gögn eru niður komin né hvort þau eru aðgengileg
almenningi. Er þetta ljóður á ritinu og gefur auk þess tilefni til uggs um
framtíðarvarðveislu dagbókanna og annarra gagna sem þarna eru talin.
Þeir nafnar gerðu báðir vel, annar að rita dagbækur úr Grænlands -
ferðum sínum og hinn að koma þeim á prent. Báðir eru þeir gengnir hjá og
verður því ekki þakkað framlag þeirra en þakkarvert er það og ætti að
nýtast öllum sem hafa áhuga á könnunarsögu Grænlands og hinum litla
þætti Íslendinga í henni. Dagbækur Vigfúsar Grænlandsfara eru ekki síst
mikilvæg heimild um notkun hesta í ferðum á Grænlandsjökul. Vélaraflið
tók við hlutverki hestanna á þessum vettvangi eins og víða annars staðar og
eftir lestur á lýsingunum á meðferð þeirra í leiðöngrum kochs og Wegeners
hlýtur maður að telja það stórkostlega framför.
Kristján Sveinsson
ÍSLENSk kLAUSTURMENNING Á MIÐÖLDUM. Ritstjóri Haraldur
Bernharðsson. Fagritstjóri Viðar Pálsson. Háskólaútgáfan og Miðalda -
stofa. Reykjavík 2016. 316 bls. Myndir, töflur, kort.
Greinasafnið Íslensk klausturmenning á miðöldum kom út á vegum Miðalda -
stofu Háskóla Íslands og Háskólaútgáfunnar árið 2016 og hefur að geyma
níu lærðar greinar eftir jafnmarga höfunda um menningariðju í íslenskum
klaustrum á miðöldum. Bókin byggir á fyrirlestraröð Miðaldastofu um
klaustramenningu á Íslandi og Norðurlöndunum, sem fram fór 2013–2014.
Í grein sinni, „Íslenskar klausturreglur og libertas ecclesiae á ofanverðri
12. öld“ er höfuðþema Gottskálks Jenssonar bókaskrif íslenskra munka og
þar með þátttaka þeirra í refskák norskra stjórnmála, stjórntækni (þ. Herr -
schaftswissen) þeirra tíma og áróðurstækni, en dýrkun á helgum konungum
var þáttur í skapa samheldna ríkisheild. Í leiðinni gerir höfundur grein fyrir
tengslaneti íslenskra höfðingja innanlands og við veraldlega og andlega fyr-
irmenn í Noregi. Þetta voru rit íslenskra benediktínamunka á Þingeyrum,
sem vægi höfðu í norskum stjórnmálum tólftu aldar, þegar Sverrir konung -
ur (valdatíð 1184–1202) stóð uppi í hárinu á svonefndum Ágústínusarpáfum
í Róm, sem höfðu hagsmuni af vexti og viðgangi Ágústínusarreglunnar,
ritdómar164
NÝ_Saga haust 2018 .qxp_Saga haust 2004 - NOTA 19.10.2018 18:46 Page 164